TüRKİye boşanma nedenleri araştirmasi tbna 2014

Tanımlayıcı Çerçeve
17
çiftlerin en çok hangi gerekçelerle boşanma talebinde 
bulundukları, farklı profillerde bu gerekçelerin ne 
kadar farklılaştığı, avukatların dosyalarında öne 
çıkardığı ya da hiç yer vermediği boşanma gerekçeleri, 
anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davalarının süresi, 
ortalama duruşma sayısı, hangi durumlarda hâkimin 
ilk duruşmada boşanma kararı aldığı gibi sorular bu 
bölümde incelenmiştir.
Ayrılık kararı:
 Avukat ve mahkeme uzmanlarının 
ayrılık kararının verildiği dosyalara ilişkin olumlu 
ve olumsuz değerlendirmeleri; hâkim, avukat ve 
mahkeme uzmanlarının ayrılık kararının evliliğin 
devamına etkisi ve kanunda belirtilen ayrılık süresine 
ilişkin değerlendirmeleri, hâkimlerin genelde ne 
kadar süreliğine ayrılık kararı verdiği gibi konular bu 
bölümde incelenmiştir.
Velayet:
 Bu bölümde velayetin bireylerin boşanma 
kararını nasıl etkilediği, Medeni Kanun’da 
velayete ilişkin maddelerin olumlu ve olumsuz 
değerlendirilmesi, hangi şartlarda velayetin babaya 
verildiği, velayet konusunda iyi işleyen ya da 
uygulamada karşılaşılan sorunlar, çözüm önerileri 
yer almaktadır.
Mal rejimi:
 Bu bölümde mal rejiminin bireylerin 
boşanma kararını nasıl etkilediği, Medeni Kanun’da 
mal rejimine ilişkin maddelerin olumlu ve olumsuz 
değerlendirilmesi, mal rejimi konusunda iyi işleyen 
ya da uygulamada karşılaşılan sorunlar ve çözüm 
önerileri ele alınmıştır.
Nafaka:
 Nafakanın bireylerin boşanma kararını nasıl 
etkilediği, Medeni Kanun’da nafaka düzenlemesine 
ilişkin istirak ve yoksulluk nafakaları hakkında 
olumlu ve olumsuz değerlendirmeler, hangi şartlarda 
avukatların nafaka talebinde bulunduğu, nafaka 
konusunda iyi işleyen ya da uygulamada karşılaşılan 
sorunlar, çözüm önerileri, nafaka kararı çıktığı halde 
nafaka ücreti alamayanların durumlarına ilişkin 
sorular bu bölümde yer almaktadır.
Tazminat:
 Bu bölümde tazminatın bireylerin 
boşanma kararını nasıl etkilediği, Medeni Kanun’da 
tazminata ilişkin maddelerin olumlu ve olumsuz 
değerlendirilmesi, hangi şartlarda avukatların 
tazminat talebinde bulunduğu, hâkimlerin tazminat 
kararı vermesi gibi sorunlar incelenmektedir.
Hukuki danışmanlık hizmetlerinin 
değerlendirilmesi: 
Türkiye’de boşanma sürecinde 
kamu tarafından bireylere sunulan danışmanlık, 
destek hizmetlerinin olup olmadığı, ne tür hizmetlerin 
verildiği, avukatların ve hâkimlerin mahkemelerde 
görev yapan uzmanlara yönlendirilmiş dosyalarının 
olup olmadığı, hangi uzmanlara yönlendirildiği, 
sıklıkla bu uzmanlara yönlendirilmiyorsa sebepleri, 
kendilerinin çiftleri bu tür uzmanlara yönlendirme 
konusunda talepleri olup olmadığı, psikolog, 
pedagog ve sosyal hizmet uzmanlarının boşanma 
sürecine katkısı, bilgi düzeyi, hazırladıkları raporlar 
ve boşanmış bireylerle kurdukları ilişkilere yönelik 
değerlendirmeleri, Aile Danışma Merkezleri 
hakkında bilgi düzeyi, avukatların Aile Danışma 
Merkezleri’ne yönlendirilmiş dosyalarını olup 
olmadığı bu bölümde incelenmektedir.
Hâkimlerin kurumsal kapasiteye yönelik 
değerlendirmeleri:
 Bu bölümde hâkimlerin baktığı 
ortalama boşanma dava sayısı ve olması gereken 
ideal sayı, bir dava üzerinde ortalama çalışma süresi 
ve kanun uygulayıcıların kanun konusundaki bilgi 
düzeyine ilişkin değerlendirmeler bulunmaktadır.
Mahkeme uzmanlarının kurumsal kapasiteye 
yönelik değerlendirmeleri:
 Mahkeme uzmanlarının 
çalıştıkları boşanma davaları üzerinde yetki ve 
sorumlulukları; psikolog, pedagog, sosyal hizmet 
uzmanı ve aile danışmanlarının rolleri; mahkeme 
uzmanlarının müstakil oda, özlük hakları, çalışan 
sayısı, araç tahsisi, yol masrafı, güvenlikle ilgili çalışma 
konularına yönelik değerlendirmeleri, mahkeme 
uzmanlarının formel ve meslek içi eğitimleriyle ilgili 
sorunlar bu bölümde incelenmektedir.
Mahkeme uzmanlarının görev ve yetkileri:
 Yargı 
sistemi içinde mahkeme uzmanlarının konumu, 
hâkim, avukat ve farklı uzmanların mahkeme 
uzmanlarına ilişkin algısı, hâkimlerin hangi 
durumda mahkeme uzmanlarını sürece dahil 
ettikleri,  mahkeme uzmanlarının sürece katkısı, 
taraflar arasındaki uyuşmazlıkların sebepleriyle ilgili 
yapılan araştırma ve incelemeler, taraflarla kaç kez 

---

TBNA2014
18
bir araya geldikleri, taraflarla hangi ortamda, ne 
kadar süre görüştükleri, taraflara sordukları sorular, 
yönlendirme yaptıkları konular, farklı profillere 
göre yönlendirmelerde oluşan farklılıklar, araştırma 
sonuçlarından hazırlanan raporlar ve hâkimlerin 
karar alırken raporları dikkate alma düzeyleriyle 
duruşmalar sırasında mahkeme uzmanlarından 
beklenenler, söz hakkı olup olmadığı, mahkeme 
tarafından verilen görevler bu bölümde mahkeme 
uzmanları tarafından yanıtlanmıştır. 
1.2.2. Örneklem
Araştırmanın evreni, Türkiye’de 2002 yılı 
ve sonrasında boşanmış olan, 18 yaş üstü ve 
medeni durumu halen boşanmış olan bireylerdir. 
Boşanma nedenlerinin ve hukuksal süreçte 
yaşananların boşanmış bireylerin cinsiyet, yaş, 
eğitim, sosyoekonomik statü, yaşadıkları bölge 
gibi demografik özelliklere göre farklılaşacağı 
düşüncesinden hareketle görüşmeler Türkiye 
geneline yayılmaya çalışılmıştır. İstatistiki 
Bölge Birim Sınıflaması (İBBS - 1) düzey 1 baz 
alınarak 12 bölgeyi temsil eden 29 ilde görüşmeler 
gerçekleştirilmiştir. Bölgeleri temsil edecek 
illerin seçiminde o bölgedeki illerin boşanma 
oranlarına bakılmış ve boşanma oranı en yüksek 
olan il seçilmiştir. Hedeflenen görüşme sayılarına 
ulaşılmadığı durumlarda aynı bölgeden diğer illerde 
de görüşmeler yapılmıştır. Araştırmaya dahil edilen 
iller ve bu illerdeki boşanmış birey görüşme sayıları 
Tablo 1’de verilmektedir.
İBBS 1 Bölge
ÖRNEKLEM 
GERÇEKLEŞEN
Seçilen İl
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
TR1 - İstanbul
İstanbul
21
21
42
21
23
44
TR2 - Batı Marmara
Tekirdağ
7
7
14
3
7
10
Balıkesir
7
7
14
11
7
18
TR3 - Ege
İzmir
11
11
22
16
11
27
Muğla
9
9
18
4
8
12
Uşak
8
8
16
8
9
17
TR4 - Doğu Marmara
Eskişehir
9
9
18
9
7
16
Düzce
8
8
16
8
10
18
TR5 - Batı Anadolu
Ankara
11
11
22
15
10
25
Karaman
7
7
14
4
10
14
TR6 - Akdeniz
Antalya
9
9
18
11
7
18
Mersin
9
9
18
8
11
19
Hatay
7
7
14
6
8
14
TR7 - Orta Anadolu
Kırıkkale
7
7
14
4
3
7
Kayseri
7
7
14
10
11
21
TR8 - Batı Karadeniz
Zonguldak
6
6
12
9
3
12
Sinop
5
5
10
3
7
10
Çorum
7
7
14
5
9
14
TR9 - Doğu Karadeniz
Giresun
6
6
12
6
4
10
Artvin
 - 
 - 
 - 
 0
3
3
TRA - Kuzeydoğu Anadolu
Erzincan
5
5
10
 0
4
4
Erzurum
 - 
 - 
 - 
4
2
6
Iğdır
5
5
10
6
5
11
TRB - Ortadoğu Anadolu
Tunceli
6
6
12
2
9
11
Van
5
5
10
9
4
13
TRC - Güneydoğu Anadolu
Gaziantep
7
7
14
12
8
20
Şanlıurfa
6
6
12
3
5
8
Batman
5
5
10
 0
4
4
Mardin
 - 
 - 
 - 
3
1
4
Toplam
200
200
400
200
210
410
Tablo 1. Boşanmış Bireylerle Yapılan Görüşme Örneklem Dağılımı

---