Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Qisqacha xulosalar 
Rivojlangan mamlakatlarda mehnat bozori infratuzilmasiga 
mehnat sohasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni tartibga soluvchi 
mexanizm sifatida qaraladi. Mehnat bozori infratuzilmasi tarkibiy qismi 
elementlarining mehnat munosabatlarini tartibga solish va mehnat 
bozorini 
boshqarishdagi 
ahamiyati 
mazkur bozordagi 
davlat 
siyosatining maqsadidan kelib chiqadi. 
Mehnat bozori infratuzilmasining tarkibiy qismi asosiy 
elementlariga quyidagilar kiradi: davlat muassasalari, ish bilan 
bandlikka ko‘maklashuvchi nodavlat tuzilmalar, korxonalar va 
firmalarga kadrlar bilan xizmat ko‘rsatish, xususiy vositachi firmalar, 
samarali ish bilan bandlikni ta’minlaydigan jamoat tashkilotlari va 
jamg‘armalar kabilar. 
Mehnat bozorida barcha qatnashchilarning iqtisodiy manfaatlarini 
muvofiqlashtiruvchi rivojlangan tuzilmaviy tarkiblarning mavjudligi 
jamiyatda xodimlar uchun konyunktura o‘zgarishlarining ta’sirini 
yumshatish, ishlab chiqarishni oqilona tashkil etish va foydani 
ko‘paytirish imkonini beradigan shart-sharoitlar yaratishga qodir 
bo‘ladigan mehnat bozorini shakllantirish imkonini beradi. 
Mehnatkashlarni vositachilik firmalari orqali ishga yollash ish 
qidirishni osonlashtiradi, ishsizlik davrini qisqartirish sohasida 
mehnatda bandlikka muayyan kafolatlar beradi, kasbiy tayyorgar-
likning muayyan turlarini olish imkoni yaratiladi. 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
 
1.
Mehnat bozori infratuzilmasi tarkibiy qismlarining o‘zaro 
bog‘liqligi qanday shart-sharoitlar asosida yuzaga keladi?
2.
Moslashuvchan mehnat bozori qanday tarkibiy qismlardan 

---

141 
tashkil topadi? 
3.
Mehnat bozoridagi davlat siyosatining maqsadi qanday chora- 
tadbirlarni o‘z ichiga oladi? 
4.
Ish bilan bandlik siyosatini shakllantirishning asosiy tamoyillari 
nimalardan iborat? 
5.
Mehnat bozorida ijtimoiy hamkorlik mexanizmi deganda 
nimani tushunasiz? 
6.
Haq to‘lanadigan jamoat ishlariga qanday tadbirlar kiradi? 
7.
Ish bilan bandlik xizmatining ish samaradorligini oshirish uchun 
nimalarga e’tibor berish kerak? 
8.
Mehnatkashlarni 
vositachilik 
firmalari 
orqali 
ishga 
yollashning afzalliklari nimalardan iborat?