MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məmməd Əliyev, Bakı Slavyan Universitetinin prorektoru, fəlsəfə elmləri doktoru, professor
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
174 münaqişələrə münasibətini bildirərək bəyan etmişdir: ―Heç kim dinləri aqressiya, zorakılıq və ya ölüm vasitəsi kimi dözümsüzlük aləti olaraq, təqdim etmək və istifadə etmək hüququna malik deyil. Əksinə, onların dostluğu və qarşılıqlı ehtiramı əsl tərəqqi və sülhün zəngin mənbəyidir‖.
Bu gün Azərbaycanda 200-dən artıq dini təşkilat qeydiyyatdan keçmişdir. Və bu hal müasir demokratik Azərbaycanda dini tolerantlığın parlaq sübutudur.
―Azərbaycanda bütün dinlərin nümayəndələri özlərini rahat hiss edir‖. Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə verilən iftar məclisində çıxış edərkən belə demişdi. Prezident qeyd etdi ki, Azərbaycanda islam mədəniyyətinə və islam dininə hörmət və ehtiram bütün digər dinlərə ehtiramla müşayiət olunur. ―Öz dininə ehtiram göstərən insan başqasının dininə də ehtiram göstərməlidir. Bu artıq Azərbaycanda bərqərar olmuş yanaşmadır. Bu gün dini xadimlər Azərbaycanda hökm sürən dözümlülük və tolerantlıqdan bəhs etdi. Bu artıq reallıqdır və bəzi hallarda bizim təcrübəmiz dünya miqyasında öyrənilir. Mən çox şadam ki, dözümlülük, dini tolerantlıq artıq Azərbaycanda bərqərar olmuş anlayışlardır. Bu sadəcə şüar deyil, bizim həyat tərzimizdir‖- deyə prezident qeyd etdi.
din və dövlət arasında münasibətlərin təzahürüdür: ―Azərbaycanda dövlət yalnız məscidləri və islam dininə aid olan digər abidələri tikib bərpa etmir. Eyni zamanda digər dinlərə aid məbədlər də təmir və inşa edilir. Bu barədə danışanlar oldu və mən çox məmnunam ki, müxtəlif dinləri təmsil edən din xadimləri burada vahid fikir ifadə etdilər. Bu fikir ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda bu sahədə iş çox yüksək səviyyədədir. Təbii ki, burada dövlət siyasəti də, bu
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 175
siyasətin əsasları da düzgün qurulub. Bu bizim həyat tərzimizdir. Bu bizim dünyaya baxışımızdır. Biz belə yaşayır və belə yaşayaraq özümüzə, regiona və dünyaya sübut edirik ki, multikulturalizm mövcuddur. Multikulturalizm nisbətən yeni anlayışdır. Mahiyyət etibarı ilə isə müxtəlif mədəniyyət və dinlərə mənsub olan şəxslərin birlikdə yaşamaları deməkdir. Yəni bu anlayış Azərbaycanda əsrlər boyu mövcud olub, bu gün də mövcuddur və möhkəmlənməkdədir. Azərbaycan xalqı müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ictimai-siyasi quruluşlarda yaşayıb. Buna baxmayaraq, sevindirici haldır ki, müstəqillik dövründə bu müsbət tendensiyalar daima güclənib və güclənməkdədir. Bizim uğurlu inkişafımızı gücləndirən amillər bunlardır‖.
Bakı Slavyan Universitetinin prorektoru, fəlsəfə elmləri doktoru, professor
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
176 Dəyişən dəyərlər və multikulturalizm
Bu gün multikulturalizm ideologiya, siyasət və diskurs kimi səciyyələnir, bu da mültikulturalizm gündəliyinin geniş yayılmasına və aktuallığına gətirib çıxarır. Həmçinin, multikulturalizm özü diskurs növü olaraq, bir neçə diskursda baxıla bilər. Bunlardan biri posmodernist diskursdur.
Multikulturalizmin ideoloji və siyasi kontekstləri multikulturalizmə bir hadisə kimi həm müsbət, həm mənfi münasibəti özündə birləşdirir.
Multikulturalizmə mənfi münasibət, 60-ci illərin ortalarından multikulturalizm ideologiyası qarşısında geriləyən, onun dominanta olaraq etnomilli əsas və müxtəlif mühacir qruplardan ibarət ―əritmə qazanı‖ kimi anlaşılmasılmasından irəli gəlir. ―…Etnik qrupların nümayəndələri ümumi əhval-ruhiyyəyə və ölkənin dəyərlərinə uyğundurlarsa yad görsənmirlər‖, yəni kontekstin çərçivəsindən çıxmayaraq, müəyyən əsas sosial zəmində etnokulturoloji fərqlər möhkəmləndirilir. (bu görüntünü Neysbitin ―Meqatrendlər‖ əsərində Amerika cəmiyyətinin timsalında izləmək olar).
Bu münasibət multikulturalistin açıq-aşkar irqçi kimi xarakterizə olunmamasında da özünü göstərir, belə ki, ―multikulturalistin Başqasının özəlliyinə hörməti özünün üstünlüyünü təsdiq etmə formasıdır‖.
―Postmodernizm‖ dövri mətbuatın humanitar istiqamətlərində ən çox işlədilən termindir. Hal-hazırda postmodernizm fenomeni www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 177
fəlsəfi maraqların mərkəzindədir, çünki müasir mədəniyyətə səciyyəvi olan mücərrəd mühakimə növünü ifadə edir.
Miltikulturalizm layihəsi, yaşama hüququ olan və özünə hörmət tələb edən, bir çox mədəniyyətli qlobal birliyin yaranmasını nəzərdə tutan postmodern proqramının tərkib hissəsi hesab edilir. Bu fikrin özünəməxsus təfsiri multikulturalizm konsepsiyasının özülü olan sinqulyarlıqlar nəzəriyyəsinin əsasını təşkil edir.
Hakim intellektual paradiqmanın əvəzlənməsi, mədəni kodların və dəyərlər sisteminin dəyişməsi ilə səciyyələnən bir mədəni kontekstdən digər kontekstə keçmək deməkdir.
Bu nöqteyi-nəzərdən postmodernin səciyyəvi xüsusiyyəti kimi çıxış edən Nitşenin ―dəyərlərin yenidən qiymətləndirilməsi‖ və ya dəyərlərə təkrar baxılması prinsipi aktuallaşır. Onu həm də ―postmodernizmin dəyərlər sindromu‖ adlandırırlar. Bu transformasiya mədəni, dini normaların, makro və mikro, başqa sözlə şəxsi və ictimai səviyyədə dünyagörüşlərin dəyişməsi ilə ifadə olunur.
Dəyər transformasiyası kontekstində cəhdlər dəyər plüralizmi ilə şərtlənən cəmiyyətin çox mədəniyyətlilik anlayışına əsaslanan yeni mədəniyyətin qurulmasına yönəldilmişdir.
Bugünkü sosio-mədəni şəraiti mədəniyyətin ―klassik‖ modelinin və yüksək nümunələrin aradan qaldırılması kimi səciyyələndirmək olar.
Çox yayılmış iddialardan biri, multikulturalizmin postmodernin mədəni vəziyyətini əks etdirməsidir. Hər şeydən əvvəl, əsas arqument, modern üçün xarakterik olan ümumi məxrəcə gətirmədən imtinadır və multikulturalizmin mədəniyyət modelinin inkişafın
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|