Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 633 -
şeceresi, Kama Nehri ile Çusova bölgesinde ailenin yönetimi altındaki toprakları gösteren bir adet harita Ustrialov’un eserinde yer almaktadır. Dimitriyev’in Sibir tarihi araştırmalarını derlediği bir eser olanPermskaya Starina 117 , IV. cildini Stroganovlar ve Ermak bahsine ayırmıştır. Stroganovların tartışmalı kökeni üzerinde durulmuş ve vekâyinamelerin verdiği bilgiler çerçevesinde Rus tarihçilerin bu meseleye yaklaşımı ele alınmış, Stroganovların şehirleri, iktisadi vaziyetleri incelenmiştir. O’nun tespitlerine göre Stroganovların XVIII. asır tarihçilerininileri sürdüğü gibi Altınorda-Tatar kökenli olmadıkları, Rus kökenli olup eski Novgrod tüccarlarının neslinden geldikleri yönündedir. Dimitriyevayrıca eserine ilaveten Stroganovlarla ilgili iki adet önemli belge yayınlamıştır. Bunlardan birisi Stroganovlara Çarlık yönetimi tarafından 1558’de verilen berat 118
, diğeri ise 1623-1624 tarihli olup Stroganovların yönetimi altındaki toprakları ve bölgenin nüfusunu gösteren defterdir 119 .Permskaya Starina’nın V. cildi 120 de Sibir’in zaptına ayrılmıştır. Burada Rusların Sibirya’da ilk müdahale ettikleri Ugor (Perm/Ugra/Yugra) topraklarının Rus hâkimiyetine alınışı Rus vekâyinamelerinin verdiği bilgilerle analiz edilmiştir.Dimitriyev eserinin materyaller kısmında, yeni bulunan bir Sibir vekâyinamesini Skazanie Sibirskoy Zemli 121
adıyla yayınlamıştır. Bu vekâyinameyi 1890’da eğitim müfettişi olarak görev yaptığı Solikamsk’ta bulmuştur. XVII. asrın ikinci yarısında yazılmış olan ve XVIII. asrın ortalarında istinsah edilmiş olduğu anlaşılan bu yazmayı,daha önce yayınlanmış diğer yazmalarla mukayese etmiştir. Dimitriyev bu yazmayı muhteva ve anlatım bakımından Esipov vekâyinamesine, dili bakımından ise daha yakın dönemde yazılmış olan Remezov vekâyinamesine yakın bulmuştur. Daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış, ilim çevreleri için bilinmeyen bir örnek olan bu vekâyiname, muhteva bakımından -Ermak’ın şeceresi ve onun “Sibir Knezi” unvanı taşıması gibi- diğerlerinden ayrılan özelliklere sahiptir 122 .
ayrı başlıklar açtığı görülmektedir. Bunlardan aslen Tatar kökenli Rus tarihçi Nikolay Mihayloviç Karamzin, 12 ciltlikİstoriya Gosudarstva Rossiyskago 123 adlı eserinin 9. cildinde “Pervoe Zavoyevanie Sibiri” (Sibir’in İlk Zaptı) başlığı altında, Rusların Sibirya’ya dair ilk bilgi ve tecrübelerinden başlayarak, Sibir Hanlığı’nın, başlarında Ermak’ın bulunduğu Rus Kazakları tarafından ele geçirilmesi sürecini anlatmıştır.Karamzin hadiseleri destansı tarzda ele alan Sibir vekâyinamelerinin, özellikle Stroganov Vekâyinamesi’nin verdiği bilgiler ve Rus fanatizmi ile meselelere yaklaştığından,Rus tarihinde otorite kabul edilmekle birlikte Sibir Hanlığı’na dair verdiği bilgiler XIX. asırda Rus bilim çevrelerinde dahi eleştirilere maruz kalmıştır. Sergey MihayloviçSolovyev, İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen 124 adlı 29. ciltlik devasa Rus tarihinin 6. cildinde“Stroganovı i Ermak” (Stoganovlar ve Ermak) başlığı altında Sibir Hanlığı konusunu ele almıştır.Burada, Moskova’nın izniyle Stroganovların Ural dağlarına yerleşmelerinden başlayarak, Ermak’ın Stroganovlar tarafından Sibir istikâmetine yönlendirilmeleri ve onun Sibirya’da kazandığı zaferlerve sonrasında Moskova’dan voyvodaların gönderilerek Sibir Hanlığı topraklarının Rus Kazaklarından teslim alınmasını anlatmaktadır. Sibir Hanlığı’nın ortadan kaldırılmasından sonra Sibirya Moskova tarafından görevlendirilen asilzadelere mensup voyvodalar tarafından yönetildi. XVII. asırda voyvodalar yönetiminde Sibirya V.Kuleşov tarafından Nakazı Sibirskim Voyevodam v XVII Veke 125 adlı eserde incelendi. Voyvodaların tayin edilmesi, görevleri ve selahiyetleri, Sibirya Rus şehirlerinin XVII. asırdaki vaziyetleri, voyvodaların askeri, iktisadi, dini, içgüvenlik ve hukuki görev ve faaliyetleri, görev suistimalleriKuleşov tarafından analiz edilmiştir.
117 Aleksandr Dmitriyev (1892), Permskaya Starina. Sbornik İstoriçeskih Statey i Materialov Preimuşestvenno O Permskom Krae, Stroganovı i Ermak , Vıpusk IV, Perm. 118 Dmitriyev, Permskaya Starina, IV, “Pervaya Jalovannaya Stroganovım Tsartskaya Gramota Na Zemli v Permi Velikoy Ot 4 Aprelya 1558g”, s.106-109. Bu berat ilk defa tam olarak Miller tarafından yayınlanmış, daha sonraları da başka eserlerde kısa kısa yer almış olduğundan Dmitriyev bu önemli belgeyi Miller’in Sibir tarihi eserinden iktibasla yeniden yayınlamıştır. 119 Dmitriyev, Permskaya Starina, IV, “Pistsovaya Kniga Kaysarova 1623/1624 g.g. Po Velikopermskim Votçinam Stroganovıh”, s.110- 194. Müellif nüshası bilinmeyen bu elyazmanın birçok müstensih nüshası mevcuttur. Bu nüshalardan biri olan bu yazma Dimitriyev tarafından 1883’te Solikamsk’ta bulunmuştur. Mevcut nüshalar içerisinde en iyi olan bu nüsha, eksik iki sayfası diğerlerinden temin edilerek ilk defa burada yayınlanmıştır. Mevcut tüm nüshaların sonunda Stroganovlar tarafından Kama boyunda Orlovsk’da yapılmış olan Pıskorsk Manastırı’nın kısa tasviride yer almaktadır. 120 Dmitriyev (1894), Permskaya Starina. Sbornik İstoriçeskih Statey i Materialov Preimuşestvenno O Permskom Krae, Pokorenie Ugorskih Zemel i Sibiri , Vıpusk V, Perm. 121 Dmitriyev (1894), Permskaya Starina. “Skazanie Sibirskoy Zemli”, Vıpusk V, Perm:, s.213vd. 122 Dmitriyev (1894), Permskaya Starina, Vıpusk V, Perm:, s.209-211. 123 Nikolay Mihayloviç Karamzin (1821), İstoriya Gosudarstva Rossiyskago, IX, Sanktpeterburg:, s.370-411. 124 Sergey Mihayloviç Solovyev (1877), İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen, VI, Moskva: s.361-396. 125 V. Kuleşov (1894), Nakazı Sibirskim Voyevodam v XVII Veke, İstoriçeskiy Oçerk, Bolgrad. Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|