Тузувчилар

Gidrodinamikaning ikki xil masalasi. 
Suyuqlikning harakati bilan tanishganda, 
asosan, ikki xil masalani yechimini topishga to‘g‘ri kelishi mumkin: 
- tashqi masala, ya’ni, suyuqlik oqimi ma’lum bo‘lib, suyuqlikning o‘zi aylanib oqib 
o‘tayotgan qattiq jismga ta’siri; 
- ichki masala, suyuqlikka ta’sir etayotgan kuchlar (hajmiy, masalan, og‘irlik kuchi) 
berilgan bo‘lib, oqimning gidrodinamik xarakteristikasi – bosim, tezlik va xokazolarni 
topish. 
Suyuqlik harakatinining kinematikasi 
Suyuqlik harakatini kuzatishning ikki asosiy analitik usuli mavjud: 
Lagranj usuli.
Harakatlanayotgan suyuqlikda K sohani ajratib olib (6.2-rasm), 
qo‘zg‘almas 0x va 
0z
koordinata o‘qlarini belgilaymiz. Boshlang‘ich vaqtda kirish 
chegarasidan 
M
1
, M
2
, M
3
harakatlanayotgan zarrachalarni ko‘rib chiqamiz. Ularning 
boshlang‘ich koordinatalarini x
o
va 
z
o
deb belgilab olamiz. 
Demak, 










t
z
x
f
z
t
z
x
f
x
o
o
o
o
,
,
,
,
2
1
 
(6.3)
 
Bu ifodalar yordamida har qanday belgilangan zarracha trayektoriyasini 
aniqlashimiz mumkin. Endi zarrachaning 
dt
vaqtda bosib o‘tgan 
ds
masofasini topib 
olishimiz mumkin. Bundan ixtiyoriy nuqtadagi tezlikni topishimiz mumkin. Belgilab 
olingan sohani bosib o‘tayotgan zarrachani bosib o‘tish uchun ketayotgan 
t
vaqt davomida 
kuzatishimiz mumkin. 
Lagranj fikriga asosan, zarrachalar trayektoriyalarining umumlashgan ko‘rinishi 
orqali oqimni o‘rganish mumkin. Ta’kidlash kerakki, 
x
va 
z
lar suyuqlik zarrachasining 
o‘zgaruvchan koordinatalari bo‘lib, 
dx
va 
dz
kattaliklar 
ds
kattalik proyeksiyalari sifatida 
qaralishi mumkin. 
Demak, 
;
;
dt
dz
u
dt
dx
u
z
x


(6.4)