Vii. Uluslararasi

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

349 

çevrilmiş  bir  sıra  tədbirlər  həyata  keçirmişdir.  Məsələn,  Azərbaycanda  Atatürk 

Mərkəzində  “Latin  əlifbası  Azərbaycanda,  Türkiyədə  və  türk  dunyasında” 

mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilmişdir (3, 2004, № 2, s. 32-33). 

Atatürk  Mədəniyyət,  Dil  və  Tarix  Qurumu  ilə  əlaqədar  olan  Türk  Tarix 

Qurumu  öz  işində  Azərbaycana,  Qafqaza  xüsusi  diqqət  verir.  XII  Türk  Tarix 

Konqresinin  işində  Azərbaycan  alimləri  də  iştirak  etmiş,  bu  konqresin  işinə  aid 

kitablarda ölkəmiz haqqında geniş məlumatlar getmişdir. Türk Dil Qurumunun Türk 

dünyası ilə əlaqədar hazırladığı 37 kitabın hazırlanmasında Azərbaycan da iştirak 

etmişdir.  Ayrıca  TDQ  və  TİKA  həmrəyliyi  obyekti  olan  “Müqayisəli  türk  ləhcələri 

lüğəti  və  türk  ləhcələrinin  müqayisəli  qrammatikalarını  hazırlama  layihəsi”ndə 

Azərbaycanın  elm  adamları  yaxından  iştirak  etmişlər  və  bu  layihə  Azərbaycan 

turkcəsini  də  əhatə  edir.  Atatürk  Mədəniyyət  Mərkəzinin  qurduğu  Araşdırma 

Mərkəzləri  arasında  Naxçıvan  Atatürk  Araşdırma  Mərkəzi  də  vardır.  1999-cu  ildə 

Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  cənab  Heydər  Əliyevin,  Türk  Dünyasının 

böyük  öndərinin  adını  daşıyan  Azərbaycan  Atatürk  Mərkəzinin  açılması  barədə 

fərman  verməsi,  bu  mərkəzin  fəxri  başqanının  özü  olduğunu  bildirməsi  və  lazımi 

çalışmaların  qısa  müddətdə  tamamlanması  tapşırığını  verməsi  əlaqələrimizin 

inkişafının canlı təcəssümüdür (7). 

Məhz  dövlətimizin  qətiyyətli  siyasəti,  dərin  elmi  və  zəkası,  türk  xalqlarının 

mədəni  birliyinə  istiqamətlənmiş  fəaliyyətləri  sayəsindədir  ki,  müstəqilliyimizin 

bərpasından  otən  illər  ərzində  Azərbaycan  –  Turkiyə  elmi-mədəni  əlaqələri 

yuksələn  xətlə  inkişaf  edir,  elm,  təhsil  və  mədəniyyət  sahələrində  əməkdaşlıq 

getdikcə daha işıqlı perspektivlər qazanır. 

Göründüyü  kimi,  mədəni  əlaqələrimizə  nəzər  salarkən,  ən  başlıcası  onu 

qeyd  etmək  lazımdır  ki,  Türkiyə-Azərbaycan  mədəni  əlaqələri  təkcə  dövlətlərimiz 

arasında deyil, muzeylər timsalında da inkişaf etməkdə və genişlənməkdədir. Milli 

Azərbaycan Tarixi Muzeyinin nümunəsində də biz bunu görürük. 

Belə ki, mədəniyyətlər arası münasibət ayrıca iqtisadi, siyasi, hərbi və buna 

oxşar digər siyasətləri də müəyyən edən bir cəhətdir.  

ƏDƏBIYYAT SIYAHISI 

1. Azərbaycan – Turkiyə əlaqələri və Heydər Əliyev (1-ci kitab), 1991-2001. Bakı,

Qafqaz Universiteti Nəşri, 2002, 180 s. 

2. Azərbaycanda  Ataturk  və  Turkiyə  Cumhuriyyəti  araşdırmaları  (1941–  2003).

Biblioqrafiya (tərtib edən: Samirə Məmmədova). Bakı, AzAtaM, 2003,130 s. 

3. Azərbaycanda  Atatürk  Mərkəzinin  rüblük  nəşri.  Bülleten.  AzAtaM  (Payız,  Bakı,

2002; Qış, Bakı, 2002; № 2 (10), Bakı, 2004; № 3 (11), Bakı, 2004; № 4 (12), Bakı, 

2004; № 1-2 (14), Bakı, 2005; № 3 (15), Bakı, 2005). 

4. Hüseynova F. “Müstəqillik dövründə Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin kulturoloji

aspektləri (elm, təhsil, mədəniyyət)”, B. 2007. 

5.

http://www.azhistorymuseum.az/

6. htpp://mehmetrihtim.blogspot.com / Seyid Yəhya Şirvani. Şəfa əl-Əsrar (Sufiliyin

sirləri).  B.,  2010;  Mirzadə  Mustafa  Fəxrəddin  Ağabali.  Hümayi-Ərş  (Qarabağlı 

Seyid Mir Həmzə Nigarinin mənaqibnaməsi), B., 2015. 

7. Heydər  Əliyev  və  Şərq,  6  cilddə,  III  kitab:  Turkiyə  Cumhuriyyəti  (Muəllif-

tərtibcilər: Qaley Allahverdiyev, Vəhdət Sultanzadə). Bakı, “Caşıoğlu”, 2003, 472 s 

8. Sultanova  M.  “Bakıda  Türkiyə  mədəniyyəti  həftəsinin  uğurla  keçəcəyinə

əminəm. “Mədəniyyət”, 23 iyul 2014-cü il, s. 11. 

---

 

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 

350 

 

9.  Vəliyev.S.  Milli mədəniyyətimiz və incəsənətimiz  beynəlxalq  aləmdə  özünə  yer 

tapır. Mədəniyyət dünyasi. Elmi-nəzəri məcmuə. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və 

İncəsənət Universiteti, XXIV buraxılış, Bakı, 2012. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

351 

MULTİKULTURALİZM ƏNƏNƏLƏRİ KONTEKSTİNDƏ AZƏRBAYCAN 

BƏSTƏKARLARININ ORATORİYALARININ MÖVZU VƏ JANR 

XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

THEMATICS AND GENERIC FEATURES OF THE AZERBAIJANI 

COMPOSERS 'ORATORIOS IN THE CONTEXT OF THE TRADITIONS OF 

MULTICULTURALISM 

Xumar BAYRAMOVA



 

ABSTRACT 

The  traditions  of  multiculturalism  manifest  themselves  in  the  musical 

creativity  of  Azerbaijani  composers  in various  aspects.  The  genre  of  the  oratorio, 

formed  in  European  music,  as  a  major  work  on  Biblical  subjects,  in  Azerbaijani 

music, finds  its  development  on  national  grounds.  In  the  oratorio  creative  work  of 

the  composers,  the  themes  devoted  to:  1)  historical  personalities  -  outstanding 

poets and statesmen (for example, Jangir Jangirov “Sabir”, “Huseyn Javid”, Ramiz 

Mustafayev  “Nizami”,  “Nariman  Narimanov”;  2)  the  martyrdom,  heroism  and 

patriotism of people - the fallen heroes for the independence of the Motherland and 

the  events  that  occurred  in  the  history  of  Azerbaijan,  as  well  as  in  Turkey  in  the 

20th  century  (Vasif  Adigezalov  “Karabakh  shikestesi”,  "Canakkale",  Ramiz 

Mustafayev “Salatyn”, “Magomed and Leila”, Arif Mirzoev” The January Passion"); 

3) spirituality and tolerance - (Franz Alizadeh "Gottes ist der Orient" on the words

of the German poet Goethe, based on religious thoughts, set forth in the holy book 

of  Muslims  Koran  and  Azerbaijani  poets  Nizami,  Shah  Ismail  Khatai,  Mirza  Shafi 

Vazeh, “The Way to Immortality” On the words of the Turkish poet Nazim Hikmet, 

Ghalib  Mammadov  “Oratorium  Albanium”  on  the  words  of  the  Norwegian  poet 

Eivind Scheye). The author characterizes the oratorios of Azerbaijani composers in 

two  ways:  on  the  one  hand,  they  are  works  reflecting  the  tendencies  of  the 

contemporary  world musical  culture,  on  the  other  hand  works  that  appeared  as  a 

response  to  the  tragic  events  that  occurred  in  Azerbaijan in  recent  decades.  The 

use  of  musical  genres  that  grew  on  Christian  religious  grounds,  as  an  oratorio, 

passions and so on, as an expression of love for God and humanity, pure morals, 

human  feelings  of  sadness  and  grief.  As  a  result,  in  Azerbaijan  music,  peculiar 

style  features  were  formed.  In  the  interrelation  of  cultural  values  of  different 

peoples, the traditions of multiculturalism are refracted in the oratorio-creative work 

of Azerbaijani composers. As a result, in Azerbaijan music, peculiar style features 

were  formed.  In  the  interrelation  of  cultural  values  of  different  peoples,  the 

traditions  of  multiculturalism  are  refracted  in  the  oratorio-creative  work  of 

Azerbaijani composers. 

GİRİŞ 

Məlumdur  ki,  Avropa  və  Azərbaycan  musiqi  mədəniyyətlərinin  qarşılıqlı 

əlaqələrinin  öyrənilməsi  musiqişünaslıqda  bütün  dövrlərdə  aktual  mövzulardandır. 

Əslində  bu  problemin  məğzində  multikulturalizm  ideyaları  özünü  bariz  şəkildə 

göstərir. Avropa ölkələri - Qərb, Azərbaycan - Şərq mədəniyyəti ənənələri ilə bağlı 



 Bakı. 

---