Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. M. Rasulov, A. R. Ismailov monopoliyaga
Birja faoliyatining asosiy prinsiplari
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
6.3. Birja faoliyatining asosiy prinsiplari. Birja savdolari birja a‘zolari tomonidan berilgan buyurtmalar asosida, birja savdosi qoidalariga muvofiq o‗tkaziladi. Birja tovarini kotirovkalash birja savdolarida birja tovarining birja narxini belgilash maqsadida avtomatik rejimda, birja savdosi qoidalarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Birja savdolari yakunlariga ko‗ra olingan qimmatli qog‗ozlarning, davlat qimmatli qog‗ozlari bundan mustasno, birja narxi mazkur qimmatli qog‗ozlarning birja savdolari sanasidagi bozor narxidir. Mamlakatimiz Prezidenti tomonidan qabul qilingan 2011- yil 7- fevraldagi PQ- 1475 sonli ― Davlat xaridlari tizimini muqobillashtirish va ularga kichik biznes subyektlarini jalb qilishni kengaytirish to‗g‗risida ― gi qaroriga ko‗ra 2011- yilning 1- aprelidan mazkur tizimni takomillashtirishga qaratilgan choratadbirlarni yanada mustahkamlash hamda Davlat xaridlari jarayonining shaffofligini ta‘minlash bo‗yicha yangi tizimning joriy etilganligi va uning samaralari haqida atroflicha to‗xtalib o‗tildi. YAngi tizim O‗zbekiston Respublikasi tovar xomashyo birjasi tomonidan elektron auksion savdolari tartibida tashkil etilib, Elektron savdolar O‗zbekiston Respublikasi bo‗ylab internet orqali , real vaqt rejimida amalga oshiriladi. Bu o‗z navbatida bir qator qulayliklarni keltirib chiqarmoqda. Avvalo, elektron auksion tizimining ahamiyatli jihati byudjet tashkilotlari uchun sotuvchi qidirishga hojat yo‗q. Birja saytiga e‘lon berishning o‗zi kifoya va natijada ularga yetkazib beruvchilar o‗z xizmatlarini taklif etadilar. Mazkur sohada 2011-2014 yillarda amalga oshirilgan 111 ishlarni tahlil etadigan bo‗lsak, kichik biznes subyektlarining Davlat xaridlari bo‗yicha elektron savdolardagi ishtiroki 30 mingtani tashkil etganligi yoki besh barobarga oshganligini ko‗rish mumkin. Ularning tovarlar ta‘minotidagi ulushi 99 foizga ko‗paygan. Davlat xaridlari bo‗yicha elektron savdolarda dastlabki yillarda har bir talab uchun ikkitadan taklif berilgan bo‗lsa, bugunga kelib ularning soni oltitadan oshdi. Prezident qarorini amalga oshirish maqsadida O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Davlat xaridlari bo‗yicha Hukumat komissiyasi tashkil qilingan bo‗lib, uning ishchi organi – O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi G‗aznachiligi tayinlandi. Bu borada bir qator ijobiy ishlar amalga oshirildi. Jumladan, O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015- yil 26- martdagi 69- sonli qarori bilan tasdiqlangan Nizom asosida ―O‗zRTXB‖ AJda 2015 yilning 1 iyunidan birjaning yangi elektron savdo tizimi- ― Davlat xaridlarida elektron katalog ― ishga tushirildi. Qisqa vaqt ichida mazkur tizim o‗zining ijobiy natijalarini ko‗rsatdi. Joriy yilning iyun-oktyabr oylarida elektron katalog bo‗yicha 36,5 mlrd. so‗mlik bitimlar imzolanib, 9,3 mlrd. so‗m byudjet mablag‗lari iqtisod qilindi. Bu borada kichik biznes subyektlarining ulushi 100 foizni tashkil etdi 32 . Birja savdolarini o‗tkazishda raqobatni cheklashga olib keladigan yoki olib kelishi mumkin bo‗lgan harakatlar, shu jumladan: birja savdolarini o‗tkazish jarayoniga ta‘sir ko‗rsatadigan harakatlar, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno; birja savdolari ishtirokchilarining kelishib olingan harakatlari natijasida joriy birja narxlarining keskin ko‗tarilishiga yoki qat‘iy belgilanishiga olib keladigan harakatlar; birja savdolarida talabning o‗zgarishiga sabab bo‗lishi mumkin bo‗lgan yolg‗on ma‘lumotlarni tarqatish bilan bog‗liq harakatlar taqiqlanadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|