Uşaq və GƏncləRİn kitabxana-informasiYA
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
hal özünü aydın şəkildə hiss etdirir.Psixoloqlar bir cəhəti qeyd edirlər ki,12-13 yaşlı yeniyetmələrdə fəallıq ağıla nisbətən daha sürətlə inkişaf edir. Həm
müstəqil məktəblərinin,həm də uşaq kitabxanalarının təcrübəsində təsdiq olunmuşdur ki,yeniyetmələrin bədii ədəbiyyata münasibətləri sadəlövh-realist xarakter daşıyır.Bədii ədəbiyyata olan bu cür münasibət onların tərbiyəsində xüsusi təsiredici qüvvəyə malikdir.Uşaqların informasiya mədəniyyəti,uşaq kitabxanalrında informasiya texnologiyalarının tətbiqi uşaqların görüş dairəsinin genişlənməsi məktəblərin və uşaq kitabxanalrının qarşısında bir sıra mühüm vəzifələr qoymuşdur.Bu vəzifələr əsasən
məktəbliləri mütaliəyə alışdırmaqdan,kitaba məhəbbət hissinin aşılamasından,sərbəst kitab seçmək,diqqətli və şüurlu mütaliə
etmək bacarığının tərbiyə edilməsindən ibarətdir. Mütaliə mədəniyyətinin tərbiyəsi işinin məktəblilər arasında lazımi səviyyədə qurmaq gələcəkdə daha böyük səmərə verə bilir.Orta məktəb yaşının V-IX sinif şagirdləri arasında mütaliə mədəniyyəti sahəsində həyata keçirilən tədbirlər vacib əhəmiyyət kəsb edir.Çünki bu yaş dövründə məktəblilər mütaliəyə daha çox maraq göstərir,hər şey haqqında məlumat əldə etməyə çalışırlar. V-IX sinif şagirdlərində mütaliə mədəniyyətinin tərbiyə
edilməsi,onların məktəbindəki təhsillərinin və
kitabxanadakı mütaliələrinin ibtidat pillələrində əldə etdikləri oxucu keyfiyyətlərinin inkişafı deməkdir. Məktəbli yeniyetmələrin mütaliəsi onların
şəxsiyyətinə daha güclü təsir edir.Çünki onların həm mütaliəsinin məzmunu genişlənir,həm də kitabxanadan istifadə etmək imkanları artır.Bu hər şeydən əvvəl şəxsi təhsil mütaliəsinə marağın və mütaliə mədəniyyətinin yüksəlməsinə tələbatı oyadır.Öz biliyini artırmaq məqsədilə edilən mütaliə məsələsi pedaqogikada iki cür şərh edilir:
Bir halda şəxsi
təhsil mütaliəsi,tədris proqramından kənar hər cür çap məhsulatından istifadə etməklə biliklər əldə etmək kimi izah edilir.Başqa halda isə şəxsi təhsil mütaliəsi insanı mməkaraqlandıran hər hansı bir sahəyə aid bilik əldə etmək kimi izah edilir.Başqa halda isə şəxsi təhsil mütaliəsi insanı maraqlandıran hər hansı bir sahəyə aid
bilik əldə
etmək üçün
şüurlu,istiqamətlənmiş mütaliə
kimi qiymətləndirirlər.
Lakin bu izahatın heç biri yeniyetmələrin mütaliəsinin xüsusiyyətlərini nəzərə almır,onların inkişafının yaş dinamikasını əks etdirmir.
Görkəmli pedaqoq Suxomlinski qeyd edir ki,”Müstəqil mütaliə olmadan şüurlu surətdə həyat yolu seçmək qeyri-mümkündür. Maraqlanma tez keçici və təsadüfi olmasın deyə, qoy
insan yeniyetməlik illərində çox
oxusun,fikirləşsin,axtarsın:qoy intellektual həyat yaradıcılıq və əmək
ehtiyacları ilə
sıx əlaqələnsin.Şəxsi təhsil məhz dərslərdə nilik əldə etmək və evdə kitab üzərində müstəqil surətdə intelektual iş görmənin vəhdətindən ibarətdir.Bu işdə meyllərin,qabiliyyətlərin,həvəslərin uzunmüddətli təşəkkül prosesi ifadə olunur”. Beləliklə,yeniyetmələrin öz biliklərini artırmaq məqsədilə etdikləri mütaliədən danışarkən,qeyd
etməliyik ki,onların mütaliəsi oxucuıluq inkişafının müxtəlif illərində,müxtəlif istiqamətlərdə və müxtəlif məzmunda olsa da yeganə məqsəd özlərinin bilik dairələrini genişləndirməkdən ibarətdir. Yeniyetmə yaşlı məktəbliləri şəxsi təhsil mütaliəsinə alışdırmaq üçün onların şüurlu olaraq kitablara məlumat mənbəyi
kimi baxmalarına,öz biliklərini genişləndirməyə daxili həvəs oyanmasına,idraki sorğuların formalaşmasına və onların mütaliə vasitəsilə ödənilməsinə can atmalarına nail olmaq lazımdır.12-13 yaşlı uşaqlarda öz biliklərini artırmaq mnəqsədilə edilən mütaliə öz genişliyi və fəallığı ilə fərqlənir.14 yaşlı məktəblilərdə isə bir və ya bir neçə bilik sahəsinə dair sistemli mütaliə tələbatı yaranır.Beləliklə,məktəblilərin yaş mərhələlərindən və mütaliələrinin inkişafından asılı olaraq onlarda şəxsi təhsil
mütaliəsinin tələb
yaratmaq vəzifələrinin də məzmununu dəyişir,fərdiləşir və konkretləşir. Beləliklə,yeniyetmələri mütaliəyə alışdırmaq üçün kitabxanalarda ən geniş yayılmış üsul kitabların məlumat mənbəyi olması və mənəvi Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|