Тузувчилар

Eyler usuli.
Faraz qilaylik, harakatlanayotgan suyuqlik bilan muhitning bir bo‘lagini 
ajratib olish mumkin. Bu bo‘lakni dekart koordinatalar sistemasiga joylashtirib, unda 
1, 2, 
3, ...
nuqtalarni tanlab olamiz. Bunda, 
x, z
– Lagranj usulidagi kabi, zarracha koordinatalari 
emas, balki, muhitning qo‘zg‘almas nuqtalaridir (6.3-rasm). 
t
1
vaqt oralig‘ini kuzatadigan 
bo‘lsak, 
1
nuqtada
u
1 
(t
1
)
, 
2
nuqtada
u
2
(t
1
)
va xokazo tezliklarga ega bo‘lgan zarrachalar 
mavjud bo‘ladi. 
Ko‘rinib turibdiki, 
t
1
vaqtda oqim – tezlik vektori maydonlari ko‘rinishida 
ifodalanib, har qaysi vektorga ma’lum qo‘zg‘almas nuqta mos keladi. Ikkinchi boshqa 
vaqt oralig‘ida 
1, 2, 3,...
nuqtalar uchun 
u
1 
(t
2
), u
2
(t
2
), u
3 
(t
2
)
va xokazo tezliklar maydoniga 
ega bo‘lamiz. 

---

38 
Umuman, xulosa qilib aytishimiz mumkinki, oqim ma’lum vaqt oralig‘ida 
muhitning qo‘zg‘almas nuqtalaridagi zarrachalarining tezlik maydonlari bilan ifodalanadi. 
t
1
va 
t
2
vaqt oraliqlariga mos keluvchi tezlik maydonlarini o‘zaro taqqoslash bilan aytish 
mumkinki, oqim vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradi. 
Yuqorida ta’kidlanganidek, 
x va z
koordinatalar, Eyler usuliga asosan, muhitning 
qo‘zg‘almas nuqtalari bo‘lganligi sababli, 
dx
va 
dz
kattaliklarni 
ds
kattalikning 
proyeksiyalari sifatida qarash mumkin emas, balki, oddiy erkin vaziyatlar sifatida qabul 
qilinishi mumkin. Shu sababli (6.4) ifodani bunday vaziyatda qo‘llab bo‘lmaydi. 
6.2-rasm. Lagranj usulining tasviri 
M1, M2, M3 
– suyuqlik zarrachalari 
6.3-rasm. Eyler usulining tasviri 
1, 2, 3, ... – muhitning qo‘zg‘almas nuqtalari