TüRKİye boşanma nedenleri araştirmasi tbna 2014

Tanımlayıcı Çerçeve
15
sağlaması açısından önem teşkil etmektedir. Bu 
kapsamda nüfus istatistiklerinden ve ulusal çaptaki 
diğer araştırmalardan faydalanılmıştır.
1.2.1. Veri Toplama Araçları
Araştırmada baz alınan yapılandırılmış sorukağıdı 
ve derinlemesine görüşme akışları Ipsos Sosyal 
Araştırmalar Enstitüsü tarafından hazırlanmış, proje 
danışmanları ve bakanlık ekibinin bir araya geldiği 
atölye çalışmasında değerlendirilerek son halini 
almıştır. 1 - 2 Ekim 2014 tarihleri arasında gerçekleşen 
farklı profillerde beş pilot görüşmeyle sorukağıdı 
ve görüşme akışlarının geçerlilik ve güvenilirlik 
testleri yapılmıştır. Pilot uygulama sonuçlarına göre 
sorukağıdı ve görüşme akışları gözden geçirilmiş ve 
13 Ekim’de saha çalışması başlamıştır. 
1.2.1.1. Boşanmış Birey Görüşme Akışları
Boşanmış bireylere görüşmenin başında 
uygulanan yapılandırılmış sorukağıdı kapalı uçlu 
ve yarı açık sorulardan oluşan üç temel bölümden 
oluşmaktadır.
Demografik sorular: 
Görüşülen kişilerin yaşadığı 
il, doğum yeri, doğum yılı, eğitim durumu, çalışma 
durumu, çocuk sahipliğine dair sorularla boşandığı 
dönemdeki ve halihazırdaki hane yapısına, 
sosyoekonomik seviyesine ve refahına ilişkin 
sorular yer almaktadır.
Evlilik süreci: 
Görüşülen kişinin kaç kez evlendiği, 
evlenme yaşı, evlilik süresi, evlilik kararıyla ilgili 
konular sorgulanmıştır.
Boşanma süreci:
 Boşanma kararını kimin verdiği 
ve hukuksal süreç, mahkeme sayısı ve süresine 
yönelik sorular yer almaktadır. 
Boşanmış birey derinlemesine görüşmelerinde 
kullanılan niteliksel görüşme akışı toplam altmış 
dakikalık altı ana bölümden oluşmaktadır.
Yaşam tarzını anlama: 
Bu bölümde, görüşülen 
kişileri görüşmeye hazırlamak, rahatlamalarını 
sağlamak amacıyla onları
 tanımaya yönelik 
gündelik hayata ilişkin sorular yer almaktadır.
Evlilik öncesi: 
Eski eşle tanışma şekli, tanıştıktan 
sonra ne kadar süre içinde evlenildiği, evlenme 
sebebi, evlenmeden önce eski eşi tanıma düzeyi, 
bireyi evlenmeye teşvik eden konular ve beklentiler, 
bu bölümde bulunmaktadır.
Evlilik süreci: 
Bu bölümde evliliğe yönelik olumlu 
ve olumsuz değerlendirmeler, evlilik süresince eski 
eşle ilgili beklentiler, sorunlarla baş etme yöntemleri, 
yaşanan sorunlara ilişkin bireyin ve eski eşin baş 
etme yöntemleriyle ilgili sorular yer almaktadır. Aynı 
bölüm içinde boşanma gerekçesi bölümü altında 
boşanmaya ilk karar veren kişi, bireyi ve/veya eski eşi 
boşanma kararını almaya iten nedenler, bu sorunların 
yaşanma sıklığı ve süresi, boşanma gerekçeleriyle 
ilgili olarak bireyin ve eski eşin tepkileri, konunun 
üçüncü şahıslarla paylaşılıp paylaşılmadığı ve bu 
kişilerin olumlu ya da olumsuz etkileri, boşanma 
sürecinde evlilik danışmanı veya çift terapisine 
gidilme durumu ve sonuçları bulunmaktadır.
Boşanma gerekçeleri: 
Evlilik süreci ve boşanma 
gerekçesinde dile getirilmeyen ancak boşanma 
kararında geri planda rol oynayabilecek sorunlar bu 
bölümde dokuz ana başlık altında sorgulanmıştır. 
1- Görev ve sorumluluklar:
 Evdeki görev dağılımı 
ve sorumluluklar, çocuklarla ilgili roller, bu konularda 
yaşanan sorunların boşanma kararı üzerinde etkisi.
2- Duygusal ilişkinin boşanmaya etkisi:
 Bu 
bölümde evlilik süresince duygusal ilişki, bu konuda 
yaşanan sorunların boşanma kararı üzerinde etkisi.
3- Çalışma hayatı ve ekonomik ilişkinin 
boşanmaya etkisi:
 Evlilik süresince hanenin 
ekonomik durumu, kadının ekonomik bağımsızlığı, 
çalışma durumu ve eski eşin kadının çalışmasına 
yönelik yaklaşımı, erkeğin evlilik süresince çalışma 
durumu, bu konularda yaşanan sorunların boşanma 
kararı üzerinde etkisi.
4- Yaşam tarzı ve kültürel ilişkinin boşanmaya 
etkisi:
 Eşler arasındaki hayat görüşü, yaşam tarzı 
uyumunun, eski eşte hoşlanılmayan alışkanlıkların 
(alkol, kumar, uyuşturucu, yalan söyleme, kişisel 
temizliğe uymama gibi) olmasının, farklı eğitim 
düzeylerinin, eşler arasındaki yaş farkının, evlilik 

---

TBNA2014
16
yaşının, evlenmeden önce eşi tanıma düzeyinin, 
inanç / mezhep konusunda eşler arasındaki uyumun 
ve akraba evliliğinin boşanma kararı üzerindeki 
etkileri.
5 - Yakın çevreyle ilişkinin boşanmaya etkisi:
 
Evlilik süresince yakın çevre ve ailelerin evliliğe 
müdahalesi, boşanmış birey ve eski eşin bu konuda 
hisleri ve bu konunun boşanma kararı üzerindeki 
etkileri.
6- Cinsel ilişkinin boşanmaya etkisi: 
Eski eşle cinsel 
uyum, eşlerin çocuk sahibi olma isteği ve bu konularda 
yaşanan sorunların boşanma kararına etkisi.
7- Şiddetin boşanmaya etkisi: 
Evlilik süresince 
tarafların uyguladığı eski eşi kontrol etmeyi amaçlayan 
fiziksel, psikolojik, cinsel şiddet içeren davranışlar, 
yaşanma sıklığı, gerekçeleri ve bu konuların boşanma 
kararına etkisi.
8- Aldatma: 
Evlilik süresince aldatma durumunun 
olup olmadığı ve durumun boşanma kararına etkisi.
9- Hastalık:
 Evlilik süresince eşlerde ya da yakın 
çevre ve aile bireyinde ciddi rahatsızlık olup olmadığı, 
bu duruma ilişkin sorunlar ve durumun boşanma 
kararına etkisi.
Boşanma süreci:
 Evlilik süresince boşanma 
düşüncesinin, boşanma konusunun ilk ne zaman 
gündeme geldiği, herhangi bir nedenle bireyin ya 
da eski eşin boşanmak istediği halde boşanamadığı 
bir dönem olup olmadığı, tam olarak ne zaman 
boşanmaya karar verildiği, boşanma kararı alındıktan 
sonra bireyin ve eski eşin yaptıkları, yakın çevrenin 
boşanma kararına tepkileri, boşanma öncesinde 
bireyin ya da eski eşin evi terk ettiği bir dönem 
olup olmadığı, bu dönemde evlilik danışmanı veya 
terapistinden destek alma durumu, boşanma kararı 
sonrası eski eşle barışma durumu ve yakın çevrede 
boşanmış başka bireylerin olup olmadığına ilişkin 
sorular bu bölümde yer almaktadır.
Hukuksal süreç:
 Hukuki konuların (nafaka, 
velayet, mal paylaşımı, tazminat vb) boşanma kararı 
üzerindeki etkisi, boşanma sürecinde avukatın rolü 
ve yönlendirmeleri, mahkemeye sunulan boşanma 
sebebi, hukuksal sürece ilişkin genel değerlendirmeler, 
başvuru dilekçesinin ardından boşanma kararına 
kadar geçen sürenin değerlendirilmesi, nafaka, velayet, 
mal paylaşımı, tazminat gibi hukuksal süreçlere ilişkin 
değerlendirmeler, hâkimin bireyi pedagog, sosyal 
hizmet uzmanı veya aile danışmanına yönlendirip 
yönlendirmediği ve bu kişilerin boşanma sürecine 
etkisi, Aile Danışma Merkezleri hakkında bilgi 
düzeyiyle ilgili sorunlar bu bölümde ele alınmaktadır. 
1.2.1.2. Kanun Uygulayıcı Görüşme Akışları
Kanun uygulayıcılarla yapılan derinlemesine 
görüşmelerde genelde ortak sorulardan oluşan 
fakat katılımcının meslek profiline (hâkim, avukat, 
mahkeme uzmanı) göre özelleşen soruları içeren 
yaklaşık altmış dakikalık üç farklı niteliksel görüşme 
akışı uygulanmıştır. Her akış, uzmanlığa yönelik ve 
ortak sorular içeren bölümlerden oluşmaktadır.
Tanışma: 
Görüşülen kişileri görüşmeye hazırlamak 
ve kişinin uzmanlığını anlamaya yönelik sorulan; 
uzmanlık alanındaki çalışma süresi, görüşmenin 
yapıldığı ilde çalışma deneyimi ve süresi, evli ve 
çocuklu hâkimlerin aile mahkemelerinde tercih 
edilmesine yönelik değerlendirmeleri bu bölümde 
yer almaktadır.
Genel boşanma algısı: 
Görüşülen kanun 
uygulayıcısının boşanma hakkındaki görüşleri, kişileri 
boşanmaya yönlendiren sebepler ve Türkiye’deki 
boşanma oranlarına ilişkin değerlendirmeleri bu 
bölümde bulunmaktadır.
Hâkim ve avukatların medeni hukuk metnini ve 
uygulamayı değerlendirmesi:
 Hâkim ve avukatların 
Medeni Kanun’da boşanmayı düzenleyen maddeler 
hakkında olumlu, olumsuz değerlendirmeleri ve 
değişiklik önerileri; Medeni Kanun’da boşanma 
nedenlerini tanımlayan (madde 161 - 166 arası) 
maddeler hakkındaki değerlendirmeleri, avukatların 
boşanma talebiyle kendilerine gelen kişilere verdikleri 
bilgiler, avukat, hâkim ve mahkeme uzmanlarının 
çiftleri barıştırmaya ya da anlaşmalı boşanmaya 
yönlendirme eğilimler, aile mahkemelerindeki 
arabuluculuk hizmetine ilişkin görüşler, genel olarak 

---