VəLİyev dünyamali əMİr oğLU
Yüklə 3,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
83 olunmasına nəzarəti əhatə edir. Hal-hazırda özəlləşdirmə üsulu olaraq investisiya müsabiqələri vasitəsilə özəlləşdirməyə daha çox üstünlük verilir. Belə ki, 2006-cı ildə 14 investisiya müsabiqəsi keçirilmiş və onlardan 12-si üzrə qalib şirkətlər müəyyənləşdirilərək onlarla qanunvericiliyə uyğun alqı- satqı müqavilələri imzalanmışdır. Həmin müqavilələrə görə müəssisələrə qoyulması nəzərdə tutulan investisiyaların həcmi 454 milyon ABŞ dolları olmuşdur ki, bu da 2006-cı ilədək keçirilmiş investisiya müsabiqələri nəticəsində müəssisələrə qoyulması nəzərdə tutulan investsiyaların ümumilikdə həcmindən 49 faiz çoxdur. Onu da qeyd edək ki, strateji sahələrdə, o cümlədən maşınqayırma, neft-kimya, rabitə, metallurgiya sənayesində islahatların həyata keçirilməsi və dövlətsizləşdirmənin daha sürətlə aparılması məqsədilə son illər züruri işlər görülmüşdür. İlk növbədə, özəlləşdirmək üçün açıq elan edilmiş müəssisə və təşkilatlarda dövlət əmlakının qorunub saxlanılması, onlardan səmərəli istifadə olunması, o cümlədən qeyri-qanuni istifadəyə və icarəyə verilməsi hallarının aradan qaldırılması istiqamətində işlər həyata keçirilmişdir. [Xalq qəzeti, 24. VIII. 2007] Ümumilikdə 2007-ci il ərzində 30-dan çox normativ hüquqi xarakterli sənədlərin layihələri hazırlanmışdır. “Dövlət əmlakının qorunub saxlanılması və səmərəli istifadə edilməsinin təkmilləşdirilməsi haqqında ” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 6 iyun tarixli 586 nömrəli Fərmanı ilə bu sahədə normativ hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsinin və müasir dövrə uyğunlaşdırılmasının əsası qoyulmuşdur. Həmin Fərmanla “Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi üzrə Dövlət Proqramı ”, “Özəlləşdirilən və idarəetməyə verilən müəssisələrdə investisiya qoyuluşları üzərində nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydaları”, “Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilmə qabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası Qaydaları” və “Özəlləşdirilən dövlət əmlakının qiymətləndirilməsi haqqında Əsasnamə ” təsdiq edilmişdir. “Kapital Bank” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin dövlətsizləşdirilməsi, “Sumqayıtelektrikşəbəkə” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin və “Şəki Regional Enerji Təchizat” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin idarəetməyə verilməsi, “Azərbaycan Resrublikasında dövriyyəyə buraxılmış dövlət özəlləşdirmə paylarından (çeklərindən) özəlləşdirilmə prosesində istifadənin təmin olunması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq fərman və sərəncamları imzalanmışdır. Özəlləşdirilən kiçik müəssisələrin sayı aşağıdakı kimi olmuşdur: 2001-2474, 2002-3324, 2003- 1677, 2004-1954 və 2005-ci ildə 2463 [DSK, 2006, s. 126], 2007-ci ildə isə 2148 kiçik müəssisə özəlləşdirilmişdir. Özəlləşdirmədən büdcəyə daxil olan vəsait illər üzrə aşağıdakı məbləğlərlə olmuşdur (min man. ): 1995-87, 5, 2000-7638, 2001-18724, 2002-20072, 2003-19317, 2004-31386, 2005-20005 və 2007-ci ildə 44531, 2 min AZN təşkil etmişdir. Məlum olduğu kimi özəlləşdirmə məqsəd deyil, 70 il mövcud olmuş israfçı iqtisadi sistemi dəyişdirmək, mülkiyyətin müxtəlifliyini və sahibkarlığın inkişafını təmin etməklə səmərəli iqtisadi sistemə keçmək vasitəsidir. Ümummilli lider Heydər Əliyev hələ 1999-cu ildə qətiyyətlə qeyd edirdi: «Sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, sərbəst iqtisadiyyata yol verilməsi, bazar iqtisadiyyatının yaradılması bizim strateji məqsədimizdir». 1994-cü ildə Bakıda «Sahibkarlıq strategiyası və iqtisadi yenidənqurma» adlı beynəlxalq konfransın keçirilməsi sahibkarlığın inkişafına böyük əhəmiyyət verildiyinin yalnız bir göstəricisi idi. 1995-2007-ci illər ərzində dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi nəticəsində 120 mindən çox səhmdar meydana gəlmiş, kiçik dövlət müəssisə və obyektlərinin özəlləşdirilməsi yolu ilə 300 min nəfərdən çox insanı əhatə edən mülkiyyətçilər təbəqəsi formalaşmışdır. [73, cild II, s. 721]. Sahibkarlığın inkişafı sahəsində qəbul olunmuş Dövlət Proqramlarının bu sahənin inkişafında xüsusi rolu olmuş, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı üzrə dövlət tədbirlərini Azərbaycan dövlətinin iqtisadi siyasətinin prioritet istiqamətlərindən birinə çevirmişdir. Bu Dövlət Proqramları çərçivəsində iqtisadiyyatın və sahibkarlığın tənzimlənməsi sahəsində mühüm tədbirlər həyata keçirilmiş, sahibkarlara dövlət maliyyə köməyi sistemi formalaşdırılmışdır. Sahibkarlıq infrastrukturunun formalaşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılmış, sahibkarlara zəruri texniki yardım göstərən struktur formalaşmışdır. Sahibkarlar üçün vergi yükünün azaldılması istiqamətində müəyyən adımlar atılmışdır. Belə ki, mənfəət və əlavə dəyər vergisi dərəcələri, məcburi sığorta haqqı aşağı salınmış, kiçik sahibkarlıq subyektlərinin bir qisminə vahid vergi tətbiq edilməyə başlanmışdır. Sonrakı illərdə iqtisadi və dövlət idarəetmə aparatında aparılan struktur islahatları ölkədə iqtisadiyyatın bütün sahələrinin, o cümlədən, sahibkarlıq sektorunun inkişafına güclü təkan vermişdir. 84 Belə ki, 2001-ci ildə İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin yaradılması sahibkarlığın inkişafına dövlət köməyi və onun dövlət tənzimlənməsi tədbirlərinin vahid qurumda birləşdirilməsinin və idarə edilməsinin əsasını qoymuşdur. Bu illər ərzində sahibkarlığın inkişafı üçün əlverişli mühitin yaradılması məqsədilə ölkədə biznes fəaliyyətinin hüquqi bazası dünya təcrübəsi əsasında təkmilləşdirilmişdir və təkmilləşdirilməkdə davam edir. 2002-ci ili sahibkarlığın inkişafında yeni mərhələnin başlanğıcı kimi dəyərləndirmək mümkündür. Bu mərhələ Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab Heydər Əliyevin yerli və xarici iş adamları ilə aprel-may aylarında keçirilmiş görüşləri ilə başlamışdır. Ölkədə sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə avqust-sentyabr aylarında imzalanmış bir sıra mühüm Fərman və Sərəncamlar ölkədə sahibkarlığın inkişafında yeni mərhələnin əsasını qoymuşdur. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 17 avqust 2002-ci il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycanda kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının Dövlət Proqramı (2002-2005-ci illər)» bu istiqamətdə həyata keçirilməli olan dövlət tədbirləri sisteminin yaradılmasında mühüm rol oynayaraq ölkədə sahibkarlığın inkişafına təkan verməyə başlamışdır. Belə ki, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının əvvəlki Dövlət Proqramları ölkədə əsasən KOS sektorunun təşəkkülü ilə əlaqədar tədbirləri əhatə edirdisə, hazırki Dövlət Proqramı artıq təşəkkül tapmış bu sektorda ölkə iqtisadiyyatının potensialının daha da səmərəli reallaşdırılması baxımından struktur dəyişikliklərinin həyata keçirilməsinə, bu bölmənin inkişafının çeşidli mexanizmlərinin yaradılmasına istiqamətlənmişdir. Layiqli varislik özünü bu sahədə də aydın şəkildə büruzə verdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2003-cü ildən başlayaraq həyata keçirdiyi məqsədyönlü və genişmiqyaslı tədbirlər sistemi kiçik sahibkarlığın sürətli inkişafı sahəsində yeni imkanlar və perspektivlər yaratmışdır. Bu tədbirlər arasında 24 noyabr 2003-cü ildə qəbul edilmiş «Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında» və 11 fevral 2004-cü ildə imzalanmış «Azərbaycan Respublikası regionların sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər)» Dövlət Proqramı müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Cənab İlham Əliyevin sahibkarlarla tez-tez keçirdiyi görüşlər bu sahənin inkişafında çevik və realist dövlət siyasətinin formalaşmasının əsasını təşkil edir. O, xüsusi vurğulayır ki, «Sahibkarlığın inkişafı bizim siyasətimizin ən vacib istiqamətlərindən biridir». Son beş ildə Azərbaycanda sahibkarlıqla məşğul olanların sayı xeyli dərəcədə artmışdır. İqtisadiyyatda liberallaşdırma tədbirləri davam etdirilir, sahibkarlara dövlət büdcəsindən güzəştli kreditlər verilir. Müasir standartlara cavab verən infrastrukturun yaradılması sahibkarlığın inkişafına ciddi təkan verəcəkdir. C ə dv ə l 4. 2 ÜDM-da qeyri-dövlət bölməsinin payı, faizlə* 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ÜDM 30, 3 70, 8 71, 8 73 73, 3 73, 5 76 81 o cümlədən Sənaye 5, 5 48, 4 51, 2 61 66, 7 68, 5 79, 1 87, 3 Tikinti 79 63, 5 60, 4 95, 8 97 97, 6 90, 2 69, 7 Kənd təsərrüfatı 61, 5 99 99 98 99, 3 98, 4 97, 7 98, 9 Ticarət və restoranlar 82, 4 98, 3 98, 4 98, 9 98, 5 97, 8 98, 3 98, 6 Nəqliyyat 4, 6 62, 6 63, 6 60, 3 36, 7 42, 1 42, 1 63, 5 Rabitə 10 57, 8 62, 8 71, 4 90, 9 81, 7 81, 5 74, 8 Sosial və sair xidmətlər 24, 1 78, 8 84, 2 59 52 47, 7 32, 7 32, 7 *[44, 2007, s. 365] Cədvəl 4. 2 məlumatlarından göründüyü kimi görülən tədbirlər nəticəsində iqtisadiyyatda özəl bölmənin payı durmadan artır və 2005-ci ildə ÜDM-un 2/3 hissəsi qeyri-dövlət sektorunda yaradılmışdır. Həmin nisbət 2006-cı ildə artıq 81%, 2007-ci ildə isə 84% təşkil etmişdir. Özəl bölmənin xüsusi çəkisi kənd təsərrüfatında, tikintidə, xidmət sahələrində xüsusilə yüksəkdir. Sovet dövlətinin 70 il ərzində sıradan çıxardığı iqtisadi sistem Azərbaycanda müstəqillik illərində cəmi 15 il ərzində bərpa olundu. Sahibkarlığın cəmiyyətdə rolu xeyli möhkəmlənmişdir və bu təbəqənin ictimai həyatda aparıcı rolu hamı tərəfindən qəbul olunur. Bazar münasibətləri insanların öz uğurları, öz ziddiyyətləri və çətinlikləri ilə düşüncə tərzində də inqilabi dəyişikliklərə yol açmışdır. Ölkəmizdə kiçik biznesin inkişafı cədvəl 4. 2 və 4. 3 məlumatlarından göründüyü kimi mürəkkəb Yüklə 3,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|