Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 639 -
seyahatlerde Buryatların etnografik özelliklerine, Uryanhaylara, Moğollara, Çin ve Tibet gözlemlerine dair tuttuğu ve bir kısmı yayınlanmış olan seyahat notları biraraya getirilerek Rus İmparatorluk Antropoloji ve Etnografya Cemiyeti tarafından neşredilmiştir 159 . İçerisinde Aleksandra’nın hayatı, seyahat notları, resimler ve tablolar yer almaktadır. D.İ. Staheyev’in,Za Baykalom i Na Amure 160 adlı eseri, Baykal’ın tabiatını, sahillerde yaşayan unsurların gelenek-görenekleri ve geçim kaynaklarını, Baykal’dan Kyahta’ya, Kyahta’dan Amur ve Blagoveşensk’e kadar yol güzergâhlarını, Çinlilerin ve Rusların ticari, toplumsal ve özel hayatlarını anlatmaktadır. Eserde Buryatlar, kültürel-etnoğrafik bakımlardan tasvir edilmiştir. Moğolistan sınırları veGüney-Batı Zabaykal bölgesi etnografyası Georgi M. Osokin tarafından incelenmiştir 161
. Batı Zabaykal’ın tarihi, coğrafyası, ticari-iktisadi yapısı resimlerle tasvir edildikten sonra buralarda yaşayan Ruslar, Buryatlar, Moğollar etnografik bakımlardan ortaya konmuştur. Esere yerel sözcüklerden oluşan bir sözlük ile yine yerel tedavi ilaçları listesi eklenmiştir. Yakutlar ve Yakutistan, Sibirya’da en fazla araştırmaların yapıldığıbölgelerdenbiridir. Çarlık döneminde Yakutlar üzerine bibliyografya çalışması dahi yapılmıştır 162
.Bu çalışmalar, bölgeyi tanımayan, yerel dillere, inançlara, yaşam tarzına vakıf olmayan seyyahların, ya da bilimsel keşif heyetlerine katılarak Sibirya’ya gelen araştırmacıların bazen hatalı, bazen abartılı, bazen hayali verdiği bilgiler bir kenara bırakılırsa, günümüze önemli veriler bıraktıkları söylenebilir. 1830 yılının Mayıs-Aralık ayları arasında N. S. Şukin tarafından Yakutistan’da yapılan seyahat notları
163 , gözlemler ve değerlendirmeler Yakutlara dair önemli bilgiler verir. İrkutsk’tan başlayarak Yakutistan’da devam eden seyahate dair notlar, mektuplar halinde yayınlanmış olup toplam 36 mektuptan oluşur. Lena Nehri boyunca yapılan seyahatte, köyler, kasabalar, Rus-Kazak yerleşimleri, yerel halkların folklorik zenginlikleri betimlenir. Eserde seyahat notlarına ilaveten, el yazma eser ve belgelere dayanarak Yakutlara dair kısa bir monografi ile Yakut Oblastı’nda yaşayan nüfus hakkında istatistiki bir tablo bulunmaktadır. Yakutların kökenleri, inançları, Şamanlar, Yakut bayramları, meskenleri, geçim kaynakları, giyim-kuşamları, yiyecek-içecekleri, evlilik, doğum, cenaze tören ve adetleri, Yakutların antropolojik özellikleri, karakterleritasvir edilmiştir. Baron Gergard Maydel’in 1868-1870 yılları arasında Yakutistan’ın kuzeydoğusunda yaptığı seyahatin notları Almanca’dan Rusça’ya çevrilerek yayınlanmıştır 164
. Yakutistan’ın Verhoyansk ve Kolımsk okrugları, buralarda yaşayan Yakutlar, Ruslar, Çukçiler ve diğer etnik unsurlar; Lamutlar, Yukagirler, Koryaklar, Kamcadallar, Çuvantslar, Tunguzlar, bunların Rus yerel idaresiyle ve kendi aralarındaki anlaşmazlıkları, bölgedeki ticaret panayırları, özellikle de ticari ilişkilerden kaynaklanan anlaşmazlıklar ele alınmıştır. Maydel aslında bu meseleleri yerinde görmek, rapor hazırlamak ve sorunlara çözüm üretmek için Yakutistan valisi Lohvitskiy tarafından bölgeye gönderilmiştir. Bölgede astronomik ve magnetik gözlemler yapması için Rus Coğrafya Cemiyeti tarafından K. Fon-Neyman veseyahat güzergâhını çıkarmak (resmetmek) için topograf P.Afanasyev ile tarihsel-doğal eserleri toplaması için N.AntonoviçMaydel’in heyetine dahil edilmişlerdir.Seyahat notları XIX. asrın ikinci yarısında bölgenin tarihi, coğrafi, etnik, kültürel, bilhassa ticari-iktisadi vaziyetini ortaya koymaktadır. Rus Kızılhaç örgütü üyesi İngiliz asıllı hemşire Kate Marsden Rusya’nın daveti üzerine 1891-1892 yıllarında Sibirya’ya, Yakutistan’a seyahat etmiş, onun çabalarıyla Yakutistan’daki (Vilyunsk Ulusu) cüzzamlılar için özel bir koloni oluşturulmuştur.Marsden, Ekaterinburg, Tümen, Omsk, Tomsk, İrkutsk ve Lena Nehri boyunca devam eden çetin bir yolculuğun ardından Yakutsk’a gelerek cüzzamlıları müşahede etmiş, İrkutsk’ta bir hapishaneyi ziyaret etmiştir. Onun Sibiryaseyahati Rusça olarakyayınlanmıştır 165
.Eserde Kate Marsden’in hayat hikâyesi, uluslararası sağlık alanındaki faaliyetleri, Sibirya seyahati, Yakutistan’da cüzzamlılara dair intibaları ve koloni kurulması girişimleri anlatılmaktadır. Esere, Miss Marsden’in yazışmalarından bazı belgeler, Prof.A.İ.Pospelova’nın cüzzamla ilgili bir makalesi ile cüzzamın tüm dünyada yayıldığı alanları gösteren haritalar ilave edilmiştir. Ayrıca eserde Rusya’dan, Sibirya’dan manzaraların, insan yaşamının ve cüzzamlıların resmedildiğifotoğraflar bulunmaktadır. XIX. asrın sonlarında Yakutistan’a, Yakutlar başta olmak üzere diğer etnik gruplara, yaşam tarzlarına dair bilgiler verilmektedir.
159
A. V. Potanina (1895), İz Puteşestviy Po Vostoçnoy Sibiri, Mongoliy, Tibetu i Kitayu. Sbornik Statey, Moskva. 160
D. İ. Staheyev (1869)., Za Baykalom i Na Amure,Putevıya Kartinı, S. Peterburg. 161
Georgi M. Osokin (1906), Na Granitse Mongolii. Oçerki i Materialı k Etnografii Yugo-Zapadnago Zabaykalya, S. Peterburg. 162
V. L. Priklonskiy (1893), Materialı Dlya Bibliyografii Yakutskoy Oblasti, İrkutsk.. 163
N. S. Şukin (1833), Poezdka v Yakutsk, St. Peterburg. 164
Baron Gergard Maydel (1894), Puteşestvie Po Severe-Vostoçnoy Çasti Yakutskoy Oblasti v 1868-1870 godah, Terc. V. L. Bianki, Sanktpeterburg. 165
Oblast (1892), Moskva. Eserin satışından elde edilen tüm gelir cüzzamlılar için oluşturulan koloniye bağışlanmıştır.
Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|