İzahlı şəriət hökmləri
175
baxmasın. Həmçinin, namazın savabını artıran əməlləri yerinə
yetirsin, məsələn, əqiq üzük taxsın, pakizə paltarlar geysin,
başını darayıb, dişlərini yusun, özünü ətirləsin.
VACİBİ NAMAZLAR
Vacibi namazlar altıdır:
1. Gündəlik namazlar.
2. Ayət namazı.
3. Meyyit namazı.
4. Kəbə evinin vacibi təvaf namazı.
5. Atanın böyük oğula vacib olan qəza namazı.
6. İcarə, nəzr, and və əhd ilə vacib olan namaz. Cümə namazı
gündəlilk namazlardandır.
GÜNDƏLİK VACİB NAMAZLAR
Gündəlik vacib namazlar beşdir: zöhr və əsr (hər biri dörd
rəkət), məğrib (üç rəkət), işa (dörd rəkət), sübh (iki rəkət).
Məsələ 736: Səfərdə dörd rəkətli namazlar, gələcəkdə deyilən
şərtlərlə iki rəkət qılınmalıdır.
ZÖHR VƏ ƏSR NAMAZLARININ VAXTI
Məsələ 737: Əgər çubuq və bu kimi şeyi düz yerə şaquli
vəziyyətdə batırsalar, Günəş çıxanda, onun kölgəsi günbatan
tərəfə düşür. Günəş yuxarı qalxdıqca, onun kölgəsi azalır çox
ölkələrdə zöhrün əvvəlinci şəri vaxtı
1
, ən az dərəcəyə çatır.
Günortadan keçdikdən sonra kölgə, məşriqə (günçıxana) üz
qoyaraq çoxalır. Günəş qüruba yaxınlaşdıqca, çubuğun kölgəsi
1
Şəri zöhr, günün yarısının keçməsindən ibarətdir; məsələn: əgər gün on
iki saatdırsa, Günəş doğadan altı saat sonra şəri zöhrdür. Əgər gün on üç
saatdırsa, Günəş doğduqdan altı saat yarım sonra, şəri zöhrdür. Əgər gün on
bir saat olsa, Günəşin doğduğundan beş saat yarım keçdikdən sonra
qürubadək olan vaxtdır.
176
NAMAZIN HÖKMLƏRİ
də uzanır. Buna görə də, kölgə, ən az (minimum) nöqtəyə çatıb
və yenidən çoxalmağa üz qoyduğu vaxt, şəri vaxtla zöhr olması
məlum olur. Amma bəzi şəhərlərdə Məkkə kimi, bəzi vaxtlar
zöhr olanda, çubuğun kölgəsi tamamilə yox olur. Kölgə yenidən
görünməyə başlayanda məlum olur ki, zöhr olmuşdur.
Məsələ 738: Zöhr və əsr namazlarının hər birinin məxsus və
müştərək vaxtları vardır. Zöhr namazının məxsus vaxtı zöhrün
əvvəlindən, zöhr namazı qılınadək keçən vaxt qədərdir. Əgər bir
şəxs səhv üzündən butun əsr namazını bu vaxtda qılsa, namazı
ehtiyata əsasən gərək hər iki namazı ardıcıllıq ilə yenidən qılsın.
Əsr namazının məxsus vaxtı isə məğribə, əsr namazı qılmaq
miqdarında vaxt qalandadır. Əgər bir şəxs, bu vaxta qədər zöhr
namazını qılmasa qəza olur və gərək əsr namazını qılsın. Zöhr
namazının məxsus vaxtı ilə əsr namazının məxsus vaxtı arasında
olan vaxt, zöhr və əsr namazların müştərək vaxtıdır. Əgər bir
şəxs müştərək vaxtda səhvən bütün əsr namzını, zöhr
namazından qabaq qılsa, namazı səhihdir. Gərək zöhr namazını
ondan sonra yerinə yetirsin. Əgər əsr namazının bir miqdarını
müştərək vaxta qılsa məsələn: əsr namazının üç rəkətini zöhrün
vaxtında və bir rəkətini müştərək vaxtda qılsa, ehtiyata əsasən
gərək əsr namazını zöhr namazından sonra yenidən qılsın.
Məsələ 739: Əgər zöhr namazını qılmazdan əvvəl səhvən əsr
namazına başlasa və namaz əsnasında səhvini başa düşsə, bu
halda qıldığı miqdarın hamısı və ya bir miqdarı müştərək vaxtda
olsa niyyəti gərək zöhr namazına çevirsin. Yəni niyyət etməlidir
ki, bu vaxta qədər qılmış olduğum, hal-hazırda qıldığım və
bundan sonra qılacaqlarım, zöhr olsun. Namazı qurtarandan
sonra isə əsr namazını qılsın. Əgər zöhr namazının məxsus
vaxtında olsa ehtiyat-vacibə görə niyyətini zöhr namazına
çevirib namazı tamamlasın və sonra isə hər iki namazı tərtiblə
qılsın.
İzahlı şəriət hökmləri
177
Məsələ 740: İmam
(ələyhis-salam)
hüzuru dövründə vacibdir ki,
cümə günü, zöhr namazının yerinə iki rəkət cümə namazı
qılınsın. Amma o həzrətin ğeybət zamanında cümə namazını
bütün şəraiti ilə qılmaq imkanı varsa, zöhr namazını qılmaq
ehtiyatın əksinədir.
Məsələ 741: Cümə namazı, sübh namazı kimi iki rəkətdir.
Yalnız qunut və xütbə ilə ondan fərqlənir Cümə namazı ixtiyarlı
vacibdir. Yəni mükəlləf cümə günü cümə namazını qılmaq ilə
(şəraiti olarsa) zöhr namazını qılmaq arasında ixtiyar sahibidir.
Əgər cümə namazını qılarsa ehtiyat-vacib budur ki, zöhr
namazını da qılsın.
Məsələ 742: Cümə namazının vaxtı zöhrün əvvəlindən adətən
namaz qılınan vaxta qədərdir.
MƏĞRİB VƏ İŞA NAMAZLARININ VAXTI
Məsələ 743: Məğrib o vaxtıdır ki, gün batandan sonra məşriq
tərəfdən zahir olan qızartı, insanın başının üstündən məğribə
tərəf keçsin.
Məsələ 744: Məğrib və işa namazlarının hər birinin həm
məxsus, həm də müştərək vaxtı vardır. Məğrib namazının
məxsus vaxtı, məğribin əvvəlindən başlayır və məğribdən üç
rəkət namaz qılmaq qədər vaxt keçənədəkdir. Əgər məsələn: bir
şəxs səfərdə olsa və səhv üzündən bütünlüklə işa namazını bu
vaxtda qılsa, namazı batildir, İşa namazının da məxsus vaxtı
budur ki, onu qılmaq miqdarında gecənin yarısına vaxt qalmış
olsun. Əgər bir şəxs bu vaxta qədər məğrib namazını qılmasa,
əvvəlcə gərək işa namazını, sonra isə məğribi qılsın. Məğrib
namazının məxsus vaxtı ilə işa namazının məxsus vaxtları
arasındakı vaxt, məğrib namazı ilə, işa namazının müştərək
vaxtıdır. Əgər bir şəxs müştərək vaxtda səhvən işa namazını
məğrib namazından əvvəl qılsa və namazdan sonra, əvvəl
Dostları ilə paylaş: |