246
va undan chiqish shtuseri 7
orqali chiqib ketadi, bu esa kamerada suyuqlikning bir
sathda turishini ta’minlaydi. Oraliq kamera 4 idish 3 tubi 8 ning siljishini kuzatish
uchun mo‘ljallangan, u bikr markazli elastik membrana 9 dan iborat, markaz kamera
4 ning tubida o‘rnatilgan. Kamera 5 soplo 10 bilan jihozlangan.
Siqilgan havo
naycha 11 orqali kamera 5 ga doimiy drossel 12 orqali kiradi. Membrananing bikr
markazi soplo 10 ning to‘sig‘i rolini o‘ynaydi. Membrana 8 ning suyuqlik vazni
(zichligi) ga bog‘liq bo‘lgan ciljishi oraliq kamera 4 orqali membrana 9 ga beriladi,
bu membrana siljib soplo 10 ni berkitadi. Kamera 5 dagi havo bosimi o‘lchash asbobi
2 yordamida nazorat qilib turiladi va suyuqlikning zichlik o‘lchovi bo‘lib
xizmat
qiladi.
Membrana-vaznli zichlik o‘lchagich o‘lchash sezgirligi va aniqligini oshirishga
imkon beradi.
Gidrostatik zichlik o‘lchagichlar
Gidrostatik zichlik o‘lchagichlar
o‘zgarmas balandlikdagi suyuqlik
ustunining bosimini o‘lchashga asoslangan.
Gidrostatik zichlik o‘lchagichlar keng tarqalgan, chunki bu asboblar sodda
tuzilgan
va
tahlil
qilinayotgan
suyuqlikka
o‘rnatiladigan
datchiklarda
harakatlanadigan qismlar yuq Ularning ishlash prinsipi quyidagicha. Suyuqlik sirtiga
nisbatan N chuqurlikdagi R bosim quyidagicha ifodalanadi:
P=
ρ∙
g
∙
H
,
(6.35)
6v erda
ρ
— suyuqlikning zichligi, kg/m
3
; g —og‘irlik kuchining tezlanishi, m/s
2
.
Suyuqlik ustunining balandligi N o‘zgarmas bo‘lsa,
bosim
ρ
suyuqlik
zichligining o‘lchovi bo‘ladi. Gidrostatik zichlik o‘lchagichlarda suyuqlik ustunining
bosimi, odatda, suyuqlik orasidan inert gaz (havo) ni uzluksiz haydab o‘lchab
turiladi. Bu gaz (havo) ning bosimi suyuqlik ustuni bosimiga mutanosib bo‘ladi.
Suyuqlik
ustunining
bosimini
bu
usulda
o‘lchash
(pezometrik
zichlik
o‘lchagichlar)ko‘rsatishlarni masofaga uzatish imkoniyatini beradi. Haydaladigan
inert gaz suyuqlik xususiyatlariga ko‘ra tanlanadi. Haydaladigan gaz sarfi katta
bo‘lmay, doimiy bo‘lishi shart, chunki sarfning o‘zgarib turishi o‘lchashda
qo‘shimcha xatoliklarga olib kelishi mumkin.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
247
Odatda, suyuqlikning turli balandlikdagi ikkita ustunidagi bosimlar
farqi
o‘lchanadi (differensial usul). Bu esa o‘lchanayotgan zichlikning aniqligiga ta’sir
ko‘rsatadigan sath o‘zgarishlarini yo‘qotadi, (6.35) ifodadan
P
1
-P
2
=(H
1
-H
2
)
∙ρ∙
g yoki
∆
P=
∆
H
∙ρ∙
g , (6.36)
bu
erda R
1
va R
2
— suyuqlik ustunlarining bssimi, Pa; N
1
va N
2
— suyuqlik
ustunlari sathi, m.
Havo
(inert
gaz)
uzluksiz
haydaladigan
pezometrik
differensial
ikki
suyuqlikli
zichlik
o‘lchagichda (6.36- rasm) tekshirilayotgan suyuqlik
idish 1 dan uzluksiz oqib o‘tadi,
bu idishda suyuqlik
sathi doimiy saqlanadi. Doimiy sathli idish 2 ma’lum
zichlikli etalon suyuqlik bilan to‘ldirilgan bo‘ladi. Inert
gaz naycha 3 orqali tekshirilayotgan suyuqlik qatlami
orqali o‘tadi va asbobdan chiqib ketadi. Xuddi shu inert
gaz naycha 4 orqali etalon suyuqlik qatlamidan o‘tadi,
keyin qo‘shimcha naycha 5 orqali tekshirilayotgan suyuqlikning ma’lum qatlamidan
o‘tib asbobdan chiqadi. Pezometrik naychalarning chuqurligi
va etalon suyuqlikning
zichligi ma’lum bo‘lsa, differensial manometr 6 ning ko‘rsatishi tekshirilayotgan
suyuqlik zichligining o‘lchovi bo‘ladi.
(6.36) ifodaga muvofiq difmanometrning ko‘rsatishi quyidagicha bo‘ladi:
∆
P=h
1
∙ρ∙
g-(h
2
ρ
+h
0
ρ
0
)g=(h
ρ
-h
0
ρ
0
)g.
(6.37)
Etalon suyuqlikning zichligi tekshirilayotgan suyuqlikning zichligiga yaqin
qilib tanlanadi. U holda h
0
= h bo‘lsa, bosimlar farqi
∆
R = 0. Unda tekshirilayotgan
suyuqlikning zichligi minimal. bo‘ladi. Agar tekshirilayotgan suyuqlikning zichligi
maksimal bo‘lsa, bosimlar farqi maksimal qiymatga ega bo‘ladi.
Asbobda etalon suyuqlikli idish 2 tekshirilayotgan suyuqlikli idish 1 dan
yuqoriroqda joylashgan. Etalon va tekshirilayotgan suyuqlikning harorat koeffisienti
bir xil bo‘lib, ularning harorati teng bo‘lsa, harorat kompensasiyasi avtomatik
6.36 –
расм
.
Dostları ilə paylaş: