Elmi ƏSƏRLƏr fiZİka-riyaziyyat və texniKA
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Исследование модуля Юнга пленок полупроводника 2 CuFeS . В работе вычислен модуль Юнга полупроводниковой плёнке 2 CuFeS
- ELMİ ƏSƏRLƏR, 2015, № 5 (73) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2015, № 5 (73)
- ŞƏMSƏDDIN KAZIMOV VALIDƏ HACIYEVA
- UOT:532 GÜNƏŞ ELEKTRİK STANSİYASI Açar sözlər: Günəş
67 Исследование модуля Юнга пленок полупроводника 2 CuFeS . В работе вычислен модуль Юнга полупроводниковой плёнке 2 CuFeS толшиной sm L 4 10 5 , при низких температурах. Для этого, с начало определено внутренное напряжения плёнки 2 CuFeS , толшиной sm 4 10 5 , с помошю формула Cтауна. Потом, с помошю формулу T E 2 1 / вычислено значения ьодуля Юнга при температуре K 300 и K 80 . NDU-nun Elmi Şurasının 24 dekabr 2015-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə olunmuşdur (protokol № 05) Məqaləni çapa təqdim etdi: NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2015, № 5 (73) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2015, № 5 (73) НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2015, № 5 (73) 68 ŞƏMSƏDDIN KAZIMOV VALIDƏ HACIYEVA SEVINC NOVRUZOVA Naxçıvan Dövlət Universiteti UOT:532 GÜNƏŞ ELEKTRİK STANSİYASI Açar sözlər: Günəş,enerji,çevrici, elektrik stansiyası Key words: Sun,energy,changer, Electric power station Kлючевые слова: Солнче, энергия,преобразование, Электростанция Gunəş şüalarinin toplanması və onun enerjisinin istilik və ya elektirik enerjisinə çevirilməsi prosesində radiasiyanin təsir mexanizminin təqdiqi əsas problem kimi qarşiya qoyulur.Bu baximdan günəş elektroenergetika qurğuları istilik və ya elektirik qurğularina ayrilir. Günəşin şüalanma enerjisini elektirik enerjisinə çevirən qurğu və avadanliqlar kompleksi günəş elektirik stansiaları (GES-lər) adlanır. Hazırda dünyada fəaliyyət göstərən GES-lərin iki tipi daha geniş yayilmişdir: 1) qülləli GES-lər (belə stansiyalarda günəş şüalari əksedici müstəvi güzgülər-heliostatlar vasitəsilə qüllədə yerləşdirilmiş günəş enerjisi qəbuledicisinə-helioqəbulediciyə yönəldilir); 2)fotoelektirik GES-lər. Fizika və energetika kafedrasının 2011-15-ci illərdə aparılan tədqiqat nəticəsində müəyyən edilmişdirki Naxçıvan MR-da günəş şüalarının rayımkeçirici birləşmələr əsasında təşkil olunmuş çevrici qurğuların təsir mexanizminə baxılmış və günəş enerjisinin elektirik enerjisinə çevrilməsinə istifadə olunan hər 3 üsulla günəş radiasiya qurğularatəsirinin müxtəlif parametrlərdən o cümlədən, şüanın düşmə bucağından, günəşin enliyindən, fəsillərdən və günəşin fəzada dəyişmə konfüqurasiyasından asılılığı təyin olunmuşdur. Haliyyədə Muxtar Respublikada günəş elektirik stansiyasının qurulmasına başlamış və gələcək perespektivləri aydınlaşdırmış və enerji çevricilərinin səmərəli artırılması yolları göstərilmişdir. 1. Fotoelektirik üsulla işləyən qurğulara günəş radiasiyasının təsiri: 2. İstilik-elektirik üsulla işləyən qurğulara günəş radiasiyasının təsiri: 3. Elektirk emissiyası üsulla günəş radiasiyasının miqdarını müəyyən edir. Məlumdur ki,yer səthinin ümumi sahəsi 5·10 14 m 2 -dir. Onda yer kürəsinin hər 1m 2 səthinə duşən şüalanma seli gucunun 170Vt olduğunu alarıq. Qeyd etdiyimiz kimi, bu qiymət yerin coğrafi enliklərindən asılı olaraq dəyişir. Belə ki, yuxarı enliklərdə 80-130 Vt/m 2 ,mülayim qurşaqda 130- 210Vt/m 2 qitmətlərini alır. Müxtəlif növlü günəş şüalanmalara qarşı davamlı olan, spektrin görünən və yaxın infraqırmızı oblastı üçün nəzərdə tutulan yeni tip fotoelektirik üsulla çevrici qurğulara günəş radiasiyasının təsir mexanizmini işlənib hazırlanması müasir elm və texnikanın qarşısında duran mühüm məsələlərdən biridir. Hal-hazırda yarımkeçirici birləşmələr əsasında çevricilərdə ən çox istifadə olunan material qalium, indium, forfor və arsendir. Lakin nüfuzedici radiasiyasının təsiri altında bu materiallarda baş verən struktur çevirmələri nəticəsində yarımkeçiricilər əsasında yaranan birləşmələrdən xarakteristikasında əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Günəşin şüalanma enerjisindən istifadəni xarakterizə edən göstəricilərdən biridə verilən ərazidə günaşli saatların illik miqdarıdır. bu gostərici qonşu Rusiyada 500-2000 saat/il olduğu halda Muxtar 69 Respublikanın yerləşdiyi əlverişli coğrafi mövqeyindən və iqlim şəraitinin nəzərə alaraq burada il ərzinda 1m 2 səthinə düşən günəş enerjisinin miqdarı daha yüksək olub 2000-2200kVt·saat günəş radiasiyasının illik miqdarı isə 192 Vt/m 2 -dən 212 Vt/m 2 -dək artır. deməli Muxtar Respublikada ekoloji cəhətsə təmiz istilik və elektrik enerjisi almaq üçün geniş imkanlar vardır Naxçıvan MR Dövlət Energetika Agentliyi ilə Belçikanın “SOLTECH” şirkəti arasında Beynəlxalq standartlara müvafiq 20MVt gücə malik Günəş Elektrik Stansiyasının tikilib-quraşdırılması üçün müqavilə imzalanmışdır.Stansiyanın tikilməsi üçün 36Ha ərazi ayrılmışdır. Bu ərazi, Babək rayonunun Xalxal kəndi yaxınlığında , Naxçıvan-Şahbuz-Batabat avtomobil yolunun sol tərəfində , əkinə yararsız təpəliklərdir. Relyefdən asılı olaraq Stansiya 5 ərazidə olmaqla 11 ədəd ministansiyalardan ibarət olacaqdır. Hər bir ərazi çəpərlənəcək , qəza generatoru , siqnalizasiya və nəzarət kamera sistemi ilə təchiz olunacaqdır. Ministansiyalar güclərindən asılı olaraq fotovoltaik günəş panellərindən və onların armaturlarından, yığma qutularından invertorlardan , transformatorlardan , 0.4 və 20KV dəyişən gərginlikli komutasiya avadanlıqlarından və kabellərindən, idarə etmə və nəzarət ölçü sistemlərindən ibarət olacaqdır. ministansiya №1 №2 №3 №4 №5 №6 №7 №8 №9 №10 №11 Invertor1MVt 2 2 2 2 2 2 2 1 2 1 1 Invertor 0.5MVt - - - - - - - 1 - - 1 Transformator 2.5MVt 20Kv2x400V 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 255 Vt günəş panelləri ədəd 7866 7866 7866 7866 7866 7866 7866 5911 7866 3933 5911 X/S tr 16kva 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Yığma qutusu ədəd 24 24 24 24 24 24 24 18 24 12 18 Mini stansiyalar 20Kv -luq yeraltı kabel və yerüstü elektrik veriliş xətləri ilə Naxçıvan MR-nin enerji sisteminə hər birinin gücü 10MVt olmaqla 2 nöqtədə qoşulacaqdır. Qoşulma nöqtəsi Energetika Agentliyinin ümumi gücü 50MVA olan 110 /35 Kv -luq Xalxal yarımstansiyasında yerinə yetiriləcəkdir. Bunun üçün qoşulma nöqtəsində 2 ədəd 35 /20 kv-luq ,12.5MVA -lik transformator və lazımı komutasıya , muhafizə və aftomatika qurğuları quraşdırılacaq. Stansiyanın idarə edilməsi mərkəzi idarəetmə otağından həyata keçirliəcəkdir. Real rejimdə stansiyanın bütün texniki parametrlərinə nəzarət etmək mümkün olacaqdır. ƏDƏBIYYAT 1.Рывкин С.М.Фотозлектрические явлентя в полупроводникиках Физматгэ,1993 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|