Varliğimiz
Yüklə 0,63 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CAVAD HEYƏT “MÖCÜZƏ”SI Pərvanə Məmmədli (Azərbaycan)
69
doktoru değil, aynı zamanda arkadaĢlarıyla birlikte, halkının yasaklanmıĢ dilinin ve kültürünün koruyucusu ve kurtarıcısı gibi de ağır bir sorumluluk üstlenmiĢti. Zamanla bir mektep, bir ekol ve gayr-ı resmi bir akademi hâline gelen Varlık dergisi, Ġran‘da Türklerin bilinçlenmesinde, Türk kültürünün yayılmasında ve uzun yıllar yasaklanmıĢ bir dilin yeniden canlanmasında çok önemli bir rol oynadı ve böylece, dünya Türkoloji biliminin önemli dergilerinden biri olarak literatüre geçti. Cerrahi alanında birçok önemli kuruma üye seçilen Cevat Heyet, Türkoloji alanındaki hizmetlerinden dolayı da birçok ödüle ve onursal unvanlara layık görülmüĢtür. Azerbaycan Cumhuriyeti‘nde ister tıp, ister Türkoloji alanında birçok üniversitenin fahri doktoru ve profesörü unvanını alan Cevat Heyet, Türkiye‘de de Türk Dil Kurumunun Ģeref üyesi, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinin de fahri doktorudur. O, aynı zamanda Türk Ocaklarının kuruluĢunun 100. yıldönümü münasebetiyle düzenlenen törende ödüllendirilmiĢtir. Ġlmi faaliyetleriyle birlikte Ġran, Türkiye ve Azer- baycan arasında dostluk köprülerinin kurulması ve kültürel iliĢkilerin doğru bir mecrada yoğunlaĢması için büyük hizmetleri olan Prof. Dr. Cevat Heyet, devlet liderleri tarafından da her zaman saygıyla karĢılanmıĢtır. Ömrünü insanların tedavisi ve Türk kültürüne hizmete adayan büyük düĢünür Prof. Dr. Cevat Heyet, Ģu anda Bakü‘de tedavi görmektedir. Allahtan kendisine sağlık ve uzun ömür diliyoruz. (Prof. Dr. Cevat Heyet 12 Ağustos 2014 tarihinde vefat etmiĢtir)
70
Pərvanə Məmmədli (Azərbaycan) Doktor Cavad Heyət ötən əsrin əvvəllərində Azərbay- canda millətin nicatı yolunda yorulmadan mücadilə edən ziyalılarımızı xatırladırdı. O, Vətənin Güneyində Mirzə Cəlil sayağı xalqını ―dilsizlikdən‖qurtarmağa, Əli bəy Hüseynzadə təkin ―ümmətdən millətə‖ (kimliyini tanı- mağa) keçməyə, Əhməd Ağaoğlu kimi milli haqlara və əsil islami dəyərlərə yiyələnməyə səsləyirdi. Əli bəy Hüseynzadə Azərbaycanda ilk mətbu orqanı- nın yaradıcısı Həsən bəy Zərdabinin xidmətlərini qeyd edib belə yazmıĢdı; ‖Aləmi islam qaranlıqlar içərisində qaldığı zaman, bu adam əlinə məĢəl alıb bu qaranlığı iĢıq- landırmağa çalıĢırdı. O məĢəl əvvəlinci mətbu kəlam idi. Cavad Heyət də Həsən bəy kimi qaranlıqları iĢıqlan- dıran o qutsal məĢəli ötən əsrin 80-ci illərindən baĢlayaraq Güney Azərbaycanda yandırdı. O məĢəl 35 ildən bəri Tehranda nəĢr olunan ―Varlıq‖ jurnalıdır. ‖Varlıq‖ bütün parametrləri ilə artıq bir məktəbə çevrilib. Bizlərə, yəni quzeylilərə üç on il bir dərgini çıxarmaq asan görünə bilər. Amma kifayət qədər tibb sahəsində dünya nüfuzu qazanmıĢ (Fransa cərrahlıq Akademiyasının üzvü, Dünya Cərrahlar Cəmiyyətinin Ġran təmsilçisi, siyahını çox uzat- maq olar) bir ziyalının ömrünün 5-ci onilindən baĢlayaraq paralel Ģəkildə tamamilə baĢqa bir sahədə, özü də adi ölkələrin birində deyil, siyasi, ziddiyət və gərginliklərdən heç zaman xali olmayan Ġran kimi bir ölkədə fəaliyyət göstərməsinə çox nadir hallarda rast gəlmək olar. Özünün
71
dediyi kimi daxildən gələn mənəvi ehtiyacdan,aclıqdan doğmuĢdu bu istək. Cavad Heyət dünyalarca tanınan cərrah kimi böyük nüfuz qazanmıĢ böyük Ģəxsiyyət, hərtərəfli savadı, geniĢ erudisiyası olan ziyalı-vətəndaĢ öz imkanlarını «Varlıq»da ifadə edə bilmiĢdi. 35 ildən artıq bir zaman ərzində Ġranda Azərbaycan dilinin, ədəbiyyatının yaĢadılması, «Varlıq» dərgisinin onun yaradıcısı Cavad Heyətin adı ilə ayrılmaz surətdə bağlı olub. «Varlıq» dərgisinin yarandığı illərdə milli varlığının yaĢamaq və məhv olmaq dilemması ilə qarĢılaĢan bir xalqın ana dilində sözə, fikrə böyük ehtiyacı vardı.Adı kimi fəlsəfi anlam daĢıyan «Varlıq» Güney Azərbaycan mədəni mühitindəki bu boĢluğu doldurmaq üçün yaranmıĢdı. «Varlıq»ın yaradıcıları baĢda doktor C.Heyət olmaqla sonsuz fədakarlıq, sədaqət və zəhmətlə doğma xalqın mənəvi ehtiyaclarını ödəmək üçün çalıĢdılar. Əvvəla qeyd edək ki, «Varlıq» jurnalının yarandığı vaxt Cənubi Azərbaycanda ədəbi dilin Ģimalda mövcud olan üslubları,qaydalrı yox idi. Fars təfəkkür tərzi ziyalıların danıĢıq tərzində və yazı üslublarında hakim kəsilmiĢdi. Dilin qanunları,orfoqrafiya və orfoepiya qaydaları haqqında təsəvvür zəif idi. Ən baĢlıcası isə azərbaycan dilini mükəmməl bilən ədib, jurnalist kadrlar çatıĢmırdı. «Varlığ»ın həll edəcəyi birinci dərəcəli görəvi publisist dildə yeniləĢmə, islahat etmək idi. ġimalda mövcud olan nailiyyətlərdən bəhrələnməklə ədəbi dildə vahid yazı qay- dası yaratmaq idi. Doktor Cavad Heyət dil probleminə toxunaraq de- miĢdi: «Ġnqilabdan sonra Ġranda ana dilli nəĢrlərdə vahid yazı qaydası yox idi. Ona görə də türkdilli mətbuat dil
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|