Uşaq və GƏncləRİn kitabxana-informasiYA
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bu yaşda olan məktəblilər oxuduqlarına münasibətlərini bildirərkən kitab “xoşuma gəldi”, yaxud “xoşuma gəlmədi” deyirlər. Qəhrəmana, obrazlara münasibətdə isə “pisdir”, yaxud “yaxşıdır” – deyə qiymətləndirirlər. Məsələn Müşviqin “Şəngül, Şüngül, Məngül” mənzum nağılını oxuyarkən “Qurd pisdir”, “keçi yaxşıdır” – deyirlər. Üçüncü sinif şagirdləri bir çox cəhətdən özündən kiçik həm qruplarından fərqlənirlər ki, mütaliəyə rəhbərlik işində həmin cəhətlər nəzərə alınmalıdır.Artıq bu yaşda şagirdlər oxuduqları haqqında fikirləşməyə başlayırlar. Onlarda dinləməyə nisbətən özləri oxumağa maraq üstünlük təşkil edir. Eyni zamanda nağıllarla bərabər, artıq hekayə oxumağa da həvəs göstərirlər. Bu şagirdləri kitabdakı qəhrəmanların taleyi daha
çox maraqlandırır. Onlar həmin qəhrəmanların əsas hərəkətləri ilə maraqlanır, onların psixoloji xarakteri haqqında düşünmürlər. Əsərdəki obrazları qiymətləndirmək cəhətdən üçüncü sinif şagirdləri kiçik yoldaşlarında fərqlənirlər. Onlar “yaxşıdır” əvəzinə “cəsusdur”, “qormxazdır”, “xeyirxahdır”, “düzgünlüyü sevir”, “pisdir” əvəzinə “hiyləgərdir”, “yalançıdır”, “tamahkardır”, “qorxaqdır” və s. kimi obrazın xarakterinə münasib sözlər işlədirlər. Onların əsərin qəhrəmanlarına verdikləri qiymət və münasibət həmin əsərə münasibətləri ilə eynilik
təşkil edir. Kiçik yaşlı oxucunun kitabxanada tərbiyə olunması onun kitabxanaya qədəm basdığı ilk gündən başlanılır. Oxumağı təzəcə öyrənmiş birinci sinif şagirdinin kitabxanaya üzv yazıldığı ilk gündən başlayaraq kitabxanaçı onun mütaliəsinin istiqamətverici vəzifəsini özünün müqəddəs borcu bilməlidir. Müstəqillik şəraitində və beynəlxalq aləmdə cəmiyətlər arasında ideoloji mübarizənin kəskinləşdiyi bir dövrdə uşaqların, yetişməkdə olan gənc nəslin məqsədyönlü tərbiyəsi günün vacib problemidir.Yetişməkdə olan nəslin düzgün tərbiyəsi dövlətin və bütün xalqın daim diqqət mərkəzindədir. Bu vəzifəni yerinə yetirmək işi başlıca olaraq, ailələrə, məktəblərə, ictimai təşkilatlara, məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələrinə, o cümlədən kitabxanalara həvalə edilmişdir. Məlum
həqiqətdir ki, tərbiyə işində öyrətmək başlıca vasitədir. Ona görə də kitabxanaların üzərinə düşən vəzifə daha böyük məsuliyyət tələb edir. Bu baxımdan mütaliə vasitəsilə öyrətmək, öyrətməklə tərbiyə etmək vəzifəsini öz üzərinə götürən uşaq və məktəb kitabxanalarının işi daha rəngarəng və çoxcəhətlidir. Tərbiyə uşaq şəxsiyyətinin planlı və məqsədəuyğun formalaşması deməkdir. Uşaqların mütaliəsinə rəhbərlik isə onların tərbiyə edilnəsi prosesinin tərkib hissəsidir. Mütaliə dərin şəxsi proses olub, uşağın fərdi inkişaf xüsusiyyətləri ilə onun marağı, meyli və qabiliyyəti ilə sıx əlaqədardır. Məhz uşaqlarda bu cəhətlərin fəqli olması müəyyən bir kitaba münasibətdə və mütaliə prosesində özünü aydın hiss etdirir. Hər hansı bir kitab, hətta eyni yaşda olan bir neçə məktəbliyə müxtəlif cür təsir edir. Bu müxtəlifflik bütün yaşdan oxucuların, o cümlədən kiçik məktəbyaşlı şagirdlərin mütaliəsinə fərdi rəhbərlik ideyasını qarşıya qoyur. Kiçik məktəbyaşlı uşaqların I-IV sinif şagirdlərin mütaliəsinə fərdi rəhbərlik etmək üçün kitabxanaçı yalnız məktəb proqramını deyil, eyni zamanda hər bir oxucunun özünəməxsus fərdi xüsusiyyətlərini pedaqoji və psixoloji baxımdan nəzərə almalıdır. Mütaliəyə fərdi rəhbərliyin müvəffəqiyyətli təşkili sorğusu ödənilən hər bir oxucunu və tövsiyə olunna hər bir kitabı yaxşı tanımaqla əlaqədardır. Bu işdə hər bir oxucuya öz kitabını, hər kitabı öz oxucusuna prinsipi həll edilir. Kiçik məktəbyaşlı oxucuların mütaliəsinə fərdi rəhbərlik – onların yalnız sorğulaını düzgün ödəməkdən ibarət deyildir, həm də məktəblidə mütaliəyə güclü maraq yaratmağı tələb edir. Bu iş məktəblinin kitabxanaya yazıldığı gündən ona pedaqoji cəhətdən yanaşmanın başlıca məqsədi olmalıdır. Adətən birinci sinif şagirdləri dərs ilinin iknci yarısından kitabxanaya müstəqil üzv kimi yazılır. Bu yaşlı oxucuların mütaliəsinə müvəffəqiyyətlə rəhbərlik etməyin əsası məhz onların kitabxanaya ilk gəlişindən başlanmalıdır. Kitabxanaçı kiçik məktəblini mehribanlıqla qarşılayaraq ona maraqlı şəkilli kitablar göstərir, onların haqqında məlumat
verir, maraq yaradır. Sonra isə maraq doğuran həmin kitablardan birini, ikisini oxumaq üçün verir. Kiçik məktəbyaşlı oxucular kitabxanaya adətən qeyri-müəyyən sorğu ilə gəlir, nə barədə nə oxumaq istədiklərini deyə bilmirlər. Belə bir şəraitdə onlar yaxşı məsləhətçiyə, təcrübəli pedaqoqun köməyinə ehtiyac hiss edirlər. Onda, kitabxanaçı maraq doğuran suallarla oxucuya müraciət edir, onun istər janr, istər mövzu, istərsə də konkret müəllif üzrə nə oxumaq
istədiyini aydınlaşdıraraq, müvafiq kitabların adlarını çəkir, onların haqqında yığcam məlumat verir,
həmin kitablarda bu yaşlı məktəblilərin maraq dünyasına yaxın olan obrazları xatırladır. Söhbət prosesində kitabxanaçı oxucunun sifətində söhbətin məzmununa qarşı müsbət reaksiyaanı izləyərək, münasib bildiyi kitabı ona tövsiyə edir. Tövsiyə olunan kitabın oxucu üçün münasibliyi müxtəlif cəhətdən izah olunur. Bu baxımdan kiçik məktəbyaşlı oxucuılar üçün hər hansı bir kitabın münasibliyi dedikdə, burada kitabın maraqlılığı nəzərə alınmaqla bərabər, ən başlıcası məktəbli oxucunun həmin kitabı Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|