Toshkent farmatsevtika instituti ekologiya va mikrobiologiya kafedrasi kimyoviy mikrobiologiya fani bo
Dorivor o’simliklar xom ashyosining mikroflorasi. O’simliklarda kasallik qo’zg’atuvchi mikroorganizmlar. Tayyor dorilarning mikroflorasi va aniqlash usullari
Yüklə 1,27 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. O‘simliklarda uchraydigan mikrorganizmlarning asosiy turlari va ular to‘g‘risida ma’lumot
- 2. O‘simliklarda uchraydigan kasalliklar va ularga qarshi kurash choralari.
- 3. Dori-darmonlar va dori vositalarining mikrob bilan zararlanish manbalari, oldini olish choralari .
Mavzu: Dorivor o’simliklar xom ashyosining mikroflorasi. O’simliklarda kasallik qo’zg’atuvchi mikroorganizmlar. Tayyor dorilarning mikroflorasi va aniqlash usullari Reja:
1.O‘simliklarda uchraydigan mikrorganizmlarning asosiy turlari va ular to‘g‘risida ma’lumot Dorilarni tayyorlashda har xil o‘simliklardan foydalaniladi yoki ko‘pgina o‘simliklardan qaynatma, damlamalar tayyorlanadi. Dorivor modda va tayyor dori-darmonlar tarkibida turli xil mikroorganizmlar bo‘lishi mumkin. O‘simliklardan olinadigan dorivor moddalarning mikroblar bilan zararlanishi o‘sha o‘simlik turi va uning o‘sib chiqishi uchun zarur bo‘lgan shart – sharoitiga bog‘liq bo‘ladi. CHunki o‘simliklar atrof muhitdagi ayniqsa, tuproq tarkibidagi mikroorganizmlar bilan zararlangan bo‘lishi ham mumkin. Lekin shuni hisobga olish kerakki, dorivor o‘simliklar xom ashyosida o‘z mikroflorasi ya’ni normal mikroflora va fitopatogen mikroorganizmlar ya’ni o‘simlik kasalliklari qo‘zg‘atuvchilari bilan zararlangan bo‘lishi mumkin. O‘simliklar normal mikroflorasi barg yuzida, urug‘larida, ildiz oldi sistemasida har xil bo‘ladi. Jonli (tirik) o‘simliklarda yashovchi va ularga zarar keltirmaydigan mikroblar, “epifit mikroflora” tushunchasiga birlashgan. YAngi kesilgan yaproq yuza qismida ko‘pincha 2 xil bakteriya aniqlandi: 1)Bact herbicola aureum va 2)Psevdomonas fluorescens Kam hollarda sporali bakteriyalar: Bac mesentericus Bac vulgatus Sporasiz - Bact putiodam, E coli va zamburug‘lar Bu mikroflora o‘simliklarda qaysi geografik zonadaligidan qat’iy nazar bo‘ladi. Bact herficola aureum – qisqa Gr(-) tayoqchalar bo‘lib, 2 ta polyar xivchinlari bo‘ladi. Go‘sht peptonli agarda yuzida shilimshiq bo‘lgan, tilla sariq rangli yumaloq koloniyalar hosil qiladi. Ps flureccens – polimorf, polyar xivchinli tayoqchalar bo‘lib, Gr(-). Zich ozuqa muhitida chetlari notekis bo‘lgan tiniq koloniyalar hosil qiladi. Tuproqda o‘simlik ildizi atrofida intensiv o‘sish zonasi bo‘ladi va mikroblar yuqori aktivlikka ega bo‘lib, bu qism rizosfera deyiladi. Rizosferaning sifat va miqdor tarkibi har bir o‘simlik turi uchun spetsifik bo‘ladi. Ko‘pincha sporasiz bakteriyalar va mikobakteriyalar uchraydi. Kam xollarda sporali bakteriyalar, aktinomitsetlar va zamburug‘lar uchraydi. Tuproq mikroorganizmlari o‘simliklarga ijobiy ta’sir qilib, ular o‘simliklar uchun zarur bo‘ladi, ular bilan simbioz holda bo‘lishi mumkin yoki zararli ta’sir qilib, ularning nobud bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Tuproqdagi bakteriyalardan Ps fluoreccens, rizosfera zonasida joylashgan bo‘lib, o‘simliklarni infeksiyadan ximoya qilishda katta rol o‘ynaydi, ya’ni ular o‘simliklarni fitopotogen bakteriyalardan ximoya qiladi. Lekin aynan shu bakteriyalar o‘simliklarda jarohatlangan to‘qimalari orqali kirib, ularning chirishiga sabab bo‘ladi. O‘simliklarning mikroblar bilan ifloslanishi o‘stirish sharoitlariga, ularning balandligi va butunligiga bog‘liq bo‘ladi. Kulturali tuproq o‘simliklarida mikroblar, o‘rmon va gulzorlardagiga qaraganda ko‘p bo‘ladi. Kuzda yaproqlarda bakteriyalar, bahordagidan ko‘p bo‘ladi. O‘simliklarning yuqori qismida joylashgan yaproqlarda mikroblar kam, pastki qismidagi yaproqlarda ko‘p bo‘lib, bunga sabab, pastki qismiga mikroblar tuproqdan yomg‘ir yog‘ganda sachrab o‘tishi xisobiga. Ayniqsa o‘simlik mikroblar bilan ko‘p ifloslangan bo‘ladi sug‘orish maydonlarida, axlatxonali joylarda, yoki avvaldan axlatlar to‘kilgan joylarda, mol boqiladigan yaylovlarda. SHu erda o‘sgan o‘simliklar tarkibida inson salomatligi uchun xavfli bo‘lgan patogen mikroorganizmlar bo‘lishi mumkin. Kesilgan yoki yulingan o‘simliklarni darrov qayta ishlash, ishlov berilishi lozim, chunki ular mikroblarning rivojlanishi uchun qulay muhit hisoblanadi. Quritilgan o‘simliklarda mikroblar hayot faoliyati susayadi, ko‘pgina bakteriyalar nobud bo‘ladi. Fitopotogen mikroblar qo‘zg‘atuvchi o‘simliklardagi infeksion kasallanish ya’ni bakterial kelib chiqishiga ega bo‘lsa bakterioz deyiladi. Bakteriozlarga har xil chirishlar, bakterial dog‘lar, kuyish, nekroz, so‘lish va boshqalar kiradi. CHirishlar quruq va nam bo‘ladi, bunda o‘simlik xujayralarining yumshaganligi, xujayralarning parchalanishi yoki ma’lum bir qismining yoki butun o‘simlikning nobud bo‘lishi kuzatiladi. 2. O‘simliklarda uchraydigan kasalliklar va ularga qarshi kurash choralari. O‘simliklarning kasalligini o‘rganuvchi fan – fitopatologiya fanidair. O‘simliklarning kasalliklari chaqiruvchi mikroorganizm katta ziyon keltiralilar, chunki ularning ta’sirida hosildorchilik pasayadi, ildiz, barg va o‘simlik tanasini zararlab, noyob o‘simliklarning yo‘q bo‘lib ketishiga olib boradi. Dorivor o‘simliklarning bu holda uchrashi, bu o‘simlikning dori tayyorlash uchun ishlatib bo‘lmaslikka olib boradi. Er kurrasida bakteriya va zamburug‘lar o‘simliklarda kasallik chaqiruvchini sifatida keng tarqalgan bo‘lib, taro‘alishi o‘simlikning o‘sish zonasiga bag‘liq bo‘ladi. Mikroorganizmlar havo orqali tarqalib, atmosferaning turli qatlamlarida turli mikroorganizmlar bo‘ladi, suv orqali va o‘simlik urug‘lari orqali tarqalishi mumkin. Barcha mikroblar orqali tarqalayotgan kasalliklarni tarqalganliklariga qarab, shartli ravishda endemik va pandemik tarqalishiga ajratish mumkin. Endemik ma’lum bir geografik zonada tarqalish holatiga aytiladi. O‘simliklarda kasallik qo‘zg‘atuvchi mikroorganizmlarning turi 310 dan ortiq bo‘lib, ular tayoqchasimon, kokklar, spiralsimon bo‘lib, grammlar kupchilik turlarini tashkil etadi. Fitopatogen mikrorganizmlarning ko‘pchiligi flurossensiya holatini chaqiruvchi bo‘lib, turli rangdagi (sariq, jigar rang) pigment hosil qilish xossasiga ega. Fitopatogen mikrorganizmlarning asosiy ozuqa manbai bo‘lib o‘simlik oqsiliva uglevodlar hisoblanadi, ular kraxmalni gidroliz qiladi, spirt va shakarni parchalash, sutni chiritmi, jelatinani eritishi, ammiak, indol hosil qilish xossasiga ega. Fitopatogen bakteriyalarning yashash faoliyatlari turlicha bo‘lib, ba’zi turlari tuproqda uzoq yashab, sovuqni, quyosh nurlarining ta’sirini va qurishga chidamli hisoblanadi. Umuman fitopatogen bakteriyalarni bir necha avlodga taaluqli hisoblab, ularga quyidagi turlar kiradi:
Dorivor o‘sialiklardan tayyorlangan dorilar mikroflorasi o‘ziga xos xossalarga ega bo‘lib, quyidagi faktorlarga bog‘liq bo‘ladi: Xom ashyoning turiga, ozuqa tarkibiga. Dorivor mikroorganizmlar kimyoviy tarkibiga. Dorining tayyorlanish usuliga (qaynatma temperatura, bosim, ta’sir vaqtiga). Saqlanish usuliga. Dorixonalarning sanitar-gigienik holatiga. Dorivor o‘simliklarning kasalligini asosan 2 turga ajratish mumkin: O‘simlik tomirining jarohatlanishi natijada, butun tanasiga jarohatlanishi, bunda o‘simlik halok bo‘ladi. O‘simlik tanasining ma’lum bir qismini chegarali jarohatlanishi (yaproq, ildiz, shoh). O‘simlik kasalliklarini o‘ziga qaysi tarzda o‘tishi bilan bir necha xil turlarni bilishi mumkin: Qatron (o‘mola) yoki shilimshiq oqishi bilan o‘tuvchi kasalliklar. Buni zamburug‘lar, bakteriyalar chiqaradi, ba’zan bu holat yuqumli bo‘lmagan bakteriyalar chaqirishi mumkin. Bunga ignabargliklar va yaproq bargiga ta’sirchan bo‘ladi. CHirish protsess bilan boruvchi kasalliklar. CHirish xo‘l va quruq bo‘lishi mumkin. CHirish protsessida o‘simlikning ba’zi to‘qimalari bakteriyalar va zamburug‘lar yashash faoliyati natijasida bu protsessga uchraydi. Unli shudring – bu o‘simlikning bargida, shohlarida ipsimon zamburug‘lar ko‘payishi natijasida kesib chiqadi. Xiralashishi va qurishi. Bunda barglar, shoh va butoqlar sarg‘ayadi va quriydi. Kuydirish. Bunda o‘simliklarning guli, yangi shoh-butoqlari, bargi, mevalari bakteriya ta’sirida qorayadi va kuyadi. Bu kasallik asosan mevali daraxtlarda ko‘p uchraydi. Dog‘ hosil bo‘lishi. Buni asosan zamburug‘lar hosil qiladi. SHish hosil bo‘lishi. Bular qo‘zg‘atuvchilari fitobakteriyalar bo‘lib, o‘simliklarda shish hosil qiladi. Bundan tashqari o‘simliklarning kasalliklari yara, deformatsiya, barglarning moxlanishi kabi xolatlarini chiqarishi mumkin. O‘simliklarning jaroxatlanishi, faqat kasallik bakteriyalar ta’sirida bo‘lmay, balki simbioz natijasida mumkin. Masalan: zamburug‘lar bilan bakteriyalar simbiozda, bunday holatdagi kasallik o‘limga olib keladi. Fitopatogen mikroorganizmlarga yaqin hisoblangan zamburug‘larga mikorida hosil qiluvchi zamburug‘lar kiradi. Ular o‘zlaridan mikoriaza ajratadilar. Buni birinchi bo‘lib 1883 y. Kamenskiy F.F. aniqlagan. Bu turkumiga kiruvchi zamburug‘larga bazidomitsetlar, fikomitsetlar va tugallanmagan zamburug‘larga misol bo‘la oladi. Mikoriazani turli tuproqlarda uchratish mukin. Uning bo‘lishi turning miqdoriga bog‘liq bo‘lib, sifatiga bog‘liq bo‘lmaydi. Mikoriazalar ko‘p miqdorga yozda kamlar miqdorida bahor va kuz oylarida kamroq bo‘ladi. O‘simliklarning fitopatogen mikroorganizmlarga chidamlikligini qanday saqlaydi degan savolga quyidagicha javob berish mumkin:
Dori moddalar va tayyor dori-darmonlar tarkibida turli xil mikroorganizmlar bo‘lishi mumkin. O‘simliklardan olinadigan dorivor moddalarning mikroblar bilan zararlanishi o‘sha o‘simlik turi va uning o‘sib chiqishi uchun zarur bo‘lgan shart-sharoitga bog‘liq bo‘ladi. CHunki o‘simliklar atrofmuhitdagi ayniqsa, tuproq tarkibidagi mikroorganizmlar bilan zararlangan bo‘lishi ham mumkin. Bundan tashqari o‘simliklarning o‘z mikroflorasi xam katta ahamiyatga ega: masalan, epifit (Erwinia herbicola, P. fluorescens) va fitopatogen (Erwinia, Pseudomonas, Coryhebacterium, Agrobacterium, aktinomitsetlar, ayrim zamburug‘lar). Axlatxona yoki avvaldan axlatlar tashlangan joylarda, shuningdek, sug‘oriladigan maydonlarda, mol boqiladigan yaylovlarda o‘simliklar tarkibida inson salomatligi uchun xavfli bo‘lgan patogen mikroorganizmlar ham bo‘lishi mumkin. O‘simliklardan olinadigan dorivor xom-ashyolar bu mahsulotlarni yig‘ishtirib olish va tayyorlashning turli bosqichlarida — o‘simliklarni yig‘ish, dastlabki ishlov berish, quritish, yanchish-maydalash, maxsus idishlarga joylashtirish, shuningdek, standart holatda saqlanish chog‘ida xom ashyoni maydalash, dorivor kukunlarga aylantirish, briket, granul va tabletka holiga keltirish jarayonida ham urug‘lanishi mumkin. O‘simliklardan olingan dorivor xomashyolar avvalo saqlanish joyida namlikning belgilangan normadan oshib ketishi natijasida buziladi: namlik oshib ketsa, xomashyo tarkibida har xil zamburug‘lar, chirituvchi, sellyuzalarni parchalovchi bakteriyalar va boshqa mikroorganizmlar paydo bo‘ladi. Mikroblar degradatsiyasi o‘simlik farmakologik xususiyatlarining o‘zgarishiga olib keladi va zaharli moddalarning hrsil bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin. Mikroorganizmlar dorivor xomashyolarni zararlash orqali dori-darmonlarning xususiyatlarini o‘zgartirib yuboradi. CHunki dorivor moddalardan ferment chiqishi, mikrobli og‘ular yoki pirogsnlarning hosil bo‘lishi natijasida ular o‘ta zaharli holatga kelib qolishi ham mumkin. Agar odamlar Staphylococcus, Rseudomonas, Salmonella va boshqa mikroorganizmlar bilan zararlangan tibbiy preparatlarni ists’mol qilsa, ularning tarkibidagi patogen mikroblar turli xil yuqumli kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin. O‘simliklardan olinadigan dorivor moddalar va xomashyolarning mikrob bilan zararlanishini tekshirib ko‘rishda quyidagi usuldan foydalaniladi. Dorixonalarda tayyorlanadigan dorn-darmonlar va tibbiy moddalarning mikroflorasi qapday bo‘lishi quyidagi sabablarga bog‘liq bo‘ladi: 1) xomashyo turi, uning tarkibidagi mikroorganizmlar uchun ozuqabop moddalarning miqdori yoki aksincha ulariing antimikrob faolligi, ilk zararlanish darajasi. 2) dorivor xomashyo tarkibiga kiradigan moddalarning kimyoviy tabiati.
4) Dorixonaning sanitariya-gigienik sharoitlari. Mikroorganizmlar turli yo‘llar bilan dori moddalarga tushishi mumkin. Masalan, mahsulotga suv yoki havo orqali o‘tishi, idishlar, dorixona xodimlarining qo‘llari, shuningdek, analiz noto‘g‘ri qilinganda, ayniqsa organoleptik tekshiruv chog‘ida xam o‘tib qolishi mumkin. Dori-darmonlar va dorivor mahsulotlarning mikroorganizmlar bilan zararlanishining oldini olish va ularni zararlanishdan saqlash uchun quyidagi qoidalarga qat’iy rioya qilish kerak:
Sterilnost – otsutstvie jivix mikroorganizmov. Dlya sterilnix lekarstvennix form nalichie mikroorganizmov, daje v malom kolichestve, mojet stat letalnim, uchitivaya besprepyatstvennoe popadanie mikroorganizmov v krov ili na slizistie obolochki organizma, pri uslovii oslablennogo immuniteta cheloveka. Vpervie test na opredelenie sterilnosti lekarstvennix sredstv bil vnesen v farmakopei Velikobritanii i SShA v 1932 i 1936 godax sootvetstvenno. Sel ispitaniya na sterilnost – podtverjdenie polnogo otsutstviya jiznesposobnix bakteriy i gribov v ispituemom ob’ekte (AFI, LS). Ispitanie primenyaetsya dlya preparatov, kotorie doljni bit sterilni: •LS dlya parenteralnogo primeneniya (rastvori, liofilno visushennie i sterilno rasfasovannie poroshki dlya in’eksiy i infuziy); •Oftalmologicheskie LS; •Rastvori antiseptikov dlya narujnogo primeneniya; •Mazi, geli dlya narujnogo primeneniya (dlya naneseniya na ranevuyu poverxnost); •AFI, prednaznachennie dlya proizvodstva LS v forme sterilno rasfasovannix poroshkov i dr. Odnako: udovletvoritelniy rezultat ispitaniya svidetelstvuet lish o tom, chto v usloviyax ispitaniya v ispituemom obrazse ne obnarujeno mikroorganizmov. Dlya sterilnix produktov obosnovannie i dokumentirovannie fakticheskie dokazatelstva pravilnogo protekaniya prosessa ix prigotovleniya dayut bolshuyu garantiyu po sravneniyu s ispitaniem na sterilnost. Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Usloviya dlya provedeniya ispitaniya po opredeleniyu sterilnosti: • Ispitaniya na sterilnost doljni provoditsya v tex je usloviyax, chto i asepticheskoe proizvodstvo: pri ispolzovanii laminar-boksov s laminarnim potokom vozduxa klassa A, raspolojennoy v chistom pomeщenii klassa V, ili s pomoщyu izolyatora. • Podgotovka vozduxa, podavaemogo v chistoe pomeщenie, s pomoщyu NERA-filtrov (HEPA - HighEfficiencyParticulateAbsorption - visokoeffektivnaya zaderjka chastis). Eti filtri slujat dlya prakticheski polnoy ochistki vozduxa daje ot samix melchayshix chastis , vplot do 0.1 mkm. • Dostup k pomeщeniyu doljen bit organizovan cherez vozdushnie shlyuzi – konstruksii s odnonapravlennimi odnostoronnimi putyami proxojdeniya. Vozdushniy shlyuz predotvraщaet peremeщenie vozduxa mejdu pomeщeniyami. Kogda vse dveri vozdushnogo shlyuza zakriti, podavaemiy v nego vozdux razbavlyaet zagryazneniya, postupivshie iz narujnogo koridora cherez dver, libo videlyaemie prisutstvuyuщim personalom. Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv • Ispituemaya produksiya doljna podavatsya cherez peredatochnie okna. • Ispolniteli doljni bit pereodeti v sterilnuyu odejdu. • Ispolniteli doljni proyti sootvetstvuyuщuyu podgotovku. • Meri predostorojnosti, prinimaemie protiv kontaminasii, ne doljni vliyat ni na odin iz mikroorganizmov, kotorie mogut bit obnarujeni v xode ispitaniya. • Usloviya, v kotorix provodyatsya ispitaniya, doljni regulyarno kontrolirovatsya putem otbora prob vozduxa i poverxnostey rabochey zoni. Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Metodi opredeleniya sterilnosti: • Membrannaya filtrasiya – naibolee predpochtitelniy metod, yesli ispituemiy preparat filtruetsya; • Metod pryamogo poseva. Pryamoy Posev • Preimuщestva - Bistriy, prostoy, ekonomichniy - Nefiltruemie obrazsi • Ogranicheniya - Ogranichenniy ob’em obrazsa: nizkaya chuvstvitelnost - Problemi s antimikrobnim deystviem Membrannaya Filtrasiya • Preimuщestva - Vozmojnost effektivnogo ustraneniya antimikrobnogo deystviya - Visokaya nadejnost viyavleniya nesterilnosti antimikrobnix preparatov iz-za otsutstviya razbavleniya, chto imeet mesto pri ustranenii antimikrobnogo deystviya. - Vozmojnost filtrovaniya bolshogo ob’ema - Statisticheski bolee dostoveren - Bolee chuvstvitelen: visokaya effektivnost viyavleniya mikrobnoy kontaminasii pri nizkoy konsentrasii kletok v yedinise obrazsa blagodarya vozmojnosti konsentrirovaniya ili uderjaniya na membrane daje yedinichnix kletok (1 KOE na obrazes) • Ogranicheniya - Nefiltruemie obrazsi, zakuporivanie membrani Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Pitatelnie sredi, ispolzuemie dlya opredeleniya sterilnosti: • Jidkaya tioglikolevaya sreda: snijaet okislitelno-vosstanovitelniy potensial i sposobstvuet rostu anaerobnix mikroorganizmov - Viyavlenie anaerobnix bakteriy - Aerobnix bakteriy • Jidkaya sreda na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sreda Saburo) : - Viyavlenie gribov - Viyavlenie aerobnix bakteriy. Prigotovlenie pitatelnix sred • Iz otdelnix ingredientov v sootvetstvii s GF RB • Iz kommercheskoy degidratirovannoy sredi v sootvetstvii s prilagaemoy instruksiey (sostav degidratirovannoy sredi doljen sootvetstvovat GF RB). Proverka prigodnosti pitatelnix sred A. Proverke podlejit kajdaya partiya prigotovlennix pitatelnix sred (~ 5% ot kolichestva v partii) B. Proverka sterilnosti: termostatiruyut obrazes kajdoy partii pitatelnoy sredi posle yee sterilizasii v techenii 14-ti sutok pri 30-35°S dlya tioglikolevoy sredi i 20-25°S dlya sredi na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sredi Saburo). Po istechenii zadannogo sroka na (v) pitatelnix sredax doljni otsutstvovat vizualno opredelyaemie priznaki rosta mikroorganizmov. V. Proverka rostovix svoystv: 1. Ispolzuemie mikroorganizmi - Jidkaya tioglikolevaya sreda: Staphylococcusaureus, Pseudomonasaeruginosa, Clostridiumsporogenes. - Jidkaya sreda na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sreda Saburo): Bacillussubtilis, Candidaalbicans, Aspergillusbrasiliensis. Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv 2. Provedenie proseduri: - porsii pitatelnix sred inokuliruyut nebolshim kolichestvom kajdogo iz mikroorganizmov (ne bolee 100 KOE). Sposob prigotovleniya rabochix suspenziy analogichen takovomu pri proverke rostovix svoystv pitatelnix sred, ispolzuemix dlya opredeleniya mikrobiologicheskoy chistoti. - inkubiruyut: do 3-x dney pri temperature 30 - 35°S – v sluchae bakteriy i do 5 dney pri temperature 20-25°S – v sluchae gribov; - otrisatelniy kontrol: kontrolyu podvergaetsya rastvoritel, ispolzuemiy dlya prigotovleniya isxodnoy i rabochey suspeziy test-mikrorganizmov, putem viseva na pitatelnie sredi. Ne doljno nablyudatsya rosta mikroorganizmov. 3. Interpretasiya rezultatov: sredi yavlyayutsya prigodnimi pri uslovii nalichiya chetkogo vizualno nablyudaemogo rosta mikroorganizmov. Proverka nalichiya/otsutstviya antimikrobnogo deystviya LS: analogichno tomu, kak pri proverke mikrobiologicheskoy chistoti s uchetom usloviy provedeniya opredeleniya sterilnosti (opredelenie provoditsya v jidkix sredax). Opredelenie sterilnosti LS i AFI 1.Ob’em viborki dlya ispitaniya (kolichestvo yedinis produksii): - metod opredeleniya sterilnosti – razrushayuщiy, poetomu otbor dlya analiza bolshogo kolichestva yedinis produksii ekonomicheski nevigoden; - ispolzovanie dlya analiza malogo kolichestva yedinis produksii pri bolshom ob’eme proizvodstvennoy serii – risk polucheniya neadekvatnogo otveta. Ob’em viborki zavisit ot kolichestva yedinis produksii v serii i naznacheniya preparata. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv *Minimalnoe kolichestvo yedinis produksii dlya ispitaniya Kolichestvo yedinis produksii v proizvodstvennoy serii Minimalnoe kolichestvo yedinis produksii dlya kajdoy sredi (yesli ne obosnovano ili ne razresheno ispolzovanie drugix kolichestv) LS dlya parenteralnogo primeneniya - ne bolee 100 konteynerov - 100 – 500 konteynerov - bolee 500 konteynerov 10% ili 4 konteynera, v zavisimosti ot togo, chto bolshe 10 konteynerov 2% ili 20 konteynerov, v zavisimosti ot togo, chto menshe Oftalmologicheskie i drugie nein’eksionnie LS - ne bolee 200 konteynerov - bolee 200 konteynerov 5% ili 2 konteynera, v zavisimosti ot togo, chto bolshe 10 konteynerov *Informasiya nosit oznakomitelniy xarakter, ne yavlyaetsya obyazatelnoy Minimalnie kolichestva ispituemogo produkta, ispolzuemie dlya kajdoy pitatelnoy sredi Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Kolichestvo preparata v konteynere Minimalnoe kolichestvo, kotoroe sleduet ispolzovat dlya poseva na kajduyu sredu (yesli ne obosnovano ili ne razresheno ispolzovanie drugix kolichestv ) Jidkosti: - menee 1 ml -1-40 ml - bolee 40 ml, no ne bolee 100 ml - bolee 100 ml Vse soderjimoe konteynera ½ soderjimogo kajdogo konteynera, no ne menee 1 ml 20 ml 10% soderjimogo konteynera, no ne menee 20 ml Tverdie veщestva (liofilizirovannie i sterilno rasfasovannie poroshki) Menee 50 mg 50 mg – 300 mg Ot 300 mg do 5 g Bolee 5 g Vse soderjimoe kajdogo konteynera ½ soderjimogo kajdogo konteynera, no ne menee 50 mg 150 mg 500 mg 2. Opredelenie sterilnosti metodom pryamoy inokulyasii • Vodnie rastvori: - Opredelennoe kolichestvo ispituemogo produkta pomeщayut neposredstvenno v pitatelnuyu sredu. Ob’em pitatelnoy sredi doljen v 10 raz previshat ob’em obrazsa dlya poseva (ili ob’em produkta doljen sostavlyat ne bolee 10% ob’ema pitatelnoy sredi); - Yesli ispituemiy produkt obladaet antimikrobnoy aktivnostyu, ispitaniya vipolnyayut posle neytralizasii podxodyaщim neytralizuyuщim agentom ili putem razvedeniya v dostatochnom kolichestve pitatelnoy sredi; - Pri neobxodimosti ispolzovaniya bolshogo ob’ema ispituemogo produkta predpochtitelno ispolzovat konsentrirovannuyu pitatelnuyu sredu, prigotovlennuyu s uchetom posleduyuщego razbavleniya • Maslyanie jidkosti: - Ispolzuyut pitatelnie sredi s dobavkoy podxodyaщego emulgatora v konsentrasii, priemlemost kotoroy bila podtverjdena predvaritelno (naprimer, polisorbat 80 v konsentrasii 10 g/l) • Mazi i kremi, geli: - Obrazes dlya analiza gotovyat razbavleniem v sootnoshenii ~ 1:10 putem emulgirovaniya s ispolzovaniem vibrannogo emulgatora v sterilnom rastvoritele (naprimer, v rastvore myasnogo ili kazeinovogo peptona, konsentrasiey 1 g/l) - Prigotovlenniy obrazes perenosyat v pitatelnuyu sredu • Inokulirovannie pitatelnie sredi inkubiruyut v techenie ne menee 14 dney pri 30 - 35°S (tioglikolevaya sreda dlya viyavleniya bakteriy) i pri 20-25°S (sredu na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sreda Saburo) dlya viyavleniya gribov). Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv 3. Opredelenie sterilnosti metodom membrannoy filtrasii Ustanovka membrannoy filtrasii: - grebenka iz nerjaveyuщey stali (1-, 3-x-, 6- ti-mestnaya) -filtroderjateli s voronkami (plastmassovie, nerjavstalnie, steklyannie) - membrannie filtri s nominalnim razmerom por – 0,45 mkm - vakuumniy nasos - steklyannie kolbi Bunzena dlya ispolzovaniya v kachestve priemnikov filtrata - apparat dlya filtrasii i membranu sterilizuyut podxodyaщim obrazom Konstruksiya apparata dlya filtrasii doljna obespechivat provedenie prosessa filtrasii v asepticheskix usloviyax, vozmojnost izvlecheniya membrani i perenosa yee v pitatelnuyu sredu (dlya apparatov otkritogo tipa) ili provedenie inkubasii posle pomeщeniya pitatelnoy sredi v apparat (dlya apparatov zakritogo tipa) Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Trexmestnaya filtruyuщaya sistema (otkritogo tipa): Prinsip metoda: • Obrazes filtruyut cherez membranniy filtr, kotoriy zaderjivaet prisutstvuyuщie mikroorganizmi. • Pomeщayut filtr s zaderjannimi na nem mikroorganizmami v pitatelnuyu sredu i inkubiruyut. • Yesli vse usloviya provedeniya analiza soblyudeni, to yest pravilno vibrani material, struktura i razmer por filtra, usloviya provedeniya filtrovaniya, sostav pitatelnoy sredi, temperatura i vremya inkubirovaniya, to mikroorganizmi bistro razmnojayutsya i obrazuyut vizualno obnarujivaemiy rost (pomutnenie sredi). Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv • Membrani doljni bit sterilno upakovani i gotovi k nemedlennomu ispolzovaniyu Membrannie filtri, optimalniy vibor: • membrannie filtri s nominalnim razmerom por ne bolee 0,45 mkm, s ustanovlennoy sposobnostyu k uderjivaniyu bakteriy. • filtri izgotavlivayut iz inertnix materialov: efir sellyulozi (nitrat ili asetat sellyulozi) • belie ili temnie, s nanesennoy setkoy dlya udobstva podscheta koloniy (dlya mikrobiologicheskoy chistoti) • sterilno upakovannie Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Membrannie filtri, trebovaniya: • Mikrostruktura membrani i razmeri por doljni maksimalno sposobstvovat prorastaniyu uderjannix na membrane mikroorganizmov. • Visokaya poristost, pozvolyayuщaya bistro filtrovat obrazsi, v tom chisle i vyazkie. • Material membrani ne doljen soderjat toksichnix dlya mikroorganizmov veщestv. Mikrofotografiya bakteriy na membrannom filtre - Inokulirovannie pitatelnie sredi inkubiruyut v techenie ne menee 14 dney pri 30 - 35° S (tioglikolevaya sreda dlya viyavleniya bakteriy) i pri 20-25° S (sreda na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sreda Saburo) dlya viyavleniya gribov). Kontrol: rost kultur mikroorganizmov v pitatelnix sredax etix je partiy (proverka rostovix svoystv ) Otrisatelniy kontrol: -polojitelniy rezultat pri proverke sterilnosti pitatelnix sred etix je partiy; - proverka na aseptichnost poseva: cherez prosterilizovannuyu ustanovku membrannoy filtrasii propuskayut zavedomo sterilnuyu jidkost i proizvodyat posev v pitatelnie sredi. • Membrannaya filtrasiya vodnix rastvorov - Soderjimoe konteynera (konteynerov) perenosyat na membranu (membrani) i nemedlenno filtruyut; - Yesli rastvor obladaet antimikrobnim deystviem, membranu promivayut putem propuskaniya cherez nee opredelennogo ob’ema vibrannogo sterilnogo rastvoritelya. Chislo siklov promivki doljno bit ne bolee 5 iz rascheta po 100 ml /sikl, daje yesli bilo pokazano, chto takaya promivka ne polnostyu isklyuchaet antimikrobnoe deystvie; - Membranu selikom perenosyat v pitatelnuyu sredu ili v asepticheskix usloviyax delyat yee na dve ravnie chasti, kajduyu iz kotorix pomeщayut v tioglikolevuyu sredu i sredu na osnove gidrolizata kazeina i soevix bobov (# sredu Saburo); Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv • Membrannaya filtrasiya tverdix rastvorimix veщestv - Trebuemoe kolichestvo produkta rastvoryayut v poxodyaщem rastvoritele: rastvoritele, prilagaemom k LS, izotonicheskom rastvore natriya xlorida, neytralnom rastvore 1 g/l myasnogo ili kazeinovogo peptona; -Dalee ispitaniya prodoljayut kak i dlya rastvorov. Kontrol: rost kultur mikroorganizmov v pitatelnix sredax etix je partiy (proverka rostovix svoystv). Otrisatelniy kontrol: - polojitelniy rezultat pri proverke sterilnosti pitatelnix sred etix je partiy; - otsutstvie vizualnogo rosta pri poseve rastvoritelya v pitatelnie sredi (dlya LS v forme sterilnix poroshkov, kotorie predvaritelno rastvoryayut v rastvoritele); - proverka na aseptichnost poseva: cherez prosterilizovannuyu ustanovku membrannoy filtrasii propuskayut zavedomo sterilnuyu jidkost i proizvodyat posev v pitatelnie sredi. Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Pribor Steritest - eto presizionniy peristalticheskiy nasos spesialnoy konstruksii s reguliruemoy skorostyu raboti, pozvolyayuщiy perenosit jidkost (obrazes, promivochniy rastvor, sredu) iz isxodnoy yemkosti v kanistru (filtroelement) Steritest. Rasxodnie kanistri Steritest predstavlyayut soboy dve plastikovie yemkosti, v dno kajdoy iz kotorix vpayan membranniy filtr s porami 0.45 mkm, a v verxney chasti naxodyatsya 0.22 mkm gidrofobniy ventilyasionniy filtr i soedinenie s elastichnoy PVX trubkoy, kotoraya nadrugom konse soedinena s odnoy ili neskolkimi iglami (obщimi dlya obeix trubok). Leksiya 10. Mikrobiologicheskiy kontrol sterilnosti lekarstvennix sredstv Sistema Steritest - sistema membrannoy filtrasii zakritogo tipa 4. Nablyudenie i interpretasiya rezultatov • Na protyajenii perioda inkubasii, a takje po yego zavershenii osenivayut nalichie makroskopicheskix priznakov mikrobnogo rosta v sredax • Yesli priznakov mikrobnogo rosta ne obnarujivaetsya, to produkt priznayut viderjivayuщim ispitanie na sterilnost • Pri nalichii priznakov mikrobnogo rosta produkt ne viderjivaet ispitanie na sterilnost • Rezultati ispitaniya (nesterilnost) mogut bit priznani nedostovernimi lish pri vipolnenii ne menee odnogo iz perechislennix nije kriteriev: - dannie mikrobiologicheskogo monitoringa zoni proverki sterilnosti ukazivayut na proizoshedshie sboi - proverka metodiki, ispolzuemoy dlya provedeniya ispitaniya, privela k obnarujeniyu nedochetov - nalichie mikrobnogo rosta v otrisatelnom kontrole - Yesli rezultati ispitaniya priznani nedostovernimi, ispitanie povtoryayut. Pri otsutstvii priznakov mikrobnogo rosta v xode povtornogo ispitaniya produkt priznayut sterilnim.1 1Mickobiology with diseases by body system .Robert W.Dauman.Ph.D.Copyright 2015.ISBN-13 978-321-91855-0 Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|