Vaqif nəSİR
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
5 bütövləĢmiĢdir. X.ġirvaninin, N.Gəncəvinin, Ə.Təbrizinin, A.Ərdəbilinin, Fədainin, Ağa Məsih ġirvaninin, Məhcur ġirvaninin yaradıcılığında özünü göstərən ənənə çağdaĢ mühit səviyyəsində V.Nəsir yaradıcılığında yeni boya və əlavələrlə təkrarlanır. “GörüĢ” poeması isə Azərbaycan xalqının tarixində sonsuz ağrılarla müĢahidə olunan ikinci dünya müharibəsinin fəlakətlərinin təsvirinə həsr olunmuĢdur. Müharibə bir termin olaraq özündə ağrıları, fəlakətləri, qırğınları iĢarələyir. Azərbaycan xalqı bu gün də həmin müharibələrin ağrılarını yaĢayır. Elə bir nəsil, el-oba, kənd, qəsəbə olmazdı ki, oradan müharibəyə gedib qayıtmayan olmasın. V.Nəsirin təsvir etdiyi hadisə həmin dövrdə baĢ verənlərin mində, on mində olanlarından biridir. “Yay fəsli olsa da o yay deyildi, o insan ömrünün xəzan çağıydı” deməsiylə Ģair bütünlükdə müharibənin gərgin psixoloji məqamlarını təqdim etmiĢdir. Xəlillə Abbasın söhbətləri həmin gərginliyin klassik nümunəsidir. Bu gün Azərbaycan Qarabağ müharibəsini yaĢayır. “Doğma yurda salam” poemasının altında ġəhriyar sayağı ifadəsi yazılmıĢdır. Məlum olduğu kimi, M.ġəhriyar XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının ən
görkəmli nümayəndələrindəndir. Onun əsərlərinin təsiri ilə qalaq-qalaq əsərlər yazılmıĢdır. “Heydərbabaya salam” poemasını təsirilə yazılanlar bəlkə də kitablar qədərindədir. Buradakı etnoqrafik mədəniyyət, etnosun əxlaq kodeksi, mənəvi dəyərləri, məiĢətinin müxtəlif tərəfləri, zəngin mərasimləri və s. qeyri-adi istedadın nümunəsi olaraq reallaĢır. Azərbaycan dilinin, Azərbaycan poeziyasının sonsuz imkanları bütün çalarları ilə ifadəsini tapır. V.Nəsir də məhz “Doğma yurda salam”ı eyni forma və ruh kontekstində təqdim edir. Salam olsun sizə, TalıĢ dağları, Elin böyükləri, həm uĢaqları, Bol məhsul yetirən geniĢ tarlalar, Narıngi, portağal, limon bağları.
6
Salam olsun sənə, əzizim ViləĢ, Üstündə əbədi parlasın GünəĢ! Sən mənə dünyada hər Ģeydən əziz, Çayım, okeanım, dənizim, ViləĢ! Bu
poema Azərbaycandan çox-çox uzaqlarda, Əlcəzairdə yazılmıĢdır. Vətənin əsrarəngiz gözəllikləri, insanların məĢğuliyyəti, gündəlik qayğıları, çal-çağırları, toy- düyünləri, biçar nəğmələri, TalıĢ dağlarının əzəməti yüksək sənət Ģövqü ilə öz ifadəsini tapır. XVII əsrin görkəmli sənətkarı Məsihi “qürbəti firqətdə qalanın haləti məlumdur”. Vaqif Nəsir də məhz uzun müddət qürbət həyatı yaĢayarkən bunu görmüĢ və yazıya gətirmiĢdir. V.Nəsir yaradıcılığında “Ömrün qürbət payı” əsəri mühüm hadisədir. Onun bədii düĢüncəsinin imkanlarını aydınlaĢdırmaq baxımından ciddi faktlarla səciyyələnir. Mən deyərdim ki, son dövr Azərbaycan ədəbiyyatının ən uğurlu nümunələrindəndir. Cilddə əksini tapan “Ömrün qürbət payı” povesti özünün tarixiliyi, etnoqrafik materialların zənginliyi, ərəb dünyasının flora-faunası, arxitekturası, tarixi abidələrinin spesifikası, insanların məĢğuliyyəti, milli-mənəvi dəyərlərin yaĢarlığı və s. baxımından əvəzsizdi. Burada olan təsvirlər müəllifin Ģəxsi müĢahidələrinə, qeydlərinə, mühiti bütün tərəfləri ilə izləyib öyrənməsinə və onları ümumiləĢdirə bilmə bacarığına əsaslanır. Bu povest V.Nəsirin yazıçılıq və tədqiqatçılıq bacarığının qovuĢuğunda yaranmıĢdır. Azərbaycan və dünya memuar ədəbiyyatının ən mükəmməl nümunələri səviyyəsində duracaq “Ömrün qürbət payı” nəinki bədiilik baxımından, həm də zəngin fakt bolluğu ilə səciyyələnir. FolklorĢünaslar, etnoqraflar, arxeoloqlar üçün bu əsər əsaslı mənbə, yaradıcılıq nümunəsidir. “Ġlk görüĢ”, “Əlcəzairdə təhsil sistemi”, “Əlcəzairli tələbələrlə görüĢ”, “Qürbətdə həyat”, “Əlcəzairə balaca Paris deyirlər”, “Əlcəzair, yoxsa Brazilya”, “Bumerdes gənclik Ģəhəridir”, “Böyük Səhra
7 vadisi boyu səyahət”, “Səhra gözəli Qardaya”, “Mzabada gəzinti”, “Uarqla Əlcəzair səhrasının paytaxtıdır”, “Əl-Ued Min günbəzlər Ģəhəridir” və s. baĢlıqlar altında verilən təsvirlər bəlkə də Əlcəzair arxeoloqlarının, etnoqraflarının təsvir edib çatdıra bilməyəcəyi səviyyədədir. V.Nəsir bunlara kənardan həm tədqiqatçı, həm də yaradıcı (yazıçı) gözü ilə baxmıĢ və onların ecazkarlığını yüksək səviyyədə təqdim edə bilmiĢdir. Azərbaycan oxucusu və ya hər hansı bir oxucu bu povest vasitəsilə özündə Əlcəzair haqqında dolğun təsəvvür formalaĢdıra bilər. Məsələn, Əl-Ued Ģəhəri haqqında verilən epizodda deyilir: “Əsli Yəməndən olan ərəblər bu qum dənizində dörd əsr bundan əvvəl yurd salmıĢlar. Xəstəlik və ehtiyac onları bu yerlərə gətirib çıxarmıĢdır. Onlar əvvəllər Ģimali-Ģərqdə, dəniz kənarında Liviyada və ya Tunisdə yaĢamıĢlar. Lakin böyük vergilər onları Səhraya qaçmağa məcbur etmiĢdir… Geri qayıdarkən təpələr arasındakı çuxurda xurma ağacları görmüĢlər. Yeri qazmıĢ və çox kiçik dərinlikdən su çıxdığını müĢahidə etmiĢlər. Beləliklə, Suf oazisi meydana gəlmiĢ və burada əhalinin sayı artmağa baĢlamıĢdır”. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, V.Nəsir “Ömrün qürbət payı” sənədli povesti ilə Əlcəzair və Azərbaycan ədəbiyyatına əvəzsiz bir töhfə vermiĢdir. “Seçmələr”in ikinci cildində V.Nəsirin “Yenə də qatarda” və “Bir elmi-tədqiqat bölməsində” adlı səhnə əsərləri də
yer almıĢdır. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan dramaturgiyası inkiĢaf tarixi etibarilə son dərəcədə zənginlik və rəngarəngliklərlə xarakterizə olunur. Xalq dramları, meydan tamaĢaları və yazılı ədəbiyyatda klassiklərin yaratdığı səhnə əsərləri xarakterlər kolliziyası, situasiyaların gərginliyi və problemlərin müxtəlifliyi ilə böyük bir ənənəni özündə ehtiva edir. V.Nəsir də məhz “Yenə də qatarda” və “Bir elmi- tədqiqat bölməsində” dram əsərləri ilə mürəkkəb situasiyaları, insan xarakterindəki müxtəliflikləri, cəmiyyətdə baĢ verənlərin ümumi tipologiyasını təqdim edə bilmiĢdir. Bu dramlarla Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|