Uşaq və GƏncləRİn kitabxana-informasiYA
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
Kitabla davranış qaydaları haqqında məlumatları nəinki kiçik məktəbyaşlıların, hətta yuxarı siniflərin şagirdlərinə də xatırlatmaq lazımdır. Kitabla davranış qaydaları haqqında xüsusi söhbət əsasən III-IV sinif şagirdləri ilə aparılmalıdır. Oxucuların yaş dərəcəsindən asılı olaraq söhbətlərin mürəkkəbləşməsi heç də o demək deyildir ki, II sinif uşaqlarına kitabı çirkli əllə götürməməyi, IV sinif şagirdlərinə isə nisbətən daha “mürəkkəb olan” bir qaydanı, yəni kitabı kəmərin altına keçirməməyi məsləhət görməkdən ibarətdir. Bu cür “mürəkkəbləşmə” əsassızdır. Uşaqlar üçün xüsusilə çətinlik törədən cəhətlərdən biri kitabı nə üçün qorumağın mahiyyətini başa düşməkdən ibarətdir. Bu anlayış uşaqlarda tədricən yaranır. Artıq IV sinif şagirdlərinə başa salmaq mümkündür ki, kitab həm maddi, həm də mənəvi sərvətdir. Bu cəhətdən 70-ci illəri xatırladaraq qeyd etmək istərdim ki, Leninqrad şəhərinin məktəbləri ilə uşaq kitabxanalarının əlbir fəaliyyəti təqdirə layiqdir. Belə ki, sinif müəllimləri və uşaq kitabxanaçıları özlərinin illik iş planlarında kiçik məktəbyaşlı
şagirdləri nəşriyyatlara və mətbəələrə aparmağı planlaşdırırlar. İl ərzində kiçik məktəbyaşlı şagirdləri mətbəələrə aparır, onlar orada kitabın əlyazması halından cildlənmiş şəklə düşənə qədərki keçdiyi prosesi müşahidə edir, bu işin çətin və mürəkkəb proses olduğunu görürlər. İnsan əməyinin məhsulu və biliklərin mənbəyi olmaq etibarilə kitabın dürüst əhəmiyyətini göstərən söhbət uşaqları onunla ehtiyatlı davranmaq haqqında lazımi nəticəyə gətirib çıxarır. Belə söhbətləri eşitməmiş uşaqlar “kitabı nə üçün qorumaq lazımdır?” sualına adətən belə cavab verirlər: 1. “Kitabı ona görə qorumaq lazımdır ki, ona pul verilmişdir”. 2. “Kitab bizim dostumuzdur”. 3. “Kitabı cırsan, onu yoldaşa hədiyyə etmək olmaz”. 4. “Kitabxananın olduğu üçün kitabı qorumaq lazımdır”. Onlarla aparılan söhbətlərdən sonra uşaqların kitaba münasibəti və onu qiymətləndirmək meyli də xeyli güclənir. Mütaliə gigiyenası qaydaları barədə aparılan söhbətlə kitabla ehtiyatlı davranış haqqında söhbətin bir hissəsi kimi uşaqlara çatdırılmalıdır.
Söhbətlərdə uşaqlara çatdırılmalı olan bir neçə mütaliə gigiyenasının adını çəkək: 1.
2.
Qaranlıqda oxumaq olmaz. 3.
Kitab üzərinə işıq soldan, yaxud yuxarıdan düşməlidir. 4.
Kitabla göz arasındakı məsafə 30 sm- dən çox olmamalıdır. 5.
etməlidir. 6.
Süfrə başında kitab vərəqləmək və mütaliə etmək olmaz. 7.
əlləri sabunla yumaq lazımdır və s. Söhbətlərin daha təsirli çıxması üçün sərgi düzəltmək, həmin sərgidə oxucuların korladıqları kitabları təmiz, səliqəli kitablarla yanaşı qoymaq məqsədə müvafiq hesab edilir. Bu cür sərgi – korlanmış kitablar və təhqir olunmuş insan əməyi uşaqlarda hiddət və nifrət doğurur. Lakin bu hələ kifayət deyildir. Çalışmaq lazımdır ki,kitabların səhifələrinin cırılması yaxud qaralanması ucundan müvafiq bilikləri əldə edə bilməyən şagirdlərdə dərin təəssüf hissi əmələ gəlsin. Bu məqsədlə həmin yaş dərəcəsi üçün maraqlı olan kitabların xülasəsini təşkil etmək yerinə düşər. Həmin xülasənin gedişində “birdən” aydın olur ki, indicə haqqında danışılan şeirin yerləşdiyi səhifəni kimsə cırmışdır və ya cildi olmadığından bu maraqlı kitabın adını müəyyənləşdirmək çətindir. S.Marşakın “Kitablar haqqında kitabça” artıq üçüncü sinif şagirdlərinə bəllidir və kitabla ehtiyatlı davranışa dair faydalı əyani vəsaitdir. Bu şeirin oxunmasından sonra uşaqlara belə bir sual verilir. “Bəs sən özün öz kitablarınla necə rəftar edirsən? Kitablarını və dərsliklərini göstər!” III sinifdə keçirilən “Tap görək burada nə yazılmışdır?” oyunu böyük marağa səbəb olur. Aparıcı kitabla necə rəftar etmək lazım gəldiyini göstərərkən qəsdən bəzi səhv hərəkətlərə yol verir.
Məsələn, kitabı
vərəqləyərkən barmaqlarını yaşlayır, bu zaman uşaqlar xorla etiraz edirlər və aparıcı barmaqlarını yaşlamağı dayandırır, lakin indi də kitabı aşağı küncdən vərəqləməyə başlayır. “Belə yaramaz!” – deyə uşaqlar qışqırırlar. “Onda siz göstərin kitabı necə vərəqləmək lazımdır!” – deyə aparıcı uşaqlara müraciət edir və özü isə qəsdən kitabın küncünü qatlamaq istəyir. Yalnız uşaqların ciddi etirazlarından sonra kitabın arasına əlfəcin – qalın karandaş qoyur. Fikrimizcə, bu oyun
kitabla rəftar
haqqında bilikləri möhkəmlətməyin yaxşı vasitəsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu oyunu yalnız o zaman keçirmək lazımdır ki, uşaqlarda kitabla davranış qaydalarına aid müəyyən anlayışlar artıq yaranmış olsun. 1.
Kitabı kağıza bük. Onda kitabın cildi çirklənməz. 2.
çirkləndirə bilərsən. 3.
Kitabın içinə karandaş, qələm və başqa qalın şeylər qoyma – bundan kitabın cildi cırılar. 4.
səhifələrinin künclərini qatlama – künclər cırılar, kitab xarab olar, kitab üçün əlfəcin düzəlt. Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|