27.3. To‘lov balansi, uning tuzilishi
va taqchilligi
To ‘lov balansi
-
mamlakat rezidentlari (uy xo ‘jaliklari, korxona-
lar va davlat) va chet elliklar o ‘rtasida m a ’lum vaqt (odatda biryil)
oraligHda amalga oshirilgan barcha iqtisodiy bitimlar natijasining
tartiblashtirilgan yozuvL
Iqtisodiy bitimlar - qiymatning har qanday ayirboshlanishi,
ya’ni tovarlar, ko‘rsatilgan xizmatlar yoki aktivlarga mulkchilik
huquqining bir davlat rezidentlaridan boshqa davlat rezidentlari-
ga o‘tishi bo‘yicha kelishuvlardan iborat.
Har
qanday bitim ikki
tomoniga ega bo‘ladi va shu sababli to‘lov balansida ikki
tomonlama
yozuv tartibiga rioya qilinadi. Har bir bitim to‘lov balansining debet
va kredit qismlarida o‘z ifodasini topadi.
Kredit - qiymatning mamlakatdan chiqib ketishi bo‘lib, uning
hisobiga mazkur mamlakat rezidentlari chet el valyutalarida qop-
lovchi to‘lovlar ekvivalentini oladi. Debet - qiymatning mazkur
mamlakatga kirib kelishi bo‘lib, uning hisobiga rezidentlar chet el
valyutalarning sarflavdi. To‘lov balansida kreditlar umumiy sum-
masi debetlarning umumiy summasiga teng bo‘lishi zarur.
To‘lov balansidagi barcha bitimlar o‘z ichiga joriy va kapital bilan
operatsiyalami olishi sababli, u uchta tarkibiy qismdan iborat bo‘ladi
(27.4-jadval):
1) joriy operatsiyalar hisobi;
2) kapital harakati hisobi;
3) rasmiy zaxiralaming o‘zgarishi.
Mamlakatning
Dostları ilə paylaş: 
