Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə
80
obyektiv elmi-tədqiqat əsəridir – desəm, yanilmaram. O, Miskin
və Abdal anlayişlarinin tarixin müxtəlif mərhələlərində, fərqli
aspektlərdə daşidiqlari bütün məna çalarlari ilə bağli ən xirda
incəlikləri də tədqiq etmiş və hər iki anlayişin Sufizm nəzəriy-
yəsində, Təsəvvüfün anlayişlar (Sufizm mərhələləri, dərəcələ-
ri, səviyyələri, məqam və hallari) iyerarxiyasinda ən yüksək
mövqedə dayandiqlarini elmi dəlillərlə sübuta yetirmişdir.
Mən Mehdi Hüseynzadə ilə atasi Tofiq Hüseynzadənin
«Miskin Abdal – Qeyb Ərəni, Təsəvvüf Piri» əsərinin də oxu-
cular və tədqiqatçilar, folklorşünasliğimiz, ədəbiyyat tariximiz
üçün son dərəcə dəyərli və maraqli olacağini nəzərə alib, mər-
humun nəşr ediləcək «Xəyal ciğiri» adli 3 cildlik şeirlər kita-
bina daxil edilməsinin, bu kitabda işiq üzü görməsinin gərək-
liyini təklif etdim və o mənimlə razilaşdi. Mən mərhum Tofiq
Hüseyn zadənin bu elmi-tədqiqat əsərinin də Miskin Abdalin
həyati, fəaliyyəti və yaradiciliğini məhz təsəvvüf – sufilik nəzə-
riyyəsi kontekstində araşdirmali olan tədqiqatçilar üçün bir lo-
komativ olacağina əminəm.
Xəyal cığırı – I cı̇ld
81
Tofiq Hüseynzadənin jurnalist kimi
ictimai-siyasi fəaliyyəti
Tofiq Hüseynzadənin elmi-ədəbi yaradiciliği bununla məh-
dudlaşmir. Onun jurnalist kimi çoxşaxəli fəaliyyəti də ayrica bir
istiqamətdir.
Onun hələ orta məktəbdə oxuduğu illərdən başlayaraq mət-
buat səhifələrində dərc olunmuş, o cümlədən Basarkeçər rayon
partiya komitəsinin qəzeti, Ermənistanda nəşr olunan cəmi 4 qə-
zetdən biri olan, həm Azərbaycan, həm də erməni dillərində nəşr
olunan, ilk adi «Qirmizi Basarkeçər», sonra dəyişdirilərək «Bol-
luq uğrunda», daha sonra isə «Vardenis» adlanan qəzetdə həm
ədəbi işçi, həm də sonradan şöbə müdiri vəzifələrində çalişarkən
nəşr olunmuş saysiz-hesabsiz məqalələri, habelə Ermənistan SSR-
də ən nüfuzlu dövlət qəzeti olan, yenə də həm Azərbaycan, həm
də erməni dillərində nəşr olunan «Sovet Ermənistani» qəzetində
ictimai xadim kimi dərin məzmunlu məqalələrlə çixişlari – dövlə-
tin ictimai-siyasi həyatinda fəal iştiraki xüsusilə vurğulanmalidir.
Təsadüfi deyildir ki, T.Hüseynzadə 1987-ci ildə SSRİ Jurnalistlər
Birliyi kimi mötəbər quruma üzv qəbul olunmuşdu.
Həmin dövrdə o, 1982-ci ildən hakim Kommunist Partiyasi-
nin üzvü olmuş, 1990-ci ilin yanvar ayinda Baki şəhərində SSRİ
qoşunlari tərəfindən mülki – dinc əhaliyə qarşi çoxsayli ölüm-
lərlə nəticələnən vəhşilik akti törədiləndən dərhal sonra partiya
üzvlüyündən xaric edilmək barədə müraciət edərək, üzvlükdən
çixmişdir. Bundan sonraki ictimai fəaliyyətində Tofiq Hüseyn-
zadə heç bir siyasi partiyaya üzv olmasa da, bir vətəndaş kimi
Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə
82
Azərbaycan dövlətçiliyinin möhkəmləndirilməsi üçün folk-
lorşünas, jurnalist və pedaqoq kimi – öz gücü daxilində səylə
çalişmişdir.
Belə ki, 1988-ci ilin məlum hadisələrindən sonra o, Azər-
baycana köçdükdən sonra Qazax rayonunda yaşayarkən həmin
rayon qəzeti olan «Qalibiyyət bayraği»nda məqalələrlə çixiş et-
miş, 1989-cu ildə Baki şəhərinə köçdükdən sonra isə pedaqo-
ji, elmi-tədqiqat fəaliyyətləri ilə yanaşi, «Yeni Azərbaycan»,
«Haqq yolu» və «Millət» qəzetlərində jurnalist kimi fəaliyyət
göstərərək dövrünün ictimai-siyasi hadisələrinə dərin təhlil-
lər vermiş, ictimai rəyin dövlətçilik, müstəqillik və ədalətlilik
prinsipləri üzərində formalaşmasi istiqamətində faydali işlər
görmüşdür. O, həmçinin digər mətbuat orqanlarinda, o cümlə-
dən «Azərbaycan», «Xalq qəzeti», «Respublika», «Ulu Göy-
çə», «Palitra», «Paritet», «Ədalət», «Ekspress», «Günaydin»
və digər qəzetlərdə, habelə «Dirçəliş» və sair jurnallarda da
ictimai-siyasi mövzularda çoxsayli məqalələrlə, mərkəzi döv-
lət radio və televiziyasinda, folklorşünasliqla bağli, xüsusilə ulu
babasi Miskin Abdalla bağli təşkil olunan verilişlərdə çixişlar
etmişdir.
Tofiq Hüseynzadənin tədqiqatçi ziyali kimi araşdirma is-
tiqamətlərindən biri də II Dünya müharibəsində misilsiz rəşadət-
lər göstərmiş Azərbaycan xalqinin qəhrəman oğlu, Sovet İttifaqi
Qəhrəmani Mehdi Hüseynzadənin döyüş yolu haqqinda onun
bilavasitə cəbhə yoldaşlarinin, hər hansi təhriflərə, saxtaliğa yol
vermədən, ilk mənbədən səhih məlumatlarin toplanilaraq, mət-
buatda geniş işiqlandirilmasi olmuşdur. Tofiq Hüseynzadə tərə-
findən mətbuatda dərc edilmiş silsilə məqalələrdə «Mixaylo»-
nun silahdaşi olmuş və ondan rəssamliq sənətini öyrənmiş Qər-
bi Azərbaycanin Zəngibasar (Masis rayonu) bölgəsindən olan,
Xəyal cığırı – I cı̇ld
83
Miskin Abdalin portretinin müəllifi, əməkdar rəssam Cabbar
Quliyevin Mehdi Hüseynzadənin saysiz-hesabsiz və əfsanəvi
qəhrəmanliqlari ilə bağli, həmin vaxtadək ictimaiyyətə məlum
olmayan xatirələri, xüsusilə dəyərlidir.
Təsadüfi deyildir ki, Tofiq Hüseynzadə oğullarindan birinə
də məhz əfsanəvi partizan «Mixaylo»nun – Mehdi Hüseyn-
zadənin şərəfinə, onun adini qoymuş, oğlu Mehdi Hüseynza-
dəyə həsr etdiyi «Oğluma» adli şeirində (09.02.1979) ona da
vətənpərvərlikdə, igidlik və şücaətdə «Mixaylo»ya bənzəməyi
arzulamişdir:
«Qurban olum adına,
Adınla yaşa, oğlum.
Həyat çatsın dadına,
Ömrü vur başa, oğlum.
Hər elmi öyrən dərin,
Ulduzu ol səhərin.
Oxu, çalış günlərin,
Keçməsin boşa, oğlum.
Yaratmağa hazır ol,
Nə tənbəlləş, nə yorul,
Vətənində sən, vurul
Torpağa-daşa, oğlum.
Bağça sal çətir-çətir,
Əməlin saçsın ətir.
Bir yeni bahar gətir
Hər gələn qışa, oğlum.
Dostları ilə paylaş: |