MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Koitiro Mautsuura, YUNESKO-nun sabiq Baş katibi (1999-2009)
- Bakı Humanitar Forumu: mədəniyyətlərin dialoqu
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
132 YUNESKO-nun sabiq Baş katibinin nitqi
Multikulturalizmlə bağlı bu tədbirdə mənə də yer verdiyiniz üçün sizə çox minnətdaram. Mən son 10 ildə UNESCO-nun baş katibi olmuşam. Ona görə də bugünkü dünyada multikulturalizmin dəstəklənməsi məqsədi ilə UNESCO tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq cəhdləri gücləndirməkdən çox şadam. Açılış mərasimində prezident İ.Əliyev multikulturalizmin güclənməsinin vacibliyini vurğuladı. Yəqin ki, hamı hətta mənim özüm də bizim qarşımızda duran ən əsas sualın bunun necə həyata keçirilməsi olduğu ilə razılaşarıq. Ona görə də mən yoldaşlarımın çıxışlarına, xüsusilə də Azərbaycanda multikulturalizmin güclənməsi üçün hansı konkret addımların atıldığını izah edən azərbaycanlı yoldaşımın çıxışına çox diqqətlə qulaq asdım. Bu çox həlledici bir haldır. Zənnimcə, multikulturalizmi gücləndirmək, dəstəkləmək üçün həyata keçirilməli iki əsas istiqamət var: bunlardan birincisi zəngin mədəni irsi, maddi və qeyri-maddi mədəni irsi qorumaq, ikincisi isə müasir mədəniyyətdə həmin izləri qoruyub saxlamaqdır.
Mən Azərbaycana ilk səfərimi 2000 ci ilin aprel ayında prezident Heydər Əliyevin dəvəti ilə etmişəm. O zamanlar da Azərbaycanda irslə bağlı yanlışlıq mövcud deyildir.Lakin o vaxtdan bəri Azərbaycanda iki yerli istiqamət yarandı.Bunlardan birincisi, Bakı şəhərinin rolu və digəri isə UNESCO-nın 1972-ci il konvensiyalarına əsasən Qobustanın rolunun yüksəlməsidir.Bunu aydınlaşdırmaq üçün bizim iki vasitəmiz var. Birincisi odur ki, məkan çox gözəl Avropa üslubuna malik olsa da, bu, kifayət deyil. İkinci vasitə isə, bu iki vasitəni yaratmış Bakı şəhəri və Qobustanın məhşur dünyəvi dəyərini və rolunu qoruyan idarəetmə planının olmasıdır. Ona görə də Azərbaycan indi, ən vacibi, maddi irsini qorumalıdır. Mən indi ikinci bir nümunə göstərmək istəyirəm. Hər halda siz Bakının mərkəzində yerləşən Muğam Mərkəzinə baş www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 133
çəkmisiniz. İndi UNESCO-nun 2003-cü il konvensiyasına əsasən muğam qeyri-maddi mədəni irsin şedevri hesab olunur. Qeyri- maddi irsə milli rəqslər, milli mahnılar, milli mərasimlər və çox vacib ictimai-mədəni tədbirlər daxildir. Multikulturalizmi inkişaf etdirmək üçün həm maddi, həm də qeyri-maddi mədəni irs olmalıdır. Bu, mütləq olmalıdır və UNESCO dövlətlərin qarşılıqlı hörmət prinsiplərini təsdiq edən iki əsas konvensiya təsis edib. Azərbaycan bunu öz imzası ilə təsdiq edib və 70-80-ci konvensiyalara əsasən, o konvensiyanın özünün rolunu təsdiq edib. Təxminən 87 ölkə bununla bağlı bir çox məlumatı təsdiq etmişdir.
Ona görə də konvensiyanın beynəlxalq üzvlərinin birgə yaradılmış bazasına zidd olaraq əl-ələ verib milli meylləri də inkişaf etdirmək çox vacibdir. Milli meyllə beynəlxalq meyl bir-birinə müvafiq olmalıdır. Və mən qeyd etməliyəm ki, multikulturalizmdə ikinci vacib məsələ müasir mədəniyyətlərdir ki, UNESCO 2005-ci ildə bu sahədə də vacib, – ölkə tədqiqatının rəngarəngliyinin qorunması və inkişafı üzrə konvensiya təsis edib. Bu bir az mürəkkəb məsələdir, amma bunun məqsədi müasir mədəniyyətlərin həmin sahələrini inkişaf etdirməkdir. İlk növbədə, müxtəlif ölkələrdə fərqli müasir mədəniyyətləri qorumaq və onları inkişaf etdirməkdir. 2005-ci il konvensiyasının əsas məqsədi belə müasir mədəniyyətləri inkişaf etdirməkdir. Mən
çox vaxt
almağı xoşlamadığımdan, multikulturalizmin inkişafı üçün bizim həyata keçirdiyimiz milli cəhdləri əks etdirən bir sıra çıxışları bir daha vurğulamaq istərdim. Ancaq bununla bərabər beynəlxalq cəhdlərin də rolunu yada salmaq vacibdir. Milli cəhdlər beynəlxalq cəhdlərə müvafiq olmalıdır.
YUNESKO-nun sabiq Baş katibi (1999-2009)
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
134 Bakı Humanitar Forumu: mədəniyyətlərin dialoqu
Mən forumun bütün iştirakçılarını, qonaqlarını salamlayıram. Bildiyiniz kimi, ―miltikulturalizm‖ anlayışı nisbətən yaxınlarda əmələ gəlib və əgər biz bu termin haqqında danışmaq istəyiriksə, bilməliyik ki, bu terminin yaranmasından öncə uzun tarixi dövrdə bu hadisə özü artıq mövcud idi. Bu belədir, çünki qədim filosoflar, xüsusən, yunan filosofu Platon varlığı və dünya qavrayışını idealiscəsinə izah edirdilər. Platonun yer üzündə bütün canlıları birləşdirən vahid bütöv yanaşması var idi.
Bu, bəlkə də, bugünki elmi nöqteyi-nəzərdən kifayət qədər mübahisəli və müəyyən mənada arxaik hesab olunsa da, möhtəşəm qlobal yanaşma idi. Ancaq Platon artıq təsbitləyib ki, bu anlayış kütləvi şüurdan başqa yaranışdan insan təbiətinə xasdır. Yəni, bu həm də qeyri-şüuri amildir. Bu formula ilə razılaşsaq, belə çıxır ki, bəşəriyyətin inkişafının bütün mərhələlərində multikulturalizm, bu termin və hadisənin, indi istifadə etdiyimiz mənada, obyektiv dünyaya aid olduğuna dair bir çox nümunələr taparıq. Və belə demək mümkünsə, dünya heç bir vaxt bu təzahürdən təcrid olunmayıb.
Əgər düşündüyümüz kimi olmasaydı, onda heç vaxt çoxmillətli mədəniyyətlər olmazdı, heç vaxt böyük bəşər mədəniyyətləri olmazdı, çünki özü üçün hər hansı sərhədlər müəyyənləşdirən və yalnız öz hüdudlarında fəaliyyət göstərən hər bir mədəniyyət özünü tənəzzülə məhkum edərdi.
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|