Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
57 tanrıların öfkelerini yatıştırma veya onların rızasını kazanarak kurtuluşa ulaşma anlayışının yerini, derin düşünme sayesinde önce hakiki bilgiye, hakiki bilgiye ulaşarak da nihai kurtuluşa erme anlayışı almıştır. 131 Kaynaklarda bu tür metinlerin kimler tarafından okunabileceği gerekçeleri ile birlikte açıklanır. Buna göre Aranyakalar köylerden uzakta, ormanın içinde gizlice öğretilirdi. Bu bilgiler, muhtemelen materyalleri çok gizli ve tehlikeli olduğundan aynı zamanda ormanda yaşanılan münzevi hayat içerisinde öğretildiğinden Aranyaka ismini aldı. Çok gizli bilgileri içermesi sebebiyle Aranyakalar’ı ancak Brahman sınıfından olanlar okuyabilirdi. 132 Aranyakalar önceki metinlerde olduğu gibi ritüellerin somut gerçekliğine vurgu yapmaz. Aksine öğretileri kurban töreninin öznesi olan âtman’ (benlik, öz) üzerine yoğunlaşır. Aranyakalar’a göre tanrılar insanın içinde gizlidir. Diğer bir ifadeyle, Veda spekülasyonlarının temelini oluşturan makrokozmos-mikrokozmos bağıntısının yerini artık kozmik tanrılarla insan bedeninde bulunan tanrılar arasındaki benzerlik almıştır. 133 Sonuç olarak “kurbanın içselleştirilmesi” hadisesi adakların hem “iç” hem de “dış” tanrılara sunulabilmesine imkân tanımıştır. Bu anlamda nihai amaç, farklı tanrısal-kozmik düzeylerde, insanın organları ile psiko-fizyolojik işlevleri arasındaki birleşmeyi sağlamaktır. 134 Bu başlık altında son olarak bilinen belli başlı Âranyaka türü eserlere ve onların diğer metinlerle olan münasebetlerine kısaca temas edeceğiz. İçerdiği konular itibari ile Brahmanalar ve Upanishadlar’la çok yakından ilgili olan bu metinlerin bugün mevcut olanlarının sayısı dörttür. Bunlar, Brihadaranyaka, Taittereya, Aittereya ve Kaushitaki Aranyaka’dır. Bunlardan Briahadaranyaka’ya 131 Yitik, Hint Dinleri, s. 24-25. 132 Dominic Goodall, “Introduction”, Hindu Scripture. 133 Bkz., Aitareya Aranyaka, I,3.8. 134 Mircea Eliade, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, I/285. 58 Brihadaranyaka Upanishad da denilir. Bu eser, Satapatha Brahmana’yla ilgili bir metindir. Benzer şekilde Kaushitaki Aranyaka’ya Kaushitaki Upanishad, denilir. 135 Aranyaka ve Upanishad türü eserlerin, daha önceleri Brahmana’lar içerisinde yer aldığı bilinmektedir. Aranyakalar zamanla Brahmanalar’dan ayrılmıştır. Daha sonra Aranyakalar tekrar kendi içerisinde de ‘Sutralar’ ve ‘Upanishadlar’ olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 136 Görüldüğü üzere Brahmanalar, Aranyakalar ve Upanishadlar arasında kesin bir ayrım söz konusu değildir. İsmi ve içeriği zamanla değişime uğrasa da aslında bunların hepsi bir nevi Vedelar’ın izahları mahiyetindeki eserlerdir. d) UPANİSHADLAR Hint kutsal literatürü içerisinde Veda sonrası metinler arasında en önemli yeri Upanishadlar almaktadır. Upanishadlar Veda sonrası dönemden itibaren uzun bir müddet metin olarak muhafaza edilmemiştir. Geleneksel inanışa göre söz konusu metinler, Vedalar ve Bhagavadgita gibi, büyük bir itina ile hafızalarda saklanmış ve ancak son zamanlarda yazılarak metinler halinde tespit edilmiştir. 137 Hint düşünce geleneğine göre Upanishadlar birçok ermiş bilgenin sezgi ve iç görülerinin ürünüdür. Upanishadlar’ın muhtevasını teşkil eden bilgiler, şair azizler (rishi) tarafından yüzyıllar boyunca nesilden nesile şifahi olarak aktarılmış, bu şekilde özenle korunmuş ve çok sonraları yazıya geçirilmiştir. 138 Upanishad döneminde özgür bir düşünce ortamının oluştuğu ve bunun neticesinde yeni felsefi ve dini fikirlerin doğduğu ileri sürülür. Upanishadlar’ın 135 Bkz., Dominic Goodall, “Introduction”, Hindu Scripture. 136 Geniş bilgi için bkz., Arthur Berriedale Keith, The Religion and Philosophy of Veda and Upanishads, XXXII/489-490. 137 Juan Mascaro, The Upanishads, s. 8. 138 Kemal Çağdaş, Upanishad’lar, A.Ü.D.T.C.F.D., C. XIX, S. 3-4, Ankara-1961, s. 143; Korhan Kaya, Upanishadlar ve Bhagavadgita’da benzerlik gösteren anlatımlar, A.Ü.D.T.C.F.D., C. 37, S. 1-2, Ankara- 1995, s. 481. 59 teşekkül etmeye başladığı dönemde Hint toplumunda Vedalar’ın gücü ve içerdiği ibadetlerin geçerliliği hususunda yeni fikirlerin serbest bir şekilde tartışılır hale geldiği vurgulanır. Bu devirde felsefi düşünüş belli bir sınıfın imtiyazı olarak telakki edilmediğinden, bu durumun birçok Upanishad’ın ruhbanlık sınıfı dışında meydana gelmesine imkân tanıdığı ifade edilir. Krallar, prensler vb. içtimai yeni unsurların dini ve felsefi sahalara girerek büyük fikri gelişmelere zemin hazırladıkları belirtilir. 139 Yine bu dönemde Brahmanların mutlak hâkimiyetlerinin yanında, prenslerin de mütefekkir sıfatı ile büyük bir rol oynadıkları ve hatta bazen ideologları olan Brahmanlardan daha fazla itibar gördükleri diğer bir önemli noktadır. Upanishadlar incelendiğinde bu durumu teyit edici anlatımlarla karşılaşılır. Bu doğrultuda söz konusu metinlerde prenslerin, ayinci Brahmanların karşısında filozof ve bilge kişi olarak büyük bir rol oynadıkları görülür. Neticede bu farklı ve serbest düşünce ortamının gelişmesi, hem Upanishadlar gibi önemli metinlerin teşekkül etmesine hem de yaşayan Hindu kültürünün gün yüzüne çıkmasına zemin hazırladığı anlaşılmaktadır. Ormandaki ıssız inziva yerlerine çekilen Upanishad düşünürleri, derin meseleler üzerinde tefekküre dalarak ulaştıkları sonuçları, yanlarında bulunan, bu sonuçları kavrayabilecek gerekli vasıfları haiz olan öğrencilere naklederlerdi. Bu uygunluk maddi değil, manevi olarak hazır olma durumunu ifade etmekteydi. Buradan hareketle Upanishad sözüne “gizli öğreti” anlamı da verilmektedir. 140 Zira o dönemde belirli dinsel öğretilerin, güvenilirliği ve yeterliliği teyit edilememiş kimselerden saklı tutulmasına elden geldiğince özen gösterildiği Upanishad 139 Geniş bilgi için bkz., Budda, Dinler Tarihi, s. 68-69. 140 Arthur Berriedale Keith, The Religion and Philosophy Philosophy of Veda and Upanishads, XXXII/489. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|