TÖVHİD – Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı 65
RÜBUBİYYƏT TÖVHİDİNDƏ ŞİRK
Bu bir kimsənin Allahdan başqa yaradan, ruzi verən, dirildən, öldürən və
bu kimi ilahi sifətlərə malik olmasına inanmasıdır. Rububiyyə – Rəbb
sözündəndir. Lüğətdə – Mürəbbi - tərbiyə edici, Malik - mülk və iqtidar sahibi,
Seyyid - ağa, Mudəbbir - yönəldən, düzüb qoşan, Vəli - idarəçi, Munim -
neymət verici, Mutəmmim - tamamlayan və s. mənaları ifadə edir.
134
İstilahi Mənası – hər bir şeyin Rəbbinin və mütləq Malikin Allah olduğuna,
ortağının olmadığına, tək yaradıcı O olduğuna, bütün kainatı idarə edən,
qullarını yaradıb onları ruziləndirən, həyat verən və canlarını alanın O
olduğuna qəti olaraq inanmaq, Allahın qəza və qədərinə, zatında
vəhdaniyyətinə, yəni bir və tək olduğuna inanmaq deməkdir: "Həmd olsun
Allaha aləmlərin Rəbbinə". (əl-Fatihə 1). "Aləmlərin Rəbbi olan Allah nə qədər
uca, nə qədər böyükdür". (əl-Əraf 54). "Hökm Əlində olan Allah nə qədər uca,
nə qədər uludur. O, hər şeyə qadirdir!" (əl-Mulk 1). "Yer üzündə nə varsa,
hamısını sizin üçün yaradan, sonra səmaya üz tutaraq onu yeddi qat göy
halında düzəldib nizama salan odur. O, hər şeyi biləndir!" (əl-Bəqərə 29).
"Göyləri və yeri xəlq edən, zülmətləri və nuru yaradan Allaha həmd olsun". (əl-
Ənam 1). “O, göylərin, yerin və onların arasında olanların Rəbbidir! Elə isə
yalnız Ona ibadət et və Ona ibadətdə səbirli ol! Heç Ona oxşarını
tanıyırsanmı?!” (Məryam 65).
Tövhidin bu növünü Məkkə dövrünün müşrükləri də belə qəbul edirdilər.
Onlar bilirdilər ki, hər bir şeyi yoxdan var edən, ruzi verən, öldürən, dirildən,
tədbir edən Uca və Böyük olan Allahdır; "De ki, sizə göylərdən və yerdən ruzi
verən kimdir, qulaqlara və gözlərə sahib olan kimdir, ölüdən diri, diridən də
ölü çıxaran kimdir, hər işi düzüb qoşan, səhmana salan kimdir. Onlar Allahdır
deyəcəklər. Bəs onda Allahdan qorxmursunuz? O, sizin həqiqi Rəbbiniz olan
Allahdır. Haqdan sonra ancaq azmaq gəlir. Elə isə necə üz döndərirsiniz?"
(Yunus 31-32) “De: "Əgər bilirsinizsə, deyin görüm yer və onun üstündə olanlar
kimindir?" Onlar: "Allahındır!"– deyəcəklər. De: "Bəs düşünüb ibrət
almayacaqsınız?" De: "Yeddi göyün Rəbbi və əzəmətli Ərşin Rəbbi kimdir?"
Onlar: "Allahdır!"– deyəcəklər. De: "Bəs qorxmursunuz?" De: "Əgər
bilirsinizsə, deyin görüm hər şeyin hökmü əlində olan, himayə edən, Özünün
isə himayəyə ehtiyacı olmayan kimdir?" Onlar: "Allahdır!"– deyəcəklər. De:
"Bəs necə olur ki, aldanırsınız?" (əl-Muminun 84-89). “Həqiqətən əgər sən
müşriklərdən "Göyləri və yeri kim yaratmışdır?"- deyə soruşsan, onlar mütləq
"Allah!"- deyə cavab verəcəklər. De ki, həmd olsun Allaha!" ( Loğman 25). “De:
"Göylərin və yerin Rəbbi kimdir?" De: "Allahdır!" De: "Siz Onu qoyub
134
İbn Mənzur "Lisanul Ərəb" 1/399.
TÖVHİD – Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı 66
özlərinə nə bir fayda, nə də bir zərər verməyə qadir olmayanlarımı özünüzə
dost tutursunuz?" De: "Korla görən eyni ola bilərmi? Yaxud zülmətlə nur eyni
ola bilərmi?" Yoxsa onlar Allaha, Onun yaratdığı kimi yaradan şəriklər
tapdılar və bu yaradılış onlara bənzər göründü? De: "Hər şeyi yaradan
Allahdır. O Təkdir, hər şeyə Qalib gələndir". (ər-Rəd 16). “Əgər sən onlardan:
"Göyləri və yeri yaradan, günəşi və ayı ram edən kimdir?"– deyə soruşsan,
onlar mütləq: "Allahdır!"– deyəcəklər. Onlar necə də haqdan döndərilirlər!”
(əl-Ənkəbut 61). “Əgər sən onlardan: "Göydən yağış nazil edib onunla yeri
quruduqdan sonra canlandıran kimdir?"– deyə soruşsan, onlar mütləq:
"Allahdır!"– deyəcəklər. De: "Həmd olsun Allaha!" Lakin onların çoxu bunu
başa düşmür”. (əl-Ənkəbut 63). “De: "Həmd olsun Allaha, salam olsun Onun
seçdiyi qullarına! Allah yaxşıdır, yoxsa Ona şərik qoşduqlarınız? Göyləri və
yeri yaradan, sizin üçün göydən yağmur endirən kimdir? Biz onunla gözəl
bağçalar saldıq. Halbuki siz onların ağaclarını da böyüdə bilməzdiniz. Heç
Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Xeyr, onlar haqdan yayınan
adamlardır. Yeri məskən edən, arasından çaylar axıdan, üzərində möhkəm
duran dağlar yaradan və iki dənizin arasında maneə qoyan kimdir? Heç
Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Xeyr, onların əksəriyyəti bunu
bilmirlər. Darda qalan kimsə yalvardığı zaman ona cavab verən, şəri
sovuşduran və sizi yer üzünün varisləri edən kimdir? Heç Allahla yanaşı
başqa bir məbudmu var? Siz necə də az düşünürsünüz? Qurunun və dənizin
qaranlıqlarında sizə doğru yol göstərən, küləkləri Öz mərhəməti önündə
yağışdan qabaq müjdəçi kimi göndərən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir
məbudmu var? Allah onların qoşduqları şəriklərdən ucadır. Məxluqatı
əvvəldən yaradan, sonra onu yenidən dirildən, sizə göydən və yerdən ruzi verən
kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var?" De: "Əgər doğru
deyirsinizsə, dəlilinizi gətirin". (ən-Nəml 59-64). Subhənəllah! Allahu Əkbər!
Əlhəmdulilləh! “Göyləri və yeri yaradan Allaha şəkk etməkmi olar?...”.
(İbrahim 10). “De: "Allah hər şeyin Rəbbi olduğu halda, mən Ondan başqa
tanrımı axtaracağam?" (əl-Ənam 164). Gördüyünüz kimi, bu şeyləri müşriklər
də belə rədd etmirdilər. Bunun belə olmasına səbəb qulların qəlbləri fitrətdən
yeganə Rəbb olanı qəbul edəcək şəkildə yaradılmış olmalarıdır. Lakin onlar
yenə də Allaha şəriklər qoşurlar. Yəni sizlər belə bir inanca sahib olduğunuza
görə Allahdan qorxmanız, Ona heç bir şeyi şərik qoşmamağınız, bir və tək
olaraq yalnız Ona ibadət etmənizi də tələb edir. Necə olur ki, bütün bunları
qəbul edən bir kimsə Allahdan qeyrisinə ibadət edir? Lakin Peyğəmbər ibadət
xüsusunda Allahı, Tövhidi qəbul etməyən bu müşriklərlə döyüşmüş, hətta tək
başına Allahın yaradıcı olduğunu qəbul etməklə birlikdə onların qanlarının və
mallarının halal olduğun bildirmişdir. Çünki onlar Uca Allaha ibadət etmir,
Dostları ilə paylaş: |