Dinlari tarixi

IJODIY 
FAOLIYAT
«Ism qo‘yi
-
sh», «nikohdan 
o‘tish», «dafn 
qilish», «xo
-
tirlash» kabi 
tushunchalar 
qanday tadbir
-
larni o‘zida aks 
ettiradi? 

---

83
IJODIY FAOLIYAT
Berilgan matnni o‘qing. 
1. Matnda oilaviy an’analar, qadriyat va marosimlarni tushuntiring. 
2. Yana qanday oilaviy tadbirlar, marosimlar, an’analar va urf-odatlarni 
bilasiz?
3. Oilaviy tadbirlar, marosimlar, an’analar va urf-odatlar nima maqsadda 
o‘tkaziladi? 
4. Xalqimizga xos bo‘lgan tadbirlar, marosimlar, an’analar va urf-odat
-
lar haqida ma’lumot bering.
Farhod ishga kirganiga ham bir oy bo‘ldi. Birinchi maoshini olib kel-
dida, onasiga berdi. Onasi bo‘lsa duo qilib, oilaning kattasi buvangiz u ki
-
shiga bering, bu bizning oilaning odati deb, qo‘shib qo‘ydi. Shu kuni oila 
a’zolari kechki dasturxon atrofiga yig‘ilganlarida Farhodning buvasi, nabi
-
rasining birinchi halol ishlab bopgan puli bilan tabriklab duo qildi. Bu mu
-
him voqea munosabati bilan Farhodning onasi dasturxon tuzatdi. 
Jahon va milliy dinlardagi ibodat marosimlari

---

84
XX asrda yangi urf-odat va an’analar hayotimizga 
kirib kela boshladi. Masalan, tug‘ilgan chaqaloqlarning 
ota-onalariga guvohnoma yoki voyaga yetgan yoshlarga 
pasport topshirish, o‘quv yurti bitiruvchilariga tantana
-
li ravishda diplom va shahodatnomalarini topshirish va 
ularni mehnat jamoasiga qabul qilish, tantanali pensiya
-
ga kuzatish va b. Hozirga kelib, ular «an’anaviy tadbir» 
urf-odatlarimizga aylanib bormoqda.
Diniy urf odat, an’ana va marosimlar vaqt o‘tishi 
bilan milliy an’ana va marosimlarga aylanib borishi 
transfarmatsiyalashuvi deb ataladi.
Masalan, xristian-
lik dini yevropa xalqlari hayotiga kirib kelganida ushbu 
dinning marosimlari mazkur xalqlarning milliy urf odat 
va an’analariga aylandi. Rojdestvo bayrami, hindlarda 
Xole bayrami, Koreyslarda shamanizm bilan bog‘liq urf 
odatlar mavjud. 
O‘zbekistonda esa, barcha dinlarda muqaddas deb 
hisoblangan oila instituti milliy qadriyat sifatida Asosiy 
qonunga kiritilgan va an’anaga aylangan.
Diniy marosimlarni bajarishda kohinlar, keyinchalik 
ruhoniylar boshchilik qilgan. Ular o‘z marosimlarini as
-
ta-sekin muayyan dinning talabi, xususiyati, aqidasi va 
ehtiyojiga moslagan. 
Xristianlikda «Yetti sirli marosim», cho‘qintirish, non 
va sharob totish, miro moyi surtish, tavba-tazarru qili
-
sh, yeley (muqaddas zaytun yog‘i) surtish marosimi, ru
-
honiy unvonini berish, nikoh marosimlari mavjud. Ro-
jdestvo va Pasxa xristianlikda keng nishonla na digan eng 
asosiy bayramlari hisoblanadi.
Islom dinida aqiqa, amri ma’ruf, xatna, ro‘za tutish 
va ramazon hayiti, qurbonlik qilish va qurbon hayiti, 
haj, janoza, nikoh, dafn va boshqa marosimlar bor. 
Yahudiylikda – ibodat, shanba kunini muqaddas deb 
bilish, tug‘ilish, balog‘atga yetish, nikoh va dafn maro-
simlari alohida o‘rin tutadi.
Xoli bayrami
(Hindiston)
Divani bayrami
Sumalak sayli
Xanuka

---

85