Toshkent farmatsevtika instituti ekologiya va mikrobiologiya



Yüklə 19,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/102
tarix26.03.2018
ölçüsü19,01 Kb.
#34535
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   102

43 
 
Zaxira  granulalari.  Oralik  oshikcha  metabolitlar  bulishi  mumkin,  polisaxarid,  (kraxmal, 
glikogen)  yoglar  (triglitserinlar,  mumlar)  polifosoritlar  (volyutin)  bulishi  mumkin.  Ba'zi 
bakteriyalarda valyutin kiritmalari stabil bulib identifikatsiyada kullaniladi. 
Oksillar:  bakteriya  kuruk  vaznini  50-80%  ni  tashkil  kiladi.  Bakteriya  xujayralarida  juda 
kuplab oksillar uchraydi, bu oksillar bir birlaridan aminokislotalar tarkibi bilan farklanadi. 
Yoglar: 1,4% dan 40% bulishi mumkin. Kupchilik xoll ar da yoglar boshka moddalar bilan 
birikib murakkab birikmalarni xosil kiladi (lipoproteinlar, lipopolisaxaridlar). 
Uglevodlar:  12%dan  28%gacha  bulishi  mumkin,  uglevodlar  kupincha  xujayralarning 
devorida uchraydi. 
Bakteriyalarni mineral tarkibi. 
Bakteriyalarni  turiga  boglik  va  1,3%dan  13,8%  bulishi  mumkin,  bularga  kiradi:  fosfor, 
natriy, kaliy, magniy, temir, mis, kobolt va b. 
Speroxetalar xemogeterotraf xujayralar bulib, o‘zlariga tuzilishi va xarakatlari bilan tubdan 
boshka  bakteriyalardan  fark  kiladi.  Xujayraning  shakli  spiralsimon  bulib,  uta  bukiluvchandir. 
Spiroxetalarning  uzunligi  5-500  mkm  bulib,  tanasining  diametri  nixoyatda  ingichkadir  -0,6-0,1 
mkm. 
Shuning  uchun  xam  spiroxetalar  bakteriyalar  ushlanib  koladigan  bakterial  filtrlardan  utib 
ketadi.  Spiroxetalarning  tanasining  diametri  juda  kichik  bulganligidan  oddiy  mikroskoplarda 
kurish  juda  kiyin,  shuning  uchun  fazoli  kontrast  mikroskopida  yoki  korongilashtirilgan 
maydonda kurish mumkin: 
Spiroxetalarning tuzilishida 3 ta asosiy kompanentlari bor: 
Protoplazmatik silindr. 
O‗ksimon fibrila. 
Tashki kobik. 
Nukleoid-DNK. 
Protplazmatik  silindrning  ustidan  uk  ip  fabrilla  aylanib  urab  turadi.  Uk  ipning  bir  uchi 
xujayraning  bazal  membranasiga  -  blefaro-  plastlarga  birikkan  bulib,  ikkinchi  uchi  esa  erkin 
xolatda turadi. U k ip fibrillani soni spiroxetalarning turiga boglikdir. 
Spiroxetalar  tashki  muxitda  keng  tarkalgan:  suvlarda,  odam  va  xayvon  organizmining 
normal  mikroflorasida  va  boshka  joylarda  saprfit  xolda  uchrashi  mumkin.  Spiroxetalarning 
patogen  turlari  xam  uchrab  bularga  zaxm,  kaytalanma  tif,  leptospiroz  kuzgatuvchilari  kiradi. 
Spiroxetalarning 5ta avlodi tafavud kilinadi. 
Spiroxeta, kristaspira, treponema, Borreliya, Leptospira. 
Spiroxetalar  oddiy  kundalang  bulinish  yuli  bilan  kupayadi.  Spora  va  kapsula 
xG`kilinmaydi. Spiroxetalar ba'zi ta'sirlar natijasija mutsinsimon kobik bilan uralib sistalar xG`k 
kiladi. Sista organizmda uzok yashaydi. 
Rikketsiyalar oralik xujayralar bulib, o‘zlarining xujayrasining tuzilishi va kupayishi bilan 
bakteriyalarga  yakin  turadi.  Yashash  muxitlari  bilan  esa  viruslarga  yakin  turadi.  Rikketsiyalar 
fakat  xujayraning  obligat  parazita  bulib  xayot  kechiradi.  Rikketsiyalar  shakli  buyicha  xar-xil 
tuzilishga  ega:  tayyoqchasimon,  ipsimon,  tarmoklangan.  Rikketsiyalar  xarakatsiz'  bulib  sprora 
xosil kilmaydi. Rikketsiyalarning talaygina turlari odamda rikketsiz kasalligini chakiradi. 
Rikketsiya xujayralar xam DNK, xam RNK uzida tutadi. (1:3,5) xujayra tashki tomonidan 
xujayra devori bilan uralgan bulib, uzida muram kislotasini tutadi va lizotsimga juda sezuvchan 
xisoblanadi. 
Rikketsiyalar  tirik  xujayra  ichida  usadi,  kupayadi,  xayvon  tukimasida,  tovuk  embrionida 
ustirish mumkin. Rikketsiyalar xususiy moda almashinishga ega, lekin ular metobolitlarni kabul 
kilish  (yutish)  va  metabolitlarni  chikarishni  regulyatsiya  kilishga  ega  emas,  bu  esa  xujayra 
yuzasining utkazuvchanligining uzgarishi natijasida buladi. 
Rikketsiyalar  transmissiv  infektsiya  xisoblanadi,  ular  bitlar  va  kanalar  orkali 
odamgayukadi. 
Zdradovsiy ularni kuyidagi shakillarga ajratadi: 
Kokksimon (sharsimon) -kattaligi 0,5 mkm gacha 


44 
 
Tayokchasimon, ikki donachali (1-1,5 mkm) 
Ipsimo, litseller, kup donachali (10 mkm -40 mkm) 
Batsillyar -3-4 donachali (3-4 mkm) 
Rikketsiyalar  Romanovskiy  -  Gimze  usulida  kokksimon  shakillari  pushti-  kizil  ranga, 
tayokchasimon  shakillari  esa,  yashil  rangda  buladi.  Asosan  rikketsiyalar  Zdrodovskiy  usulida 
buladi.  Bu  usul  Sil  -Nilsen  usulining  ozgina  uzgartirilgani  bulib  bunda  NSE  (xlorid—tasi) 
ishlatiladi.  Rikketsiyalar  bu  usulda  kizil  ranga,  ular  yashayotgan  xujayralar  esa,  metil  kukida 
buyaladi. Rikketsiyalarni  Morozov usulida xam  buyab urganamiz, bunda u lar jigar ranini uziga 
oladi. 
Xlamiydilar  obligat  xujayra  ichidagi  organizmlar  bulib,  xar  xil  xlamidioz  kasalliklarning 
kuzatuvchisi  xisoblanadi.  Bularga  troxoma  va  ornitoz  kiradi.  Traxomada  kuzda  yalliglanish 
protsesso` ketadi, ornitozda esa pnevmaniya keltirib chikaradi. 
Xlamiydilar dumalok formada (0,30-0,45 mkm) 50-500 nm kattalikda buladi. 
Makrofagda  va retikuloendotelial xujayralarda uchratishimiz  mumkin.  Xlamiydilar asosan 
xujaini  kushlar  xisoblanadi.  Xlamiydilar  uzida  DNK  va  RNK  tutadi  va  o‘zlaridan  murom 
kislotasi, folievaya kislota, D-alaninlar ajratib chikaradi. Xlamiydilar fakat tirik xujayrada usadi, 
ularni tovuk embrionida , tukima kulturasida ustirish mumkin. Gr (-) buyaladi. 
Rivojlanishda 3 ta stadiya tafov. kil. 
mayda  elementlar  tanachalar  xosil bulishi 0,2-0,4  mkn.  Uzida nukleoid  gepatit  materialini 
va ribosomalar tutadi. 3 kavat kobik bilan uralgan. 
Birlamchi  tanachalar  xosil  bulishi  va  ribosomalar  elementlar  uzida  tutadi.  Bulinish  yuli 
bilan kupayadi. 
Z.Oralik  stadiya  -  birlamchi  va  elementlar  tanachalar  xosil  bulishi  stadiyasi  urtasidagi 
stadiya bulib, bunda birlamchi va elementlar tanachalar tafavut kiladi. 
Birlamchy tanachalar vegetativ funktsiyani bajaradi. 
Romanovskiy-Gimza  usulida  buyab,  lyuminestsent  va  elektron  mikroskoplarda  urganish 
mumkin. 
Aktinomitsetalar mitseliyali mikroorganizmlar bulib, asosan tuprokda uchraydi. 
Aerob nafas oluvchi, Gr (Q) buyaladi. 
Aktinomitsetlar  nomi  -  nursimon  zamburug-Aktinomiyces  bovis  suzidan  olinib 
aktinomikoz  kasalligini  keltirib  chikaradi.  Oddiy  ozik  muxitlarda  yaxshi  usadi.  Aktinomitsetlar 
mitseliyalar xosil kiladi va spora x-kdi. Bundan tashkari aktinomitsetlar giflar x-kdi. 
Streptomiyces  avlodiga  kiruvchi  streptomitsetlar  kiradi,  bularni  mitseliyalari  xar  doim 
saklanib koladi. Ba'zi avlodga kiruvchi 
Aktinomitsetlarni mitsyoliyalari parchalanib tayyoqchasimon xujayralarga aylanib qoladi. 
Streptomitsetlardan antibiotik streptomitsin olinadi. (Streptomiyces griseus) 
mukos - zamburug. actis- nur} 1 - xujayrali mikroorganizmlar. 
Aktinomiycetalis katori va  oilasiga kiradi. Genetik  funktsiyani  nukloid bajaradi. Mitseliya 
ipchalarida  xromatin  donachalari  buladi.  Fak,  anaerob.  Oddiy  ozik  muxitda  usadi.  Kattik  ozik 
muxitlarda xavoli mitseliylar xG`k di. Tukimada yiringli okma yara xG`kdi. Kontakt yul bilan va 
ogiz orkali ovkatlardan yukadi. 
Mikoplazmalar  Mollicutes  (yumshok  teri)  sinfiga,  Micoplasmaceae  oilasi  kiradi.  Juda 
mayda 100-200 nm polimorgf  mikr-zmlardir.  Bular o‘zlari mustakil kupayish  xususiyatiga ega. 
Ularda  xujayra  devori  bulmaydi.  Fakt  3  kavatli  sitoplazmatik  mebranasi  buladi  va  tashki 
tomondan  kapsulaga  uxshab  urab  turadi.  Bularning  genomi  bakteriyalarning  genomidan  m:  E. 
coli  genomidan  4-  marotaba  kichik,  lekin  mustakil  kupayish  xususiyatiga  ega.  Sitoplazmada 
kiritmalar, ribosomalar, DNK va RNK buladi. 
Mikoplazmalar  birinchi  marotaba  yirik  shoxli  koramollarda  plevropnevmoniya  keltirib 
chikarganligi aniklangan. 
Morfologiyasi:  Juda  mayda  kokksimon  xujayralar  bulib,  membranali  filtrdan  utib  ketadi, 
oddiy bulinishi yuli bilan kupayadi. 
Bakteriyalardan farki: 


Yüklə 19,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   102




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə