Tog usuli. Guidebook. Kirish

1. T – Talaffuz. Siz xorijiy so’zning talaffuziga o’xshash, o’zingiz bilgan so’zni topishingiz kerak. Misol uchun glass – gilos. Siz Glass so’zini gilos orqali tasavvur qilasiz.
2. O – Obraz. Siz xorijiy so’zning tarjimasini tasavvur qilasiz. Bizning misolimizda bu shisha. Shishali stakanni tasavvur qiling
3. G – Gormonizatsiya. Hozir hosil bo’lgan ikkita obrazni bir-biriga bog’lashingiz zarur. Buni biz oldingi darslarimizda juda ko’p qo’lladik. Shu sababli bu bizga muammo emas. Shisha idishning ichiga giloslarni to’ldirib solib qo’ying. Ikkala obrazni bir-biriga bog’laganimizdan so’ng, hosil bo’lgan obrazni tasavvur qilib turgan holda, xorijiy so’zning haqiqiy talaffuzini ovoz chiqarib aytishimiz zarur. Bunda siz o’zingizni haqiqiy inglizlardek tasavvur qilib, Glass deb aytishingiz kerak. Artikulyatsiya, ya’ni ovoz chiqarib takrorlash o’ta muhim bosqich sanaladi.
Mana shu 3 ta qadamdan iborat ketma-ketlik TOG usuli hisoblanadi va bu qadamlar har bir xorijiy so’zlar uchun qo’llaniladi.
Ushbu metodning foydali jihati shundaki, ona tilingiz qaysi til bo’lishidan qat’iy nazar, qaysi tilni o’rganayotgan bo’lishingizdan qat’iy nazar, bu metod har bir tilga bir xilda ishlaydi. Misol uchun, yapon tilida “Nemasu” – uxlamoq degani. Siz ushbu so’zni eslab qolish uchun, “nemasu” so’zini obrazga aylantirasiz, bunga “nemis” so’zi obraz bo’la oladi. Undan so’ng, uxlamoq so’zini tasavvur qilasiz, bunda kimdir krovat ustida xurrak otib uxlayotganini tasavvur qilishingiz mumkin. Undan keyin, ikkalasini bir-biriga bog’lasangiz kifoya. Ya’ni, nemis odam krovat ustida uxlab yotganini tasavvur qiling.
Xorijiy so’zlarga obraz topish boshida biroz mushkul bo’lishi mumkin. Ammo bir necha hafta shug’ullanganingizdan so’ng, ushbu metod albatta oson bo’lib qoladi.
Biz xorijiy so’zlarga topayotgan obrazlarimiz, bizga vaqtinchalik qarmoq vazifasini o’taydi. Ya’ni boshida biz xorijiy so’zning talaffuzini eslab qolishimiz uchun uni nimadirga o’xshatib yodlab olamiz. O’zimiz tushunmagan narsamizni qanday tasavvur qilishni bilmaymiz. Misol uchun, “Ich liebe es, Zauberwürfel zu lösen”, hozir nimani tushundingiz? Menimcha hech nimani, chunki ushbu so’zlar sizga umuman notanish, miyangiz ushbu so’zlarning obrazini bilmaydi. Shu sababli siz hech narsani tushunmadingiz. Agar sizga kimdir “Men Kubik rubikni terishni yoqtiraman” desa, siz uni nima deyayotganini tushunasiz, chunki bu so’zlar bilan miyangizda bog’langan obrazlar bor. Vaholanki, “Ich liebe es, Zauberwürfel zu lösen” nemis tilida bo’lib, “Men Kubik rubikni terishni yoqtiraman” degan ma’noni anglatadi. Ikkalasining ma’nosi bir, ammo eshitilishi har xil. Miyangiz qaysi so’zlar bilan obrazlarni bog’lagan bo’lsa, siz ularni tushuna olasiz, tasavvur qila olasiz.
TOG usulida shug’ullanish mobaynida, xorijiy so’zga obraz topishda ko’pchilik qiynaladi. Buning sababi esa juda oddiy, bu ish bilan oldin shug’ullanib kelmagansiz, shu sababli boshida bu usul bilan ishlash qiyinchilik va noqulaylik tug’diradi. Ammo buni yo’qotish uchun, siz shunchaki ko’proq va muntazam mashq qilib borishingiz zarur.
Xorijiy so’zga obraz topishda quyidagi yo’llardan foydalanish mumkin:
1. Xorijiy so’zni qofiyasiga mos obraz topish, masalan, Shoes [shyuz] ga “yuz”;
2. Xorijiy so’zning boshidagi bir nechta bo’g’iniga mos obraz topish, masalan, Contribution [kantribyushn] ga “Ko’ntr” o’yini;
3. Xorijiy so’zga bir nechta bo’g’inlarga ajratib, har biriga alohida obraz topib bog’lash, buni biz terminlarni eslab qolish mavzusida gaplashib o’tamiz.
4. Xorijiy so’zning boshidagi harfining oldiga birorta harf qo’shing, yoki bosh harfini olib tashlang.

Ana endi hozir birgalikda quyidagi xorijiy so’zlarni eslab qolishga harakat qilamiz:

1. Tisch – stul

2. Apfel – olma
3. Gallina – tovuq
4. Nino – bola
5. Lac – sut
6. Mors – o’lim
7. Ninjin – sabzi
8. Minna – hamma
9. Qomar – oy
10. Rokiba – minmoq

Tisch so’zining talaffuziga obraz topishga harakat qiling, ko’pchilikka “Tish” obrazi keladi. Endi tishni stulga bog’lashingiz zarur. Stul ustida katta tish turipti.

Apfel so’zining talaffuziga obraz topishga harakat qiling, ko’pchilikka “Aprel” kelishi mumkin. Endi aprel bilan olmani bir-biriga bog’lang. Aprel oyida olmalar pishdi va siz faqat aprel oyida olma yeysiz.
3. Gallina so’ziga obraz topishga harakat qiling, menimcha sizga ham “gallina blanka” hayolingizga keldi. Agar boshqa obraz kelgan bo’lsa, ana shu obrazni olavering, so’ng obrazni tovuqqa bog’lashimiz zarur. Tovuq sho’rvaga tovuqli gallina blanka solmoqdasiz.
4. Nino so’ziga obraz topishga harakat qiling, kimgadir “nina” obrazini olishimiz mumkin. Endi nina obrazini bola bilan bog’lashimiz kerak. Bola qo’liga nina sanchib oldi.
5. Lac so’ziga obraz topishga harakat qiling, menimcha sizga ham tirnoqqa surtiladigan “lak” obrazi keldi. Endi lakni sut bilan bog’lashga harakat qiling. Sutni ichiga lak to’kib yubordingiz, endi sut pushti rangli bo’lib qoldi.
6. Mors so’ziga obraz topishga harakat qiling. Mors so’ziga obraz “mors” ichimligi bo’la oladi. Endi morsni o’lim bilan bog’lasak bo’ldi. Bir tanishingiz mors ichib o’lib qoldi.
7. Ninjin so’ziga obraz topishga harakat qiling. Ninjin so’zi “Nindzya” so’ziga juda yaqin. Endi nindzani sabzi bilan bog’lashimiz zarur. Nindzya qilichni o’rniga sabzilar bilan urishmoqda.
8. Minna so’ziga obraz topishga harakat qiling. Minna so’ziga portlovchi bomba “mina” obraz bo’lishi mumkin. Endi mina so’zini hamma so’zi bilan bog’lash kerak. Hamma mina bosib oldi va mina portlab ketdi.
9. Qomar so’ziga obraz topishga harakat qiling. Ushbu so’zga “Kamar” so’zi juda yaqin. Endi kamarni oy obrazi bilan bog’lashimiz zarur. Oy o’ziga kamar taqib olgan. Tunda oyning o’rtasida kamar ko’rinib turadi.
10. Rokiba so’ziga obraz topishga harakat qiling. Bu so’zga “rohiba” so’zi obraz bo’la oladi. Endi rohibani minmoq bilan bog’lashimiz kerak.

Agar yuqoridagi bog’lanishlarni hammasini tasavvur qila olgan bo’lsangiz, u holda hozir xorijiy so’zlarning tarjimasini toping:

1. Gallina – ?
2. Minna – ?
3. Rokiba – ?
4. Lac – ?
5. Apfel – ?
6. Ninjin – ?
7. Mors – ?
8. Qomar – ?
9. Tisch – ?
10. Nino – ?

Yuqoridagi 10 ta so’zdan 10 tasining tarjimasini to’g’ri topa oldingiz deb umid qilamiz. Agar 1 ta yoki 2 ta xato qilgan bo’lsangiz ham hech qisi yo’q, siz hozirning o’zida 8 ta xorijiy so’zni eslab qola oldingiz. O’ylashimcha bu unchalik qiyin emas, shunchaki mashq talab etadi xolos.

Ana endi quyida xorijiy so’zlar shug’ullanish uchun berilgan. Kitobning davomini o’qishdan to’xtab, ushbu so’zlarni eslab qoling. Keyin o’zingizni tekshirib ko’ring. Berilgan so’zlar yapon tilida bo’ladi. Shunda siz ushbu so’zlarni aniq obraz qilib eslab qolish imkoniyatingiz 99% bo’ladi. Agar ingliz tilidagi so’zlar berilsa, u holda siz berilgan so’zlardan ba’zilarini bilishingiz mumkin. Shu sababli yapon tilidagi 40 ta so’zni, TOG usulini shug’ullantirish uchun yodlab ko’ring.