Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 642 -
İrkutsk’tan Yakutistan’a, Yakutistan’dan tekrar İrkutsk’a yaptığı seyahatlerin notları 180 Sibirya’ya dair genel bilgiler vermesi yanısıra Sibirya’da Hıristiyanlık, kiliseler, manastırlar, misyonerlik çalışmaları ve yerel inançlarla ilgili teferruatlı bilgiler vermektedir. Gondatti, antropolojik araştırmalar yapmak ve bununla ilgili materyal toplamak üzere 1885’te Kuzeybatı Sibirya’ya görevlendirilmiştir.Daha çok Samoyedlerin, Ostyakların ve Manzlar’ın yaşadığı ve tarihte Yugra ülkesi olarak bilinen bölgede faaliyetlerini yoğunlaştırmıştır. Gondatti Sledı Yazıçestva
181
adlı eserinde araştırma yaptığı dönemde artık Hıristiyanlaşmış olmakla birlikte eski inançlarının (Şamanizm) halen güçlü tesiri altında bulunan Manzlar arasında paganist inanç izlerini araştırmıştır. Esere paganist inançlarından kalma halk inanışları ve rüya tabirlerinden derlemeler ile Kuzeybatı Sibirya yerel unsurları arasında yaygın ayı kültü üzerine bir yazı ilave etmiştir. Potanin,Sibirya’da yerel unsurlar arasında inançlar ve halk inanışları üzerine araştırmalar yapmıştır. Güney Sibirya ve Kuzey Moğolistan’da yaşayan Şamanist unsurların halk hikâyeleri ve inanışlarına göre gökyüzü olaylarını dini-mitolojik bakımdan incelemiştir 182
.Gök cisimlerinin yönetimi, yağmurun yağdırılması, gök gürültüsünün çıkışı, yıldırımların çakması, bunların halkın dini hayat ve düşüncesindeki yerini ele almıştır. Masallar, hikâyeler, rivayetler, yer adları, şahıs adları, bütün folklorik zenginlikler ışığında Moğollar ve Şamanizm’in tesir ettiği diğer Sibirya halkları arasında mukayeseli analizler yapmıştır. Zabaykal bölgesi etnografyası için yapılan bir araştırma ve bu araştırmayla ilgili materyaller N.Razumov ve İ.Sosnovskiy 183 tarafından yayınlanmıştır. Ortaya konan eserde, bölgenin nüfus yapısı, yerli kavimlerde uruğun (soy) anlam ve önemi ile Lamaizm ana başlıklar altında incelenmiştir. Bölgenin etnik yapısı, göçmenler (Ruslar) ve yerli kavimler (Tunguzlar ve Buryatlar) nüfus yönünden incelenmiştir. Yaşadıkları köy ve kasabalar, bağlı bulundukları idareler, buralardaki tarihi geçmişleri, yaşam tarzları, eğitim durumları, inançları, fiziki ve akli kusurları, istatistiki verilere dayanılarak tablolarla ele alınmıştır. Tunguz ve Buryatların boy dağılımları ve bunların idare biçimleri ile boylar halinde yaşamın temel dinamikleri incelenmiş ve son olarak Zabaykal bölgesinde konar-göçer yerli unsurlar arasında Lamaizm tetkik edilmiştir.
Çarlık döneminde Sibirya’da madenler, maden ocakları, fabrikalar, tarım ve hayvancılık, avcılık, ticaret vb. iktisadi alanla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Özellikle de altın ve diğer kıymetli madenler Sibirya’nın Çarlık Rusya ekonomisine en fazla katkı sağlayan zenginlikleri olarak araştırmacıların başlıca ilgi alanı olmuştur 184
.XVIII. asrın başlarından itibaren Sibirya’da madencilik büyük gelişme kaydetmiştir. 1704’te Nerçinsk’te gümüş eritme fabrikaları, 1726’da Altay’da Kolıvan bakır eritme fabrikaları kurulmuştur. 1744’te yine Altay’da zengin gümüş yatakları keşfedilmiştir 185
.Özel şahıs ve şirketlere 1836’dan itibaren altın arama ve işletme izni verilmesinin ardından Yenisey’de altın arama faaliyetleri yoğunlaşmış, arama alanları genişletilip Verhne-Tunguz’a kadar yayılarak zengin yataklar keşfedilmiştir. Yenisey okruğu, Podkamennıy Tunguz ve Bolşoy Biryus Nehri sistemi altın yatakları bakımından ön plana çıkmıştır. Doğu Sibirya genel valilerinin girişimiyle Amur Nehri ve kollarında altın arama faaliyetleri hızlanmış, 1868’de Verhne-Amur Altın İşletmeleri şirketinin kurulmasıyla Amur’da altın işleri öne çıkarak Rus ekonomisinin ve bölgenin canlanmasındaönemli rol oynamıştır. Doğu Sibirya’da altın endüstrisini anlatan Albay Gofman’ın O Zolotıh Promıslah Vostoçnoy Sibiri 186
isimli eseri G. Noskov tarafından Almanca’dan Rusça’ya çevrilmiştir. Eserde özel şahıs ve şirketlere altın arama ve işletme izni verilmesinin ardından 1836’da Yenisey bölgesinde ve Verhne-Tunguz’da yapılan altın arama faaliyetleri anlatılmaktadır. Altın yataklarının keşfi, çalışanlar, çalışma şartları, elde edilen sonuçlar, altın üretiminin Sibirya ve Rusya ekonomisine katkıları ortaya konulmuştur. Baykal çevresinde ve daha başka yerlerde bizzat bu faaliyetlere iştirak etmiş olan Gofman’ın eserinde Yenisey okruğunda faaliyet gösteren özel maden işletmelerini gösteren harita, Bolşoy Biryus Nehir sisteminde keşfedilen altın madenlerini gösteren başka bir harita ile altın istihsali ile ilgili istatistiki veriler de yer almaktadır.
180
Nil Arhiepiskop (N.A) (1874), Putevıya Zapiski, I-II, Yaroslavl. 181
N. L. Gondatti (1888), Sledı Yazıçestva İnorodtsev Severo-Zapadnoy Sibiri, Moskva. 182
G. Potanin (1882), “Gromovnik Po Poveryam i Skazaniyam Plemen Yujnoy Sibiri i Severnoy Mongoli”, Jurnal Ministerstva Narodnago Prosveşeniya , CCXIX, S. Peterburg: s.116-167, 288-331. 183
Vıpusk VI, Naselenie, Znaçenie Roda u İnorodtsev i Lamazim, Sos. N. Razumov-İ. Sosnovskiy (1898), S. Peterburg. 184
Doğu Sibirya maden ocakları ve altın işleri ile ilgili maden müfettişlerinin raporları için bkz, Prilojenie Pervoe K Vıpusku 1 Sbornika Glavneyşih Offitsialnıh Dokumentov Po Upravleniyu Vostoçnoyu Sibiryu (1884), Tom VII, Gornoe i Zolotoe Delo, İrkutsk Doğu Sibirya altın üretimi blançoları için bkz, Prilojenie II K Vıpusku 1 Sbornika Glavneyşih Offitsialnıh Dokumentov Po Upravleniyu Vostoçnoyu Sibiryu (1885), T.VII Gornoe Zolotoe Dela, İrkutsk; Sibirya maden endüstrisi, maden sanayicileri ve altın sanayicileri için hazırlanmış kısa bir rehber için bkz, M. V. Girbasov (1895), Gornozavodskaya Promışlennost Sibiri, Tomsk. 185
Kolonizatsiya Sibiri, s.34.
186 G. Polkovnik Gofman (1844), O Zolotıh Promıslah Vostoçnoy Sibiri, Terc. G. Kapitan Noskov, Sanktpeterburg. Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|