Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
129 Keçən əsrin 20-ci illərindən başlayaraq inkişaf yoluna düşmüş məktəbəqədər uşaq müəssisələrinin şəbəkəsi keçən əsrin sonlarında misli görünməmiş bir tərəqqiyə çatmışdı. Ölkənin siyasi quruluşundan, hakim Kommunist Partiyasının ideologiyasından, o dövrün ab-havasından asılı olmayaraq Azərbaycanda məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin böyük və möhkəm təməli olan bir sistemi yaranmışdı. Bu sistem ildən-ilə, hər beşillik, hər onilliklər ərzində həm kəmiyyət, həm də keyfiyyətcə inkişaf edərək, yeni məzmun kəsb etmişdi. Yerli hakimiyyət orqanları da bu məsələni daim diqqət mərkəzində saxlamışlar. Bu mənada sovetlər hakimiyyətinin sonuncu onilliyi dövründə, yəni müstəqillik dövrü ərəfəsində əhalinin tələb və ehtiyacını nəzərə alaraq məktəbəqədər müəssisələrin respublikanın ayrı-ayrı şəhərlərində, rayon və kəndlərində inkişaf dinamikasını özündə əks etdirən sənədlərə diqqət yetirmək çox əhəmiyyətlidir. Hakim ideologiyanın tələblərində özünü göstərən bəzi neqativ hallara baxmayaraq keçən əsrin sonlarında əhalinin bütün təbəqələrinin məktəbəqədər müəssisələrə ehtiyacının tamamilə ödənilməsi qarşıya bir vəzifə olaraq qoyulmuşdu. Keçən əsrin sonlarında, yəni SSRİ-nin dağılmağa doğru getdiyi vaxtlar belə məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrini harada daha çox açmaq, başqa sözlə desək məktəbəqədər yaşlı uşaqları tərbiyə müəssisələrinə daha çox harada, hansı regionlarda cəlb etmək problemi Ümumittifaq elmi-praktik konfranslarında, digər müvafiq məclislərdə xüsusi müzakirə obyekti olurdu. Bu müzakirələrdə göstərilən problemə münasibətdə ikili standart hökm sürürdü. Mütəxəssislərin bir qrupu məktəbəqədər təhsil müəssisələrini daha çox, əsasən o regionlarda açmağa üstünlük verirdilər ki, o yerlərdə analar bilavasitə istehsalatda çalışır. Bu fikrin tərəfdarları istehsalatda, məhsuldar əməkdə və ya ictimai-faydalı əmək sahəsində çalışan anaların uşaqlarına üstünlük verirdilər və mövqelərini bununla əsaslandırırdılar ki, bu qadın- analar bilavasitə əmək cəbhəsində fəaliyyət göstərdiklərinə görə, onların uşaqları üçün əlverişli şərait yaradılmalıdır. Bu fikir tərəfdarlarının əksinə olaraq digər mövqedə duranlar isə, məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin yaradılmasında çoxuşaqlı regionlara üstünlük verirdilər. Onların fikrincə, əgər bu gün ana ictimai istehsalatda bilavasitə iştirak 130 etmirsə, lakin onun ailəsi çoxuşaqlıdırsa (5-10 nəfər və ya daha çox), ilk növbədə həmin müəssisələri bu regionlarda açmaq daha məqsədyönlüdür. Belə ki, əgər birinci mövqenin tərəfdarlarının müdafiə etdikləri ailədə bu gün bir nəfərin – ananın istehsalatda işləməsi əsas götürülürdüsə, belə ailələrin bir çoxunda əsasən bir və ya iki uşaq böyüyürdü. Ikinci mövqedə duranlar isə haqlı olaraq göstərirdilər ki, əgər çoxuşaqlı ailədə ana bu gün istehsalatda işləmirsə, yaxın gələcəkdə bu ailədə böyüyən 5-10 uşaq həm əmək cəbhəsində çalışacaq, həm də ölkənin müdafiəsində iştirak edəcək. Onu da qeyd edək ki, diskusiyalarda iştirak edənlər arasında birinci fikrin tərəfdarları əsasən Pribaltika respublikalarını, Rusiyanın mərkəzi regionlarını nəzərdə tutur və məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin perspektiv inkişafını da yuxarıda dediklərimizlə əsaslandırmağa çalışırdılar. Ikinci fikrin tərəfdarları isə, əsasən Orta Asiya və Cənubi Qafqaz respublikalarının nümayəndələri idilər. Bütün bunlar onunla nəticələndi ki, keçən əsrin sonlarına doğru respublika hökuməti, ayrı-ayrı əlaqədar nazirliklər, komitələr və elmi-tədqiqat idarələri, təşkilatlar respublikada mövcud vəziyyəti və perspektivdə əhalinin uşaq tərbiyə müəssisələrinə olan ehtiyacını, məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri şəbəkəsinin normativə uyğun inkişafını müəyyən etmişdilər. Bu perspektiv planda əhalinin məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə olan ehtiyacının tamamilə ödənilməsi nəzərdə tutulurdu. Göstərilən perspektiv planın hazırlanmasında Respublika Təhsil Nazirliyinin məktəbəqədər müəssisələr idarəsinin kollektivi, mütəxəssislər və alimlər yaxından iştirak etmişdir. 5. Müstəqillik illərində qüvvədə olan normativ sənədlərin öyrənilməsi göstərir ki, məktəbəqədər sahənin yenidən qurulması üçün bir sıra istiqamətlər müəyyənləşdirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 1995-ci il 17 yanvar tarixli 12 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikası məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri haqqında Əsasnamə”də aşağıdakı ümumi müddəalar qeyd edilmişdir. 1. Azərbaycan Respublikası məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri fasiləsiz milli təhsilin həyata keçirilməsində ilkin pillə olmaqla milliyətindən, cinsindən, dini 131 mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikasında yaşayan bütün məktəbəqədər yaşlı uşaqların (valideynlərin arzusuna uyğun olaraq) tərbiyəsi və təhsilə hazırlanması ilə məşğul olur. 2. Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrini dövlət orqanları, müəssisə, idarə və təşkilatlar, bütün mülkiyyət formalarından olan yerli və xarici birliklər, hüquqi şəxslər, ictimai birlik və təşkilatlar, ayrı-ayrı vətəndaşlar təşkil edə bilərlər. 3. Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri tabeliyindən asılı olmayaraq uşaqların ictimai tərbiyəyə cəlb edilməsində ailə və cəmiyyətin tələbatını ödəyir, milli və ərazi xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq məktəbəqədər yaşlı uşaqların harmonik inkişafını və tərbiyəsini təmin edir. 4. Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri öz fəaliyyətində “Azərbaycan Respublikasının Təhsil haqqında Qanunu”, qanunvericilik və digər normativ aktlar, habelə bu əsasnaməni və öz Nizamnaməsini rəhbər tutur. 5. Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri uşaqların yaş və psixoloji xüsusiyyətlərinə uyğun təlim-tərbiyə prosesinin təşkili, onların sağlamlığının mühafizəsi, ilkin təhsilə hazırlanması üçün təhsil orqanları, valideynlər və ictimaiyyət qarşısında məsuliyyət daşıyır. 6. Dövlət məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin inkişafı üçün təminat verir, tərbiyə və təlimin məzmununu müəyyənləşdirir, onların zəruri maddi-texniki ehtiyaclarını ödəyir, kadrlarla, proqramlarla, tədris-metodik ədəbiyyatla, oyun avadanlıqları ilə təmin edir. 7. Məktəbəqədər müəssisələrində təlim dövlət dilində aparılır. Tərbiyə və təlim prosesinin başqa dildə aparılması valideynlərin (onları əvəz edən şəxslərin) arzuları, yerli imkanlar, pedaqoji kadr və tədris təlimatı nəzərə alınmaqla, məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi tərəfindən həll edilir. 8. Tərbiyə alan uşaqların maraq, qabiliyyət və istedadların inkişaf etdirilməsi üçün lazımi şərait və imkan yaratmaq məqsədi ilə müxtəlif növ məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri yaradıla bilər. Belə müəssisələr təsisçinin təsdiq etdiyi və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən qeydə alınmış nizamnamə əsasında fəaliyyət göstərir. Əsasnamənin II bölməsində məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin strukturu, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|