Uşaq və GƏncləRİn kitabxana-informasiYA
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
5.
Kitabın səhifələrini cırma, kitabın içinə şəkil çəkmə və heç bir yazı yazma, nə mürəkkəb, nə karandaş, nə də dırnaqla kitabda heç bir işarə qoyma. Əqli əməyin elmi təşkili baxımından mütaliə texnikası və gigiyenası qaydalarını uşaqlara da aid etmək olar. 1.
yerinin təmizliyini də gözləmək lazımdır. 2.
Kitablara baxdıqdan, yerini dəyişdirdikdən və yerləşdirdikdən sonra əlləri yumaq lazımdır, çünki, kitablarda olan kiçik toz hissəcikləri əldə qalır. 3.
nəzərdən keçirməli, nəşr zamanı bitişmiş səhifələri kəsməsi (bunu karandaş və ya kibrit dənəsi ilə deyil, xüsusi bıçaqla etməli), nəşriyyat tərəfindən buraxılmış səhvləri mətnə köçürməli. 4.
edirsə və ya oxucunu yolda müşayiət edirsə, onu kağıza bükmək lazımdır. Bu qaydanı xüsusilə kitab oxucunun özünə məxsus olmadıqda gözləmək lazımdır. 5.
əzmək, səhifələrini və üz qabığını qatlamaq olmaz. 6.
Yazı ləvazimatını kitabın üstünə qoymaq olmaz. 7.
qoymaq olmaz, hər dəfə kitabın arasına nazik əlfəcin qoymalı, habelə kitabı açıq şəkildə üzü üstə qoymaq olmaz. 8.
Kitabı açıq havada oxuyarkən fasilə vaxtı açıq şəkildə günəş altında və nəm yerdə qoymamalı. 9.
Kitablara pozulmayan qeydlər etməməli. Yalnız oxucunun özünəməxsus olan kitabında karandaşla qeydlər etmək olar. Sonra bu qeydlər silinməlidir. 10.
mütaliədən sonra onları pərdəli və şüşəli şkaflara qoymalı. Bu həm də kitablarda olan kağız tozunun otağa yayılmasının qarşısını alır.
Məktəbli oxucularda mütaliə mədəniyyəti tərbiyəsinin əsas cəhətlərindən biri də kitab üzərində işləmək bacarığının tərbiyə edilməsidir. Kitabla iş üsulları haqqında uşaqlarla aparılan söhbət olduqca əlverişlidir. Bu söhbət vasitəsilə “şüurlu oxunun mahiyyəti” uşaqlara çatdırılır və onun əsas tələbləri aydınlaşdırılır. Bu bölgüyə əsasən I-II sinif şagirdlərinin kitabla iş xüsusiyyətlərinə verilən tələblər aşağıdakılardır: oxu texnikasına yiyələnmək, aramla oxumaq, mətndə əsas fikri tuta bilmək, oxuyarkən ayrı-ayrı söz, cümlə və parçaları buraxmamaq, intonasiya və tələffüz qaydalarına riayət etmək, oxuduqlarını düzgün başa düşüb öz sözləri ilə nəql etmək. IV sinif şagirdləri artıq təcrübəli oxucular hesab edildiyindən onların mütaliəsinə verilən tələblərin xarakteri də mürəkkəbləşir. I-III sinif şagirdlərdən fərqli olaraq onlar oxuduqları haqqında fikirləşməyi, mühakimə yürütməyi, əsərdəki surətləri bir-birindən fərqləndirməyi bacarırlar. Kitabın
oxunması haqqında kiçik yaşlı məktəblilərlə kitabxanada aparılan söhbətin bir neçə variantı mövcuddur. Uşaq
kitabxanalarında aparılmış təcrübələrə əsasən belə söhbətlərin metodikasını müəyyənləşdirmək olar. “Sən oxumağı bacarırsanmı?” sualına uşaqlar təəccüb içində “Biz oxumağı hələ birinci sinifdə öyrənmişik!” – deyə cavab verirlər və bunu sübut etmək üçün özlərinin necə sürətlə oxuduqlarını nümayiş etdirməyə çalışırlar. Kitabxanaçı uşaqları başa salmalıdır ki, sürətlə oxumaq mütaliənin əsas şərtlərindən biri olsa da bu hələ oxumağı bacarmaq demək deyildir. Oxumaq bacarığına, daha doğrusu, oxumaq sənətinə insanlar bütün ömrü boyu yiyələnməlidirlər. Bəzi uşaqların kitabı axıra qədər oxumaması, bəzilərinin isə sürətlə oxuduğu kitablardan heç nəyi
yadda saxlamaması kitabxanaçını ciddi narahat etməlidir. Yuxarıda qeyd edilən nöqsanları aradan qaldırmaq üçün nümunəvi oxunun
bəzi ünsürlərini müəyyənləşdirmək olar. Hər şeydən əvvəl kitabxanaçı çalışmalıdır ki, uşaqlar kitabı öz yaşlarına və maraqlarına uyğun surətdə seçsinlər. Bunun üçün isə kitabın müəllifini uşağa tanıtmaq və onun əsasən nədən yazdığını onlara aydınlaşdırmaq
lazımdır. Kitabdakı şəkillərə diqqət verilməsi də xeyli faydalıdır. Uşaqlarla istər fərdi, istərsə də kollektiv şəkildə iş aparılan zaman onlara başa salmaq
lazımdır ki, kitab seçərkən onun mündəricatına baxmaq, orada hansı nağıl, hekayə və yaxud şeirin yerləşdiyini öyrənmək də son dərəcə vacibdir. Bütün bu şərtləri yerinə yetirdikdən sonra kitabın oxunmasına başlamaq olar. Kitabı tələsmədən, diqqətlə, eyni zamanda axıradək oxumaq laızmdır. Tanış olmayan sözlərin lüğətini düzəltmək və bu zaman yaşlıların köməyindən və lüğətlərdən istifadə etmək zəruridir. Kitabxanaçı çalışmalıdır ki, uşaq kitabın yazıçı tərəfindən nəyə görə yazıldığını və onun insanlara hansı keyfiyyətləri aşılamaq istədiyini başa düşsün. Yuxarıdakılardan göründüyü kimi, kitabxanaçı söhbət zamanı kitabın ünsürlərini uşaqların necə yadda saxladığını və bunun oxu zamanı onlara necə kömək etdiyini müüəyyənləşdirir. Söhbətin daha effektli olması üçün kitabxanaçı söhbətin əvvəlində oxu zamanı yol verilmək ehtimalı olan nöqsanları uşaqlara xatırladır. Bu hal uşaqları olduqca Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|