Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 640 -
Yakutlar üzerine yapılan kapsamlı etnografik incelemelerden birisi İmparatorluk Rus Coğrafya Cemiyeti tarafından yayınlananV.L.Seroşevsk’in Yakutı. Opıt Etnografiçeskago İzsledovaniya 166
adlı eseridir. Seroşevsk uzun yıllar bölgede yaptığı inceleme ve araştırmalar sonucunda bu eseri ortaya koymuştur. 1880 yılında Yakutsk’da başlayan alan incelemelerine Verhoyansk’da devam etmiş, tekneyle Yana Nehri boyunca Kuzey Buz Denizi’ne kadar, dönüşte ise kara yoluyla Yana’nın sol sahili boyunca oldukça seyrek nüfuslu ve pek bilinmeyen yerlerde incelemeler yaparak ilmi seyahatini sürdürmüştür. 1883’te Verhoyansk’tan çıkarak Sredne-Kolımsk ve çevresinde incelemeler yapmış, 1885’te yeniden Yakutsk’a gelerek yıllarca buralarda çeşitli boylar ve kabileler arasında yaşayarak gözlemlerde bulunmuştur. 1892’de İrkutsk’a gelerek çevredeki köy ve kasabalarda yaşayan kabileleri incelemiş, tekneyle Lena boyunda ilmi tetkikler yapmıştır. Tüm bu çalışmaları neticesinde ortaya koyduğu eserinde; Yakutların fiziki özellikleri, temel geçim kaynakları, yiyecek-içecekleri, giyim kuşamları, meskenleri, sanat ve zenaatları, boy-kabile sistemleri, aile yapısı, evlilik adetleri, folklorik zenginlikleri, inançları ve daha başka tarihi-etnografik hususiyetleri bölümler halinde ele alınmıştır.Eserde ayrıca 168 adet resim, portre ve tablo yer almıştır. Yakut hikâye ve efsanelerinden bazıları Seroşevsk tarafından ayrı bir eserde neşredilmiştir 167
. Yakutların hukuk hayatını inceleyen D.Kocnev, Oçerki Yuridiçeskago Bıta Yakutov 168 adlı eserinin girişinde, kendinde önce Yakutların gelenek-görenek ve hukuk kaideleri hakkında bilgi veren araştırmacıların eserlerini kritik ederek eserine başlıyor. Yakut dili, kültürü ve bölgeye hâkimiyeti dolayısıyla dışarıdan gelen araştırmacıların yaptığı hatalara ciddi eleştiriler getirmekle birlikte, Kazan’da bu araştırmayı yapması dolayısıyla yeterli materyale ulaşamadığını da itiraf ediyor. Eserinde Yakutların kökenleri, inançları, boy sistemleri, aile hukuku, evlilik, akrabalık, vesayet, miras, suç ve ceza yöntemi, mahkeme sistemleri üzerinde durduktan sonra Yakutların hukuk sistemlerine Rusların tesirlerini ele alıyor. Krasovskiy, Yakutistan’ın XVII. asrını konu alan Russkie v Yakutskoy Oblasti v XVII v
adlı kısa çalışmasında, Yakutistan’ın coğrafi yapısı, Yakutların tarihi, Yakutların ve diğer yerli unsurların yaşam tarzlarları, geçim kaynakları tasvir edildikten sonra Yakutistan’ın zaptı ve Rus hâkimiyeti sürecinde Yakutistan incelenmiştir. Voyvodalığın kurulması, yerel unsurlara yönelik siyasi, dini politikalar, daha uzak bölgelerin zaptında Yakutistan’ın rolü, Yakut oblastının iç idaresi, ticaret ve endüstri, yerli unsurların Moskova yönetimi altındaki durumları ele alınmıştır. Sibirya kavimleri üzerine antropolojik-etnografik gözlem ve incelemelerden biriA.Middendorf’un Puteşestvie Na Severe i Vostoke Sibiri 170 adlı hacimli eserinin VI. Bölümü’nde Korennıe Jiteli Sibiri (Sibirya Yerlileri) başlığı altında yer almaktadır.Asıl çalışmaları Sibirya’nın doğu ve kuzeyinin coğrafyası, jeolojisi, iklimi, bitki örtüsü ve faunası olan Middendorf, bu bölgelerde karşılaştığı çeşitli yerel unsurlar üzerinde antropolojik incelemeler ve özellikle kafatası ölçümleri de yapmıştır. 1843-1844 yıllarında Sibirya’nın kuzeyinde en ıssız bölgelerde dahi incelemeler yapmış olan araştırmacı, Ostyaklar, Yuraklar, çeşitli Samoyed grupları, Tunguzlar, Dolganlar ve Yakutların kafatası ölçümlerini yapmıştır. Eserinde Sibirya yerlileri hakkında genel antropolojik, etnografik, folklorikbilgiler verdikten sonra, Yenisey Ostyakları, Samoyedler (Yuraklar da dahil), Dolganlar, Tunguslar (Çin Tungusları) ve Yakutlar ayrı başlıklar altında ele alınmıştır. Eserin sonunda bu toplulukların antropolojik özelliklerini tasvir eden kadın erkek örneklere ait çizimler yer almaktadır. Sibirya kavimleri üzerine yapılan antropolojik çalışmalardan birisi de K.İ.Goroşenko tarafından Materialı Po Antropologii Sibiri 171
adıyla yayınlanmıştır. Bu eserde Soyotlar, Beltirler, Koyballar, Kaçinler, Sagaylar, Kızıllar ve diğer melez Sibir kavimleri antropolojik yönlerden incelenmiştir. Kadın ve erkek 808 kişi denek olarak kullanılmıştır. Bunlardan 600’ü tasvir edilmiş ve fiziki ölçüme tabi tutulmuş ve sonuçlar büyük tablolar halinde verilmiştir.94’ü melez (anne ve baba farklı soylara mensup) olmak üzere 208 kişinin ölçümleri yapılarak tablolarayansıtılmıştır. Yenisey ve Tomsk vilayetlerinde derlenen Tatarca, Tunguzca masallar ile 1900’de Kuznetsk rayonunda gayrırus unsurların kültür hayatlarının araştırılması esnasında derlenen hikâye ve masallar Potanin’in redaktörlüğünde yayınlanmıştır 172 .
Sibirya’ya sonradan yerleştirilen ve zamanla Avrupa Rusyasından farklı özellikler taşımaya başlayan Ruslar
166 Vatslav L. Seroşevsk (1896), Yakutı. Opıt Etnografiçeskago İzsledovaniya, S. Peterburg. 167 Seroşevsk (1895), Yakutskie Razskazı, S. Peterburg. 168 D. Koçnev (1889), Ocerki Yuridiçeskago Bıta Yakutov, Kazan. 169 M. A. Krasovskiy (1895), Russkie v Yakutskoy Oblasti v XVII v, Kazan. 170 A. Middendorf, Puteşestvie Na Severe i Vostoke Sibiri, I (Orografiya, Geognaziya, Geografiya i Gidrografiya, Sanktpeterburg 1860), II (Orografiya i Geognoziya, Sanktpeterburg 1861), III (Klimat Sibiri, Sanktpeterburg 1862), IV (Rastitelnost Sibiri, Sanktpeterburg 1867), V (Sibirskaya Fauna, Sanktpeterburg 1877), VI (Korennıe Jiteli Sibiri), Sanktpeterburg 1878. 171 K. İ. Goroşenko (1905), Materialı Po Antropologii Sibiri, Krasnoyarsk. 172 Zapiski Krasnoyarskago Podotdela Vostoçno-Sibirskago Otdela, Po Etnografii (1906), Tom I, Vıpusk III, Tomsk. Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|