25
1
Haytauer çarpayının baĢı üzərində dayanıb. Sanki, onu görmür. Sifəti çox ciddidir; burda
dayandığı qısa müddətdə, elə bil, düz on il qocalıb. Ya da əksinə, içəri girəndə özü deyildi,
baĢqa, özünə yad bir adamıdı, yalnız indi əslində necə var, o cür görünür.
– Deməli, Ģəhərə getdi, – o deyir. O andaca gözləri dirilir, yenidən görməyə baĢlayır. –
Hımm. Artıq heç nə eləyə bilməzsən, – o deyir. – Bir də, yəqin ki, Ģəhərdə... bir neçə normal...
adam tapılar... Onların burdan getməyinə nə üçün sevindiniz?
Qadın baĢını aĢağı salır. Əli körpənin baĢına tərəf uzanır, amma ona toxunmur; bu
instinktiv, lüzumsuz və çox güman ki, qeyri-Ģüuri bir hərəkətdi.
– Qarı mənə qarĢı çox mehribandı. Hətta bundan da artıq... Mən dincələ bilim deyə körpəni
öz qucağında saxlayırdı. Bütün günü uĢaq qucağında bu stulda oturub... BağıĢlayın. Heç sizə
oturmağa yer də göstərmədim. – Haytauer stulu çarpayının böyrünə çəkib oturanacan qadın ona
baxır. – ...Bu stulda oturub ona göz qoyurdu, o isə çarpayıda yalandan özünü elə göstərirdi ki,
guya, yatıb. – O, diqqətlə, sualdolu nəzərlərlə Haytauerə baxır. – Elə hey körpəni “Co” deyə
çağırır. Axı onun adı Co deyil. Elə hey... – Haytauerin sifətinə baxır. Gözlərində nəsə bir
narahatlıq, sual, Ģübhə var. – Elə hey qəribə Ģeylər danıĢır... Nəyisə qarıĢıq salır. Ona qulaq
asanda bəzən elə mən özüm də çaĢıram... qulaq asmaya da bilmirsən axı... – Gözləri, sözləri yenə
də çaĢqın halda nəyisə arayır, nəyisə axtarır.
– QarıĢıq salır?
– Körpə barədə həmiĢə elə danıĢır ki, elə bil, onun atası o... həbsdə olan mister Kristmasdı.
Elə hey belə deyir, mən də çaĢmağa baĢlayıram, bəzən heç özüm də bilmirəm düz nədi...
çaĢıram, elə bilirəm ki, onun atası bu mister... mister Kristmasdı... – Qadın gözünü ondan
çəkmir; sanki, ağır bir iĢin öhdəsindən gəlməyə çalıĢır. – Özüm bilirəm ki, o deyil. BaĢa düĢürəm
ki, bu, axmaqlıqdı. Amma qadın ara vermədən, elə hey belə dediyi üçün bu hala düĢürəm; yəqin,
hələ tamam sağalmamıĢam, özümə gəlməmiĢəm, ona görə də çaĢmağa baĢlayıram... Qorxuram,
dəhĢətə gəlirəm...
– Nədən?
– Bu cür çaĢmağım heç xoĢuma gəlmir. Qorxuram ki, o məni tamam çaĢ-baĢ sala, yəni,
necə deyərlər, gözümü çəpləyə-çəpləyə axırda, doğrudan da, çəpgöz olam... – Üzünü yana
çevirir. Yerində qurcalanıb-eləmir. Amma Haytauerin ona baxdığını hiss eləyir.
– Siz deyirsiniz ki, uĢağın adı Co deyil. Bəs onda nədi?
Qadın baxıĢlarını dərhal Haytauerə tərəf çevirmir. BaĢını sonra qaldırır. Və həddən artıq
tez, həddən artıq asanlıqla cavab verir:
– Mən ona hələ ad qoymamıĢam.
25
2
Niyəsini Haytauer yaxĢı bilir. Sanki, o bu qadını içəri girdiyi andan bəri ilk dəfədir görür.
Saçlarının daranmıĢ, sifətinin də xeyli gümrah olduğuna ilk dəfə diqqət yetirir və gözü, sanki, o,
içəri girərkən tələm-tələsik mələfənin altına basılmıĢ darağa, güzgü qırığına sataĢır.
– Mən içəri girəndə siz kimisə gözləyirdiniz. Özü də məni yox. Kimi gözləyirdiniz?
Qadın baxıĢlarını ondan yayındırmır. Sifətində nə sünilik, nə də sadəlövhlük duyulur. Onda
dinclik, sakitlik də yoxdur.
– Gözləyirdim?
– Bayron Bançımı gözləyirdiniz? – O, hələ də baxıĢlarını ondan yayındırmır. Haytauerin
sifəti ciddi, sərt və mehribandır. Ancaq bu sifətdə onun qarĢısına çıxan yaxĢı adamların –
xüsusilə də kiĢilərin sifətlərində gördüyü eyni amansızlıq var. Haytauer aĢağı əyilir, ovcunu onun
körpəni tutan əlinin üstünə qoyur.
– Bayron yaxĢı adamdır, – o deyir.
– Elədi, baĢqaları kimi mən də bunu bilirəm. Hətta bəlkə, onlardan da yaxĢı...
– Siz də yaxĢı qadınsınız. Elə bu cür də olun. Demək istəmirəm ki... – dərhal düzəltməyə
çalıĢır. Sonra susur. – Demək istəmirəm ki...
– BaĢa düĢürəm, bilirəm, – qadın deyir.
–
Yox. Onu demirəm. Bu vacib deyil. Bunun hələ heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Hər Ģey sizin
bundan sonrakı münasibətinizdən asılıdır. Özünüzə. BaĢqalarına. – Onun üzünə baxır; qadın
yenə də gözlərini kənara çəkmir. – Onu buraxın. Qovun getsin. – Hər ikisi bir-birinə baxır. –
Qızım, onu rədd edin. Yəqin ki, siz ondan iki dəfə cavansınız. Amma ondan iki dəfə çox Ģeylər
yaĢamısınız. O, heç vaxt sizə çata, yetiĢə bilməz, çünki çox vaxt itirib. Bayronun heç nə olması
da sizin hər Ģey olmanız kimi təzədən düzələn deyil. Ġndən belə onun geriyə qayıdıb nəsə
eləməyə gücü çatmaz, elə siz də o cür – geriyə qayıdıb indiyəcən elədiklərinizi həyatınızdan silib
ata bilməzsiniz. Sizin oğlunuz var, bu uĢaq onun deyil; ondan yox, baĢqa kiĢidəndi. Sizin
ucbatınızdan onun həyatına birdən-birə iki kiĢi, bir qadınınsa yalnız üçdəbiri daxil olacaq; o
yazığın isə ən azı, buna haqqı çatır ki, əgər onun otuz beĢ ildi tək-tənha yaĢadığı, heç nəylə
ovunmamıĢ həyatına bu gün biri girməlidirsə, belə bir müdaxilə hökmən olmalıdırsa, bu, o iki
Ģahidsiz olmalıdır. Onu qovun getsin.
–
Bu, mənim iĢim deyil. O azaddır. Özündən soruĢun. Mən heç vaxt onu burada tutub
saxlamağa çalıĢmamıĢam.
–
Məsələ də elə bundadı. Bəlkə də, çalıĢsaydınız, saxlaya bilməzdiniz. Məsələ elə
bundadı. KaĢ buna çalıĢmıĢ olaydınız. Əgər çalıĢsaydınız, indi bu südəmər körpəylə burda, bu
çarpayıda olmazdınız. Deməli, siz onu qovmaq istəmirsiniz? Ona qəti deyə bilmirsiniz?
–
Dediyimdən artıq heç nə deyə bilmərəm. Mən ona beĢ gün bundan qabaq “Yox”
demiĢəm.