Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 629 -
Batı Sibirya üzerine kapsamlı araştırmalardan birisi Semenov Tyan-Şanskiy’nin redaktörlüğünde yayınlanan Rossiya. Polnoe Geografiçeskoe Opisanie Naşego Oteçestva 94 adlı Rusya ansiklopedisinin 16. cildinde yer alanZapadnaya Sibir adlı bölümdür.Burada Batı Sibirya, coğrafya, iklim, bitki örtüsü ve canlılar, nüfus, tarih, din, etnoğrafik ve kültürel yapı, ekonomi, Batı Sibiryaşehirleri, köy ve kasabaları ayrıntılı incelenmiş, ayrıca Altay bölgesi ayrı bir başlıkta ele alınmıştır. Eserin bölümleri, alanında uzmanbilimadamları tarafından yazılmıştır. Sibirya’dan resimler, gravürler, fotoğraflar, haritalar, plan ve krokiler, grafikler, istatistiki tablolar yer almaktadır. Sözkonusu esere belli başlı kaynak ve araştırmalardan oluşan bir de Batı Sibir bibliyografyası ilave edilmiştir. Batı Sibirya’nın (Tobolsk ve Tomsk vilayetleri) tarihini, sosyal ve iktisadi hayatını tasvir eden anlatımların yer aldığı bir başka eser Razskazı O Zapadnoy Sibiri 95 adını taşımaktadır. Eserde, Sibirya’nınÇarlık döneminde Rus memleketine dönüşmesi süreci ele alınmıştır.Bölgenin etnik yapısını oluşturan yerel unsurlar ve göçmen Ruslar, Sibirya’nın doğal zenginlikleri (bitki örtüsü, faunası, stepleri, nehir ve gölleri, dağları), Batı Sibirya’da göçmen Rusların hikâyesi, ülkenin tarım hayatı ve hayvancılık konuları ele alınmıştır. Batı Sibirya üzerine ansiklopedik eserler, tarihi takvimler ve araştırma eserleri kullanılarak hazırlanan eserde, resimler, Rus göçmenlerle ilgilibaşka materyaller, Batı Sibirya yerel idarecilerine dair bilgiler ile göçmenlerin göç güzergâhlarına dair tablolar bulunmaktadır. Yenisey valilerinden Stepanov tarafından ortaya konulan iki ciltlik Yeniseyskaya Guberniya 96 adlı eserin ilk cildi, Yenisey vilayetinin fiziki coğrafyasını, topografyasını, vilayetin kuruluşu, sınırları, okrugları, nüfus yapısı, doğum, evlilik, ölüm ve bölgede yaygın hastalıkları, tarım, hayvancılık ve endüstriyel yapıyı ele almaktadır. Eserin ikinci cildi ise, vilayetin idari yapısını, Yenisey halklarının (Samoyedler, Yuraklar, Ostyaklar, Tunguzlar, Yakutlar, Tatarlar, Rus Kazakları) etnografik özellikleri ile 1598’den XIX. asrın ilk yarısına kadar Yenisey tarihini ortaya koymaktadır. 1831’de Yenisey bölgesini tasvir eden eserlerden birisi İ. Pestov’un, Zapiski ob Yeniseyskoy Gubernii 97
Yenisey vilayetinin kuruluş tarihi) ile ilgili kısa bir giriş yapılmıştır. Yenisey vilayetinin coğrafi yapısı (sınırları, gölleri, dağları, nehirleri, stepleri, nüfusu), İdari yapısı (okruglar, volostlar, köyler) ortaya konduktan sonra şehirler ayrı bölümler halinde incelenmiştir. Minusinsk okruğu, Kansk Şehri, Açinsk şehri, Yenisey şehri, Turuhansk Şehri, bu şehirlerin tarihi geçmişi, nüfus yapıları, barındırdığı etnik unsurlar (Tubalar, Kayballar, Matorlar, Tatarlar, Çulım Tatarları, Tunguzlar, Samoyedler, Ostyaklar, Rus Kazakları, Rus Göçmenleri) ve bu unsurların etnografik yapıları, konar-göçer unsurların özel idaresi, Kazaçi Köyleri, Yenisey Yazıtları, Yenisey bölgesinin madenleri (altın, gümüş, demir, bakır madenleri, mineraller), maden ocakları, fabrikalar ve mağazalar, kiliseler, manastırlar, tarım ve hayvancılık, iklim, toprak yapısı, bitki örtüsü, faunası ortaya konmuştur. Eserde krokiler, istatistiki tablolar, resimler ve daha başka folklorik materyaller yer almaktadır. Yenisey vilayetinin tarihi geçmişini ve XIX. asrın sonlarındaki durumunu ortaya koyan Yeniseyskaya
98 adlı hacimli bir başka eser Rus Coğrafya Cemiyeti üyelerinden N. V. Latkin tarafından yazılmıştır. Latkin uzun süre Yenisey’de yaşamış ve sonraları da bölgeyle irtibatını devam ettirmiş biri olarak kaynak eserler, seyahatnâmeler, araştırma eserleri, yerel istatistiksel yayınlar kullanarak ve bizzat kendi müşâhedelerine dayanarak eserini yazmıştır. Vilayetin coğrafi-fiziki özellikleri, iklimi, bitki örtüsü ve faunası, nüfus yapısı (Rus göçmenler, sürgünler, yerel unsurlar), Yenisey unsurlarının yaşam tarzları, eğitim ve sağlık durumları, temel geçim kaynakları, bölgede faaliyet gösteren başta altın olmak üzere diğer endüstriyel kuruluşlar, ticaret, vilayetin gelir-giderleri ortaya konmuştur. Eserin son bölümleri bölgenin tarihine ayrılmıştır. Bu bölümlerde, XVII. asırda bölgenin Ruslar tarafından zaptı, şehirlerin kurulması, yerel unsurlarla mücadeleler, voyvodalar ve yönetimleri, Rusların bölgeye iskân edilmesi ve onların yerel unsurlarla ilişkileri incelenmiş, XVIII ve XIX. asırlarda bölgede yaşanılan tarihi gelişmeler anlatılmıştır. Metinde nüfus tabloları, evlilik, doğum ve ölüm istatistikleri, Yenisey’de altın istihsali tabloları, bölgenin illere göre gelir-gider tabloları yer almaktadır. Krivoşapkin’in iki ciltlik hacimli eseri Yeniseyskiy Okrug i Ego Jizn 99
Yenisey okruğunu her yönüyle ele almaktadır. Birinci bölümde Yenisey, Turuhansk ve Boguçansk’a ait genel bilgiler, bölgenin coğrafi-fiziki özellikleri, tarihi önemi, bölgenin folklorik-kültürel zenginliği, nehir sistemleri ve Yenisey Nehri’nin çok yönlü tasviri, yeraltı-yerüstü zenginlikleri, bölgede altın yatakları ve altın endüstrisi, madencilik, çalışma hayatı, kale-karakollar ve katorgalar (kürek kampları) anlatılmıştır. Eserin ikinci cildi bölgenin bitki örtüsü
94
(1907), XVI (Zapadnaya Sibir), Red. V. P. Semenov Tyan-Şanskiy, S. Peterburg. 95
(1898), Moskva. 96 Stepanov (1835), Yeniseyskaya Guberniya, I-II, Sanktpeterburg. 97 İ. Pestov (1833), Zapiski ob Yeniseyskoy Gubernii Vostoçnoy Sibiri 1831 goda, Moskva. 98 N. V. Latkin (1892), Yeniseyskaya Guberniya Yeya Proşloe i Nastoyaşee, S. Peterburg. 99 M. F. Krivoşapkin (1865), Yeniseyskiy Okrug i Ego Jizn, S. Peterburg. Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|