Улугбек мби doc

 
 
 
 
 
 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

19
 
II-Bob. ISSIQXONA ShAROITIDA BODRING ZARARKUNANDALARI, 
BIOLOGIK XUSUSIYaTLARI VA ZARARI. 
2.1. So’ruvchi zararkunandalarni bioekologiyasi 
Respublikamiz issiqxonalarida keyingi yillari bodring o’simligida bir necha 
turdagi zararli hasharotlar rivojlanib yetishtirilayotgan hosilning miqdori va 
sifatiga katta salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Ularning tur tarkibi va tarqalishi hamma 
issiqxonalarda bir xil emas. Ba’zi issiqxonalarda karadrina tarqalgan bo’lsa, 
aksincha boshqa yerlarda oqqanot, shira va tripslar hamda o’rgimchakkana 
tarqalgan. Zarakunandalarning zararlash darajasini ortishini oldini olishda, uning 
miqdorini ekinlar hosiliga putr yetkazmaydigan holatda saqlab turadigan 
omillardan biri va eng asosiysi, u tarqalgan yoki tarqalish xavfi bo’lgan 
maydonlarda ularning turlarini bilish muhim ahamiyatga ega. 
O’rgimchakkana (
Tetranychis urticae
Koch)
hammaxo’r zararkunanda 
hisoblanib, u 248 dan ortiq o’simliklarni zararlaydi.
Ayniqsa g’o’za, bodring, 
no’xat kabi o’simliklar va poliz ekinlarini qattiq zararlashi natijasida barglar 
to’kilib, sabzovot va poliz ekinlari qurib qoladi. O’rgimchakkana erta tushganda 
hosilni 50 % ga yaqini
nobud bo’lishi mumkin (Kosobuskiy, 1934, Yaxontov 
1938; Uspenskiy, 1960, 1970; Alimuhamedov, Xodjiyev, 1980; Kimsanboyev va 
boshq., 2002). 
O’rgimchakkanani bahorgi va yozgi bo’g’in vakillari sarig’ish yashil, 
qishkilari esa qizg’ish, to’q sariq tusda bo’ladi (3.1-rasm). 
O’rgimchakkanani kattaligi 0.3-0.6 mm keladi. Lichinkasida 3 juft, nimfa va 
imagolarida 4 juft oyoqlari bo’ladi. Kanalarning rivojlanishi yozda har 8-12 kunda 
o’tsa, kuzda va bahorda 19 kungacha davom etadi. Bir yilda 18-20 marta nasl 
beradi (Uspenskiy, 1970). Urg’ochi zotlari issiqxonalar, parniklarda o’simlik 
qoldiqlarida yakka-yakka holda yoki to’p-to’p bo’lib qishlaydi. Ular sovuqqa 
chidamli, –20 
0
S da bitta yarimtasi, sovuq –30 
0
S dan oshganda esa 100 % nobud 
bo’ladi (Kimsanbayev va boshq., 2002). 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

20