262
Bu o‘zgarish elektromagnit datchiklar 5 yordamida qabul qilinadi. Datchiklarda
induksiyalangan kuchlanish to‘g‘rilanib, o‘lchash asbobi 4
ga uzatiladi, asbob
qovushoqlik birligida darajalangan. Ular qovusholikni ±3 ... 5% xatolik bilan
o‘lchaydi.
Ultratovushli viskozimetrlar universal hisoblanadi. Bu asboblar katta o‘lchash
chegarali,
yuqori aniqlik, inersiyasizlik, harakatlanuvchi qismlarining yo‘qligi kabi
afzalliklarga ega. Lekin bu asboblar murakkab elektron qurilmalardan iborat
bo‘lganligi sababli ularning ishlatilishi cheklangan.
Ultratovushli viskozimetrlar ultratovushlarning
muhit qovushoqligiga qarab
yutilishiga asoslangan. 6.48-rasmda ultratovush tebranishlarining so‘nish tezligini
o‘lchaydigan ultratovushli viskozimetrning sxemasi ko‘rsatilgan.
Magnitostriksion materialdan yasalgan plastina
1 gilza Z ga mahkamlangan. Plastinaning pastki qismi
qovushoqligi o‘lchanayotgan suyuqlikka tushirilgan.
Gilzada impulslar generatori 4 dan ta’minlanadigan
uyg‘otish g‘altagi 2 bor. G‘altakka uzunligi 20 mks ga
yaqin impuls yuboriladi, natijada plastinada bo‘ylama
tebranishlar yuz beradi.
Tebranishli chastotasi,
plastina geometriyasi orqali, so‘nish amplitudasi esa
suyuqlik qovushoqligi orqali aniqlanadi.
Impulsni
yuborish bilan bir vaqtda ko‘chaytirish va detektorlash operasiyasi kuchaytirgich 5 va
detektor 6 da bajariladi, natijada trigger generatorini berkitadi. Plastinaning
tebranishida teskari magnitostriksion samara tufayli g‘altakda
plastinaning tebranish
chastotasiga teng bo‘lgan kuchlanish (EYUK) hosil bo‘ladi.
U=U
m
exp(-a
τ
)
∙
sin(w
τ
),
(6.52)
bu erda, U — g‘altak uchlaridagi kuchlanish; U
m
— kuchlanishning boshlangich amplitudasi;
a
—
tebranishning suyuqlik qovushoqligiga bog‘liq bo‘lgan so‘nish
koeffisienti;
τ
—vaqt;
w—
plastinaning tebranish
chastotasi
.
Bu kuchlanish impulslar generatorini plastina tebranishlarining so‘nishi
tugaguncha berkitib turadi, shundan so‘ng generator qayta uygonadi.
SHunday qilib, so‘nish jadalligining o‘lchovi impulslar generatorining ketma-
6.48 –
расм
.
Dostları ilə paylaş: