Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Yüklə 2,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
| axborot markazini
tashkil qilishdan iborat. Vaqtincha ish bilan bandlik . Vaqtincha ish bilan bandlik ishga joylashtirilganlarning soni to‘liq darajada ham davlat, ham tijorat tuzilmalari hamda bir martalik xizmatlarga (masalan, dala hovlilari ishlari, vositachilik xizmatlari va boshqalarga) muhtoj aholining ayrim qatlamlari uchun ish beruvchilar tomonidan tashkil qilinayotgan ish joylarining soniga bog‘liq. Vaqtincha ishga joylashtirishning asosiy vazifasi ishsizlarni nafaqaga nisbatan daromadning yuqoriroq darajasini ta’minlashdan iborat. Shuni ta’kidlash joyizki, vaqtinchalik ishlar o‘zining mehnat imkoniyatlarini baholash, mehnat salohiyatini rivojlantirish va amalga oshirishga ehtiyoj sifatida, bir tomondan, kamroq kasbiy tajribaga va boshqa tomondan esa, o‘zlarining mehnat salohiyatlarini rivojlantirishning qulayroq obyektiv sharoitlariga ega odamlarda kuchliroq aks ettirilishi kerak. Ish bilan bandlikning bunday 137 nostandart shakli yaqin vaqtlarda o‘z malakasini oshirish yoki boshqa kasbni olishni mo‘ljallagan odamlarni ham jalb qilishi mumkin. G‘arbiy Yevropa mamlakatlaridagi mehnatkashlar tarkibida vaqtincha xodimlarning salmog‘i 3 dan 10 % gacha doirasida o‘zgarib turadi. Mamlakatimiz iqtisodiy rivojlanishining hozirgi holatida ish bilan bandlik munosabatlarini davlat tomonidan tartibga solishning samarali tizimi, aholining har xil guruhlari bo‘yicha ularning ehtiyojlari rivojlanishini hisobga olmasdan nostandart ish bilan bandlik shakllarini yaratish mumkin emas. Shubhasiz, aholining har xil guruhlari uchun nostandart ish bilan bandlikning u yoki bu shakllarida ishtirok etish darajasi har xildir, buning ustiga uning o‘zgarishi qandaydir ijtimoiy- kasbiy guruhga tegishliliga qaraganda jinsiy va yosh guruhiga ko‘proq bog‘liqdir. Ish bilan bandlikning nostandart shakllarini rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishda quyidagilarni amalga oshirish zarur: – ish bilan bandlikning nostandart shakllarining ish bilan bandlikning umumiy muammolarini hal qilishdagi o‘rnini belgilash; – ish bilan bandlikning ushbu shakllari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan iqtisodiyot sohalari, ish turlari, ishni tashkil qilish shakllarini aniqlash; – ish bilan bandlikning ushbu shakllari sharoitlarida ish beruvchilar tomonidan ish joylarini tashkil qilishga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni aniqlash; – aholi uchun ish bilan bandlikning nostandart shakllari afzal bo‘lgan guruhlarini aniqlash. Ish bilan bandlikning egiluvchan shakllari ishsizlik muammolarini hal qilishda muhim rol o‘ynaydi. Bir tomondan, ular mehnatga qobiliyatli aholiga xodimlarning shaxsiy ehtiyojlarini hisobga olish bilan ish bilan bandlikning eng qulay shakllarini yoki ishlash tartiblarini beradi, boshqa tomondan, ular tadbirkorlarga ishlab chiqarishning rivojlanish ehtiyojlari va vujudga kelgan ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda, mehnat resurslarining miqdori va sifati bilan manipulatsiya qilishda yordam beradi. Shunday qilib, egiluvchan ish bilan bandlikning oshishi zamonaviy mehnat bozori shakllanishining eng muhim istiqbolli yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Ammo faqat ishlab chiqaruvchilar- ning hamkorligini oshirishga mo‘ljallangan egiluvchan mehnat bozorini 138 oshirishning bunday jarayoni tarixan o‘zini oqlaydi, bu faqat xodimning manfaatlarini har tomonlama rivojlanishida qanoatlantirishi mumkin. Ma’lumki, mehnat bilan vaqtincha bandlikning muddati bir kundan (kunbay ishlash) tortib ikki yilgacha yoki aniq belgilangan muddatgacha davom etishi mumkin. Keyingi yillarda muayyan muddatga mo‘ljallangan mehnat bilan vaqtincha bandlik va vositachi firmalar orqali vaqtincha ish bilan bandlik shakllari ancha kengroq yoyilmoqda. Hozirgi sharoitda rivojlangan mamlakatlarda ko‘pchilik fuqarolar ish bilan bandlikka ko‘maklashish xizmatlari orqali emas, balki korxonalar va tashkilotlarning bevosita kadrlar xizmatiga murojaat qilib yoki xususiy vositachi agentliklar yordamida ishga joylashmoqdalar. Korxonalar mazkur firmalar orqali muayyan kate- goriyadagi va mutaxassislikdagi ish kuchini vaqtincha yollashga buyurtmalarini rasmiylashtiradilar. Firmalar kontrakt shartlariga muvofiq o‘z xodimlariga ish haqi to‘laydilar. Ma’lum miqdordagi ijtimoiy to‘lovlar va imtiyozlar bilan ta’minlaydilar, oraliq kasblar bo‘yicha tayyorgarlik ishlarini amalga oshiradilar. Mehnatkashlarni Yüklə 2,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|