Ustad Misbah Y?zdi
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DAVRANıŞ ME’YARıNA UYĞUN ƏMƏL ÜSULU
- XUDPƏSƏNDLIK SAĞLAM DAVRANıŞıN BƏLASıDıR
132 qıymadığını başqasına qıyma) hərəkət etməli, öz münasibətlərini tənzimləməlidirlər. Uşaqlıq dövrünü xatırlayaq. Bə’zən hansısa rəftarına görə ata-anamızdan narazı qalardıq. İndi ki özümüz valideynik, gərək övladlarımızla həmin cür rəftar etməyək. Valideynimizdən görmək istədiyimiz rəftarla öz övladımıza yanaşmalıyıq. Axı uşaqlıq dövründə səhvə yol verərkən atamızın bizi sərt yox, yumşaq tərzdə başa salmasını istəyirik. Necə ola bilər ki, övladımız səhvə yol verdikdə onunla diktator kimi davranaq?! Təsəvvür edin ki, övladınız siz özünüzsünüz. Özünüzlə necə rəftar olunmasını istəyərdiniz? Bəli, uyğun metod bütün sferaları əhatə edir və əksər ictimai problemlər bu yolla həllini tapır. DAVRANıŞ ME’YARıNA UYĞUN ƏMƏL ÜSULU Vəsiyyətin bu sətirləri xüsusi əhəmiyyətə malik olduğundan, yeni bir məsələ açıqlandığından Həzrət (ə) “Ey oğlum” deyə müraciət etməklə qarşı tərəfin diqqətini cəlb edir, öz sözlərini onun qəlbinə hopdurur. Tapşırılır ki, başqaları ilə münasibətdə problem yaranmaması üçün özünüzü ölçü seçin. Bəs necə? Belə ki, “özün üçün istədiyini başqası üçün də istə.” Başqalarından hansı münasibəti gözləyirsənsə, özün də onlara qarşı eyni münasibəti göstər. Çünki onlar da sənin kimi insandır. “Özünə qıymadığını başqalarına da qıyma.” Axı sənə pis gələn münasibət başqalarına da pis gəlir. Əlbəttə, kimsə özünə qarşı zülm edilməsini istəmir. Bəs nə üçün başqalarına zülm edilsin?! Hamı insandır və eyni münasibət istəyindədir. Etdiyi əməllərdə özünü ölçü götürən insan heç vaxt başqalarına zülm etməz. Belə bir düşüncə tərzi cəmiyyətdə hakim olduqda həmin cəmiyyətdə zülmə yer qalmır, bir çox problemlər öz həllini tapır. Əgər yaxşılıq istəyiriksə, biz də başqalarına yaxşılıq etməliyik. Əgər özümüzə qarşı ədəbsizlik, məsxərə, pis danışıqdan narahat oluruqsa, başqalarına qarşı da belə işləri rəva bilməməliyik. Necə ola bilər ki, başqalarının bizə qarşı 133 hörmətsizliyi pis iş olsun, bizim başqalarına qarşı hörmətsizliyimiz isə yaxşı iş?! Həzrət (ə) buyurur: “Başqaları üçün pis saydığını özün üçün də pis say.” Başqalarının yaxşı rəftarı bizə xoş gəlirsə, bizim də xoş rəftarımız başqalarına xoş gəlir. Bütün bu deyilənlərdən sonra Həzrət (ə) alim və tələbə rəftarı mövzusunda söhbət açır. İnsan başqaları tərəfindən əziyyətə salınmaq istəmədiyi kimi, başqalarının da əziyyətə düşməsinə səbəbkar olmamalıdır. Məsələn, başqaları ona sualla müraciət etdiyi vaxt bilmədiyi məsələlərdə susmalı “bilmirəm” deməlidir. Əgər biri öz uydurma cavabları ilə sizi aldadarsa, xoşunuz gələrmi? Siz də başqalarını çaşdırmamaq üçün “bilmirəm” deməyi bacarmalısınız. Beləcə, başqalarının suallarına cavab verərkən, özünüz üçün arzuladığınız şəkildə rəftar edin. Bilirsinizsə cavab verin, şübhəniz varsa, “bilmirəm” deyin. Bilmədiyi halda “bilmirəm” deməyənlər olduqca yanlış hərəkət edirlər. Əlbəttə ki, kimsədən bizi əziyyətə salacaq cavablar eşitmək istəmirik. Demək, birinci mərhələdə qayda budur ki, insan bilmədiyi suala cavab verməsin. Həzrət (ə) əlavə edir: “Hətta hər bildiyini də danışma.” Araşdırmalıyıq ki, deyilən sözlər məsləhətlidir, yoxsa yox? Əgər deyəcəyimiz sözlər fəsad yaradacaqsa, ictimai əlaqələrə zərbə dəyəcəksə, əlbəttə ki, susmaq yaxşıdır. Məsələn, bir dost o biri dosta qarşı səhvə yol vermişsə, onu bu barədə xəbərdar etmək olmaz. Çünki nəticədə bu iki şəxsin dostluğu zərbə altında qala bilər. Bəli, insan bildiyi hər məsələni açıqlamamalıdır. Düşünməlidir ki, deyiləcək söz faydalı olacaq, yoxsa zərərli? Əgər tərəddüddəyiksə özümüzü dinləyicinin, qarşı tərəfin yerinə qoyub, mənfi və müsbət cəhətləri müəyyənləşdirməliyik. XUDPƏSƏNDLIK SAĞLAM DAVRANıŞıN BƏLASıDıR Davranış me’yarının mövcud olmasına baxmayaraq, çoxları bu qaydaya riayət etmirlər. Çoxları özlərinə münasibətdə gözlədikləri qaydada başqalarına yanaşmırlar. Heç vaxt özlərini 134 qarşı tərəfin yerinə qoymurlar. Bəs bunun səbəbi nədir? Bu xəstəliyin kökü haradadır? Həzrət (ə) buyurur: “Bil ki, xudpəsəndlik həqiqətə ziddir.” Bəli, bu problemin kökündə xudpəsəndlik dayanır. Özünü başqalarından ayıran, üstün tutan insan başqaları ilə eynihüquqlu olmaq istəmir. Bəhanələr də var. Bə’ziləri özünü başqalarından üstün bilir, təkəbbür nümayiş etdirir. Məsələn, özünü alim, başqalarını isə cahil sayır. Ona elə gəlir ki, alim olduğu üçün ona ehtiram göstərilməlidir. Bə’ziləri isə malik olduqları var-dövlətə görə imtiyazlar umur. Kimisi də özünü mö’min, başqalarını günahkar saydığından burnunu dik tutur. Bu cür yanlış yanaşmalar səbəbindən davranışın hikmətli me’yarı ayaq altına atılır. Azğınların ilk addımı həmin xudpəsəndlik, özünü yuxarı tutmaqdır. Onlar başqalarından üstün məziyyətlərə malik olduqlarını düşünür, ətrafdakıları əskik sayırlar. Bu, insanın mübtəla olduğu ən ağır dərddir və dünya-axirət fəlakəti ilə nəticələnir. Bu xəstəliklə ciddi mübarizə aparılmalıdır. İnsan özünü başqalarından aşağı tutmağa çalışmalıdır. O, bütün üstünlüklərini Allahın əmanəti saymalıdır. Üstünlüklər insana tapşırışmış əmanətdir. Axı kim zəmanət verə bilər ki, insanın malik olduğu var-dövlət, iste’dad, gözəllik, güc, iman, vəzifə ömrünün axırınacan onun əlində qalacaq?! Əldən çıxması mümkün olan bir şeyə görə qürrələnməyə dəyərmi? Bu gün imansız, savadsız, yoxsul olan insan sabah imanlı, elmli, varlı ola bilməzmi? “Cücəni payızda sayarlar”– buyurub atalar. Kim bilir ki, kimin axırı nə olacaq? Azmı görmüşük uca məqamlı insanlar qısa bir müddətdə zavala gəlib, uçuruma yuvarlanır?! Kim öz axırının yaxşı olacağına əmindir? Bütün bunları düşünən, dərk edən insan özünü çəkmir, təvazökar olur, təkəbbür və qürurdan çəkinir. Deməli, Həzrətin (ə) buyurduğu tərbiyəvi, əxlaqi, ictimai me’yara çəpəki baxanlar xudpəsəndlik xəstəliyinə yoluxub, özlərini başqalarından üstün tutanlardır. Ona görə də özləri istədiklərini edir, başqalarından qanun tələb edirlər. Çünki Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|