Tofiq Məhəmməd
oğlu Hüseynzadə
88
ildə Bakida nəşr olunmuş «Krasnodon qartallari» kitabini,
24.03.1971-ci ildə Mirvarid Dilbazinin «Bənövşələr üşüyəndə»
kitabini hədiyyə etmişdir. Xəlil Rza hədiyyə etdiyi «Krasno-
don qartallari» kitabinda «Böyük arzular ilə yaşayan şair qar-
daşim Tofiq Hüseynə dostu Xəlil Rzadan nişanə. 09.01.1968»,
24.03.1971-ci ildə hədiyyə etdiyi Mirvarid Dilbazinin «Bənöv-
şələr üşüyəndə» kitabinda «Bu dəyərli kitabi şair dostumuz To-
fiq Hüseynli bəyə yadigar verirəm. Qoy Mirvarid xanimin incə
və qüdrətli poeziyasi səni daim yaradiciliq axtarişlarina səslə-
sin! Xəlil Rza Odsevər, 24 mart 1971, (Baki Vidadi, 88, otaq 11,
tel: 92-78-94)» ürək sözlərini və qeydlərini yazmişdir.
Eyni zamanda, onun ədəbi yaradiciliği ilə bağli İrəvanda
yaşayan şair Hidayətlə (sonradan Azərbaycan Respublikasi Pre-
zidentinin müşaviri və səfir vəzifələrində çalişmiş yaziçi, şair
Hidayət Orucov) də çox yaxin münasibətləri olmuş, İrəvanda
Azərbaycan poeziyasi günlərində, şair və yaziçilarin mütəma-
di təşkil olunan yiğincaqlarinda və konfranslarinda yaxindan
iştirak və əməkdaşliq etmiş, (19-21 may 1982-ci il tarixlərdə
İrəvan şəhərində Ermənistanda yaşayan Azərbaycanli yaziçila-
rin Respublika müşavirəsində, 29.03.1983-cü il tarixdə İrəvan
şəhərində Ermənistan Yaziçilar İttifaqinin Böyük Salonunda
təşkil olunmuş Azərbaycan poeziyasi gecəsi»ndə və sair) onla-
rin fəaliyyəti mərkəzi mətbuat orqani olan «Sovet Ermənista-
ni» və digər mətbuat orqanlari, Ermənistan dövlət televiziyasi
və radiosunda geniş işiqlandirilmişdir. Hidayət Orucovun Tofiq
Hüseynzadəyə hədiyyə etdiyi 1982-ci ildə İrəvanda «Sovetakan
qroğ» nəşriyyati tərəfindən nəşr olunmuş «Zirvə ciğiri» kitabin-
daki yazisini oxuyuram: «Gələcəyinə ümidlə baxdiğim şair qar-
daşim Tofiq Hüseynova yadigar qalsin. 1983, yanvar, İrəvan».
Xəyal cığırı – I cı̇ld
89
19-21 may 1982-ci il tarixlərdə İrəvan şəhərində Ermənistan
Yaziçilar İttifaqinin Böyük Salonunda
təşkil olunmuş
«Azərbay-
can poeziyasi gecəsi»nə dəvət məktubu
Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə
94
Tofiq Hüseynzadənin şeirləri 1985-ci ildə İrəvan şəhərində nəşr
olunmuş Ermənistanda yaşayib-yaradan Azərbaycanli şairlərin,
yaziçilarin və tədqiqatçilarin əsərlərinin toplusuna –
«Ədəbi Er-
mənistan-83
» kitabina daxil edilmişdir.
Xəyal cığırı – I cı̇ld
95
Tofiq Hüseynzadənin sağ-
liğinda 2005-ci ilin may
ayinda nəşr olunmuş «Səfə-
vilərin böyük övliyasi – Mis-
kin Abdal» kitabi
Tofiq Hüseynzadənin 2003-
2005-ci illərdə yazdiği,
2017-ci ilin sentyabr ayinda
nəşr olunmuş «Aşiq deyiş-
mələrinin poetikasi» kitabi
Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə
96
Tofiq Hüseynzadənin şeriyyət xəzinəsi çoxçalarli, çoxcəhətli
olub, demək olar ki, bütün mövzulari: şəxsi, milli və ümumbəşə-
ri ölçülərdə mədəni, əxlaqi, tarixi, ümumiyyətlə, sosial – ictimai
həyatin bütün sahələrini əhatə edən məsələləri, həmçinin, xüsu-
si istiqamət kimi pak, saf, təmiz eşqini, sevgi münasibətlərini
əhatə etməklə böyük bir mənəviyyat ümmanini xatirladir. Onun
şeir yaradiciliği forma baximindan da zəngin və rəngarəngdir.
O, Azərbaycan ədəbiyyatina xarakterik şeirin müvafiq növ və
ölçülərinə – qoşma, gərayli, təcnis, məsnəvi, həmçinin, sərbəst
şeir, poema formalarina üstünlük vermiş, habelə, təmsil, baya-
ti, rübai və qəzəl, mədhiyyə, mərsiyə janrlarinda da gözəl, na-
dir nümunələr yaratmişdir. Onun çoxsayli şeirləri, hələ keçmiş
SSRİ dövründə, əsasən, Qərbi Azərbaycanda (Ermənistan) nəşr
olunan «Vardenis», «Sovet Ermənistani» qəzetlərində, «Ədəbi
Ermənistan-83» kitabinda (1985), Azərbaycanda isə Qazax ra-
yonunda nəşr olunan «Qalibiyyət bayraği», Sumqayit şəhərində
nəşr olunan «Sosialist Sumqayiti», Baki şəhərində nəşr olunan
«Tibb kadrlari uğrunda», «Gənc müəllim», «Ədəbiyyat və İn-
cəsənət», «Azərbaycan müəllimi», «Ulu Göyçə» qəzetlərində,
«Kirpi» jurnalinda «Tofiq Hüseynzadə», «Tofiq Hüseynov»,
«Tofiq Məmmədoğlu», «Tofiq Məhəmmədoğlu» imzalari ilə
dərc olunmuş (əlyazma şeirlərində, əsasən «Tofiq Qəmli» və ya
sadəcə «Qəmli» təxəllüslərindən isitifadə etmişdir), 1991-ci ildə
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra isə Baki şəhərində
nəşr olunan ayri-ayri qəzet, jurnal və kitablarda, həmçinin müəl-
lifi olduğu «Səfəvilərin böyük övliyasi – Miskin Abdal» kita-
binda dərc olunmuş, lakin indiyədək bütün şeirləri vahid kitab
şəklində nəşr olunmamişdir.
Onun şeirləri və özündən sonra qoyub getdiyi zəngin ədəbi
irsi ilə yaxindan taniş olub, təhlil etdikcə, elmin bütün sahələrinə