10
Hazırda, nümunə sənədlər formasını - normativləri, əsasnamələri, müqavilələri və s. əks etdirən bir sıra
nəşriyyatlar vardır. Bu nəşriyyatlarla işləyən zaman nəzərdə saxlamaq lazımdır ki, onlar yalnız nümunə xarakteri
daşıyır və hər konkret hala uyğunlaşdırılmalıdır.
• Qanunvericiliyin tələblərinin pozulması hallarını qeyd etmək və onlar barədə şirkətin müvafiq idarəetmə orqanları və
rəhbərlərinə məlumat vermək.
Bu müddəada əsas prinsip ondan ibarətdir ki, korporativ idarəetmə müşaviri şirkət rəhbərləri tərəfindən yol
verilən bütün qanunvericilik pozuntuları (məsələn, nəzarət orqanları tərəfindən qoyulan bütün cərimələr barədə
bilməlidir) barədə vaxtında xəbər tutmalıdır. Pozuntu hallarını təhlil edən zaman korporativ idarəetmə müşaviri
rəhbərlər üçün əlavə təlimlərin təşkil edilməsini (əgər bu pozuntu səriştəsizlik nəticəsində baş vermişdirsə), yaxud
səlahiyyətlərin yenidən bölgüsünü (pozuntunun səbəbi, məsələn məsul şəxsin iş yükünün həddən artıq olması
nəticəsində son icra tarixlərinin pozulmasıdırsa), yaxud gələcəkdə pozuntuların qarşısını alacaq digər tədbirləri
(əlavə sənədlərin – təlimatların hazırlanması, bilərəkdən pozuntuya yol verildiyi halda araşdırmaların aparılması
və s.) təklif etməlidir.
İlk növbədə korporativ idarəetmə müşaviri pozuntuya yol verən şəxsi və onun üzv olduğu idarəetmə orqanını
xəbərdar etməlidir. Bu, adətən konkret şəxsin cəzalandırılması üçün deyil, daha çox bu növ pozuntulara gələcəkdə
yol verilməməsi üçün edilir.
Bu sahədə işin uğurlu yerinə yetirilməsi üçün müvafiq idarəetmə orqanları və şirkətin rəhbərlərinin fəaliyyətlərini
tənzimləyən sənədlərdə onların korporativ idarəetmə müşavirinin tələbi ilə lazım olan məlumatı verməli olduqları
barədə məsuliyyəti əks etdirmək məqsədəuyğundur.
4.2. Səhmdarlarla münasibətlər
Səhmdarlarla\potensial investorlarla münasibətlərin özülü ilk növbədə onlarla ünsiyyətdir. Korporativ idarə-
etmə müşaviri onların bütün suallarına, şərhlərinə və şikayətlərinə vaxtında baxılması və lazımi təhlil edilməsini
təmin etməlidir. Heç bir səhmdarın şirkətlə kontaktı diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Səhmdardan və ya poten-
sial investordan hər hansı bir sorğu gəldikdə, korporativ idarəetmə müşaviri bunu müvafiq orqana\şəxsə ötürməli,
habelə sorğunun lazımi şəkildə cavablandırılmasını və müvafiq ünvana vaxtında göndərilməsini təmin etməlidir.
Aşağıda göstərilənlər bu sahəyə aid ən əsas vəzifə və məsuliyyətlərdir:
• İdarəetmə orqanları və rəhbərlər tərəfindən səhmdarların hüquqlarının pozulması hallarını qeydiyyata almaq və
şirkətin müşahidə şurası və\və ya səhmdarların ümumi yığıncağına bu barədə məlumat vermək.
Müşahidə şurası və səhmdarlar şirkətin rəsmiləri və idarəetmə orqanları tərəfindən yol verilən pozuntular barədə
xəbərdar olmalıdır. Korporativ idarəetmə müşaviri toplanan məlumatı sistemləşdirir və pozuntuların icmal
hesabatını hazırlayır. Bu səhmdarların və rəhbər işçilərin pozuntuların səbəbini araşdırmasına və onların qarşısını
almaq üçün yolları müəyyən etməsinə yardım edir.
• Səhmdarların müraciətləri və şikayətlərini qeydiyyata almaq, onları baxılmaq üçün müvafiq orqanlar və şirkət
rəhbərlərinə vermək və onların lazımi şəkildə təhlili və vaxtında cavablandırılmasına nəzarət etmək.
Korporativ idarəetmə müşaviri səhmdarlardan məlumatı aldığı üçün həmin şəxs onun vaxtı-vaxtında qeydiy-
yatını aparır, konkret şikayətin hansı məsul şəxsə yönləndirilməsini təhlil edir və səhmdarlara vaxtında cavab
verilməsini təmin edir. Hətta, əgər konkret rəhbər işçinin adı şikayətdə göstərilmiş olsa belə, korporativ idarəetmə
müşavirinin təmin etməlidir ki, həmin şikayətin mövzusu ilə bağlı tam və dolğun cavab verə biləcək şəxs həmin
şikayətə baxsın.
Korporativ İdarəetmə Müşavirinin Funksiyaları və Vəzifələri
11
KORPORATİV İDARƏETMƏ MÜŞAVİRİ: AZƏRBAYCAN ŞİRKƏTLƏRİ ÜÇÜN TÖVSİYƏLƏR
• Səhmdarlar və digər maraqlı tərəflərə tam, dolğun və düzgün məlumatın verilməsini təmin etmək.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, düzgün məlumat almaq səhmdarların ən mühüm hüquqlarından biridir. Kor-
porativ idarəetmə müşaviri bu hüququn yerinə yetirilməsini təmin etməlidir. Çevik şəkildə etibarlı, vaxtlı və
dolğun məlumatın bütün maraqlı tərəflərə çatdırılması şirkətin müsbət nüfuzunun yaranmasına və münaqişələrin
qarşısının alınmasına şərait yaradır.
Səhmdarlara məlumat verilərkən aşağıdakıları nəzərdə saxlamaq lazımdır:
Səhmdarın müraciəti əsasında ona məlumat hər hansı maneə, gecikmə olmadan, vaxtında və düzgün
•
çatdırılmalıdır;
Səhmdarlara məlumat pulsuz və onlar üçün lazımsız çətinlik yaratmayacaq şəkildə verilməlidir.
•
5
Səhmdarlara təqdim edilən məlumatlara daxildir:
- Illik hesabatlar və maliyyə hesabatları;
- Səhmdarların ümumi yığıncaqlarının protokolları;
- Səhmdarların reyestri;
- Şirkətin nizamnaməsində nəzərdə tutulan digər məlumatlar.
• Səhmdarların hüquqlarının pozulması ilə əlaqədar yaranan pozuntuların qarşısını almaq və münaqişələri həll etmək
üçün bütün mümkün tədbirləri görmək.
Korporativ idarəetmə müşavirinin vəzifəsi rəhbərlər və idarəetmə orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş
tədbirləri həyata keçirmək və bu tədbirlərin əhəmiyyətini digər şəxslərə izah etməkdir. Bundan əlavə, korporativ
idarəetmə müşaviri münaqişənin başlaması barədə məlumat əldə edərsə, o bu vəziyyətə müdaxilə etməli və\və ya
onun dərinləşməsinə mane olmalıdır. Öz funksiyasını effektiv şəkildə icra edə bilmək üçün korporativ idarəetmə
müşaviri xüsusi vasitəçilik təlimlərində iştirak etməlidir.
• Idarəetmə orqanları tərəfindən qəbul edilən qərarlar barədə səhmdarlara vaxtında və dolğun məlumatın verilməsini
təmin etmək və tələb olunduqda idarəetmə orqanları tərəfindən qəbul edilmiş qərarları izah etmək və korporativ idarəetmə
barədə məsləhətlər vermək.
Əgər ümumi yığıncaq zamanı müşahidə şurası və ya idarə heyəti müəyyən vacib bir qərar qəbul edibsə, korpo-
rativ idarəetmə müşaviri bütün səhmdarlara və ya işçilərə bu barədə məlumat verməlidir (qərarın və ya sənədin
kimə aidiyyəti olmasından asılı olaraq), tələb olunduqda konsultasiyalar və izahatlar verməlidir, və qəbul edilmiş
qərarların icrasına yardım edə biləcək müvafiq təlimat vərəqələri və ya digər sənədləri hazırlamalıdır.
Bundan əlavə, korporativ idarəetmə müşaviri həm də şirkətin öz təşəbbüsü ilə səhmdarları ilə ünsiyyətdə olma-
sını təmin etməlidir, məsələn, şirkət və onun nailiyyətləri barədə məlumat, yaxud səhmdarların şirkət və onun
rəhbər orqanlarının fəaliyyəti barədə daha ətraflı təsəvvür əldə edəcəyi digər məlumatlar.
• Şirkətin internet səhifəsində korporativ idarəetmə ilə bağlı məlumatın əks etdirilməsini təmin etmək.
Ümumilikdə internet səhifələrində yalnız bizneslə bağlı məlumat olur və bu heç də hər zaman səhmdarların və
ya potensial investorların şirkətin strukturu barədə məlumat əldə etməsinə imkan vermir. İnternet səhifəsində
ən azı aşağıdakılar olmalıdır: şirkətin təşkilati strukturu, o cümlədən idarəetmə orqanlarının strukturu və tərkibi,
şirkətin missiyası və biznes strategiyası, illik hesabatlar və audit edilmiş maliyyə hesabatları.
5
İƏİT Korporativ İdarəetmə Prinsipləri. İƏİT, 2004.
Korporativ İdarəetmə Müşavirinin Funksiyaları və Vəzifələri