Ustad Misbah Y?zdi
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ON BEŞINCI DƏRS ÜNSIYYƏT (MÜAŞIRƏT) ƏDƏBI Oğlum! Vəsiyyətimi dərk et, özünü özün və başqaları arasında ölçü say; özün üçün istədiyini başqaları üçün də
- XOŞ RƏFTARıN, ÜNSIYYƏTIN ME’YARı
- YAXŞı DAVRANıŞıN SƏMƏRƏSI
128 göstərir. Onlar başqalarına hörmətsizlik göstərir, elmini artırmaq istəmir, bilmədiklərini inkar edirlər. ON BEŞINCI DƏRS ÜNSIYYƏT (MÜAŞIRƏT) ƏDƏBI Oğlum! Vəsiyyətimi dərk et, özünü özün və başqaları arasında ölçü say; özün üçün istədiyini başqaları üçün də istə; özünə qıymadığını başqalarına da qıyma; zülm etmə, necə ki, özünə zülm olunmasını istəmirsən; yaxşılıq et, necə ki özünə yaxşılıq olunmasını istəyirsən; başqaları üçün pis saydığını özün üçün də pis say; xalq üçün bəyəndiyini özün 129 üçün də bəyən; bilmədiyini danışma, hətta hər bildiyini də danışma; sənə deyilməsini istəmədiyin sözü başqalarına demə; bil ki, xudpərəstlik həqiqətə ziddir və düşüncələrin bəlasıdır (çox çalış və başqalarına xəzinədar olma.) Elə ki, yolunu tapdın, Allah qarşısında bacardıqca təvazökar, xaşe ol.” Bu dəyərli vəsiyyətdə diqqət mərkəzində dayanan məsələ dünya ilə müqayisədə əbədi axirət həyatının əhəmiyyəti idi. Əlbəttə ki, dünyanın da axirətlə müqayisədə əhəmiyyətsiz olduğu nəzərdən yayınmamalıdır. Bu məsələyə digər mövzularda, eləcə də fərdi və ictimai əxlaq mövzusunda danışılarkən toxunulmuşdur. Müşahidə etdiyiniz kimi Həzrət (ə) dünya əhlini səfərdə olan karvana bənzədir. Əlbəttə ki, bu səfərin özünəməxsus çətinlikləri var və insan bu çətinliklərə dözməlidir. Yol çətinliklərinə dözməyən müsafir, təbii ki, mənzil başına çata bilməz. Əgər müsafir bilsə ki, yol çox qısadır, çətinliyə dözmək asan olar. Dünya həyatının qısalığını dərk edən insan da belədir. O, heç zaman dünyaya əsir olmur. Axı hansı məntiqlə əbədi səadəti üç-beş günlük yarı acı, yarı şirin dünya həyatına qurban vermək olar?! Amma dünya həyatının sonunu yoxluq bilən insan xoşbəxtliyini yalnız dünyada axtarasıdır. 130 XOŞ RƏFTARıN, ÜNSIYYƏTIN ME’YARı Vəsiyyətnamənin bu hissəsində Həzrət (ə) bəşəriyyətə insanlar arasındakı münasibətlərə aid digər bir mühüm məsələni bəyan edir. Bu məsələ haqqında vəsiyyətnamənin başqa bir yerində də başqa bir ünvanla danışılacaqdır. Həzrət (ə) buyurur: “Özünü özün və başqaları arasında ölçü say...” İnsan başqaları ilə rəftarını dəyərləndirmək üçün me’yara ehtiyaclıdır. Yaxşı rəftarı tanımaq üçün hökmən bir ölçü lazımdır. Axı insan istər-istəməz başqaları ilə ünsiyyətdə olur. Bəs ətrafdakıların hüququnu pozmamaq üçün necə rəftar etməli, necə danışmalı? Müqəddəs islam dinində rəftar və ünsiyyət qaydaları geniş və dəqiq şəkildə öz əksini tapmışdır. Vacib və haram, müstəhəb və məkruh (bəyənilmiş və pislənmiş) əməllər tam şəkildə müəyyənləşdirilmişdir. Amma məsələ budur ki, istənilən bir şəraitdə istifadə ediləsi ümumi bir me’yar var, yoxsa yox? Bu suala Həzrət (ə) misilsiz bir hikmətlə cavab verərək “me’yar özünsən” buyurur. Yə’ni elə rəftar etməlisən ki, özünə qarşı bu rəftarı umursan. Özünün qarşısındakı adamın yerinə qoy və bil ki, hansı rəftarla onu razı sala bilərsən. Belə bir ölçü vasitəsinə malik olan insanın başqaları ilə ünsiyyətdə heç bir problemi olmur. İlk əvvəl bir qədər çətin əldə olunan bu üsul bir müddət sonra xasiyyət şəklinə düşür və asanlaşır. YAXŞı DAVRANıŞıN SƏMƏRƏSI Bu ümumi me’yarı bir daha diqqətlə nəzərdən keçirdikdə müəyyən mühüm nöqtələr əldə olunur. İlk mühüm nöqtə bu me’yarın əhatə dairəsinin geniş olmasıdır. İnsan belə bir me’yardan istifadə etməklə bütün sahələr üçün öz davranışını müəyyənləşdirə bilər. Digər bir nöqtə nə üçün bu me’yarın seçilməsidir. Nə üçün insan öz davranışını tə’yin etmək üçün özünü başqalarının yerinə qoymalıdır? Bütün peyğəmbərlər və səmavi kitablar bildirirlər ki, bəşəriyyət bir ata və bir anadan yaranmışdır. Demək, bütün insanlar insanlıq və şərafətdə 131 müştərəkdirlər. Kimsə bu bərabərliyi, müştərəkliyi inkar edə bilməz. Kimsə deyə bilməz ki, mənimlə bu sayaq rəftar edin, amma mən sizinlə istədiyim kimi rəftar edəcəyəm. E’tiraf etməliyik ki, başqalarından yaxşı rəftar gözlədiyimiz kimi, başqalarının da bizdən yaxşı rəftar gözləməyə haqqı var. Qarşı tərəflə necə rəftar etmək lazım olduğunu bilmək üçün özümüzü həmin şəxsin yerinə qoymalıyıq. Belə bir baxışın əsasını qarşı tərəfin insani məqamına, hüquqlarına diqqət təşkil edir. Hər bir insanın başqaları ilə qarşılıqlı münasibətdə hüquq və vəzifələri vardır. İnsan ictimai varlıqdır və ətrafındakılar ilə əlaqə saxlamağa məcburdur. İctimai əlaqələrini düzgün nizamlamayan insan maddi və mə’nəvi ne’mətlərə çata bilmir. Ona görə də qarşı tərəfin millətini, irqini nəzərə almadan onun haqlarına riayət etmək lazımdır. İnsan olan varlıq heç vəchlə ictimai əlaqələrdən imtina edə bilməz. Belə bir həyatda o uyğun əlaqələrə möhtacdır. Bəli, qarşılıqlı əlaqələrin necəliyinin tə’yinində həzrət Əlinin (ə) buyurduğu me’yardan ümumi, üstün me’yar tapmaq mümkünsüzdür. Bu üsula əməl etməyə başlasaq, bütün rəftarlarımızı yenidən nəzərdən keçirməli olacağıq. Bu qayda o qədər əhatəlidir ki, mədəni, əqidəvi, hüquqi tə’sirlər də göstərir. Yalnız bu me’yarı əsas götürməklə insanlıq, ictimailik dərk olunur. Yə’ni həm rəftara, həm də bütün mədəniyyətlərə və millətlərə tə’sir edilir. Məsələn, ailədə ərlə arvadın müxtəlif xüsusiyyətlərə malik olmasına baxmayaraq, bu me’yar öz işini görür. Müxtəlif vəzifələrə malik olan ailə üzvləri bu me’yar vasitəsi ilə öz qarşılıqlı münasibətlərini yetərincə tənzimləyə bilirlər. İnsanlar bir-birlərindən xoş davranış intizarındadırlar. Əgər ailənin bir üzvü o biriləri ilə zor dilində danışarsa, demək, razıdır ki, onunla da zor dilində danışılsın. Yox əgər zor dilini qəbul etmirsə, gərək özü də zor dilində danışmasın. Ata-övlad əlaqələrində də uyğun məsələ ortaya çıxır. Ata və övladın fərqli vəzifələri olsa da, onlar eyni bir mühitdə yaşayıb, əlaqə saxlamağa məcbur olduqlarından həmin metodla (özünə Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|