«ApeBHeriopKCKHM cAoaap»da ham aytib o 'tilg a n . XIII-XIV
asrlarga oid «Attuhfatuz z a k iy a tu fillu g 'a tit tu rk iy a» d a h a m
bitik
leksem asi
«kitob»
va
«o'sim lik»
m a’nolarini ifo d alash i k o 'rsa tib
o'tilg an.
Shuningdek, «D evonu Iu g 'o tit tu rk » da
«biti»
n in g yana
bir m a ’nosi berilgan:
«biti»
- o sm o n d an nozil b o 'lg a n kitoblar:
tavrot, injil, zabur, q u r’o n la rd a n birisi».
«Biti»ning
y u q o rid a
keltirilgan to'rtin chi va b e s h in c h i m a ’nolari
b itik
term in in in g
din iy aham iyatdagi
tum or
m a ’no siga yaqindir. E.Sevortyan
lu g 'a td a turkiy
«biti»
h a q id a g i V.V.Radlov (Radi. AST., 1991,
str. 319), G .Ram stedl (G .R am sledt. Ein a n la u te n d e r
stim m loser
Labia! in m ongolisch-türkischen U rsprache. - JSFO u, 1916-1920,
XXXIII, str.9), P.Pelliot (P.Pelliot v JA, 1925, str.253-254) kabi
olim larning fikrlarini ham b e rib o 'ta d i. U larning b a ’zilari tu rk iy
«biti»
n in g xitoycha «pi < p iet» - m o 'y q alam (tush bilan
yozishga
m o'ljallangan
m o ‘yqalam )
so 'zid an
y a salg a n lig in i
yoqlaydilar. Ayni shunday fikr «D revnetyurkskiy slo v ar» d a ham
aytilgan. Shuningdek, lu g 'a td a V. Bang to m o n id an berilg an
«¿>/£/>ning quyidagi k o 'rin ish d ag i m orfologik tark ib i k o 'rsa tib
o'tiladi:
«
b iti
=
bit
4-
i»;
b u erda «
i»
fe ’l
yasovchi
qo'shim chad ir".
V .B angning
b u
fikri,
albatta,
m unozarali.
C h u n k i
«bit»
fe’lining
«bi» (keskir qurol, pichoq)
o t sh a k lid a n
yasalganligi haqidagi
fikrlar
ham
bor.
K e y in ch alik
«biti»
ning x ito y tilidan o 'zlash g an lig ig a o id taxm inlarni
M .R esen en
ham da
J.K losonlar
ham
m a'qu llay d ilar.
E .S ev ortyanning
ta ’kidlashicha,
taklif
q ilin g a n
ushbu e tim o lo g ik fikrlar
kam chiliklardan xoli emas. C h u n k i, qadim g i
tu rk iy m an b a lard a
ot k o'rin ish id ag i
Dostları ilə paylaş: