Microsoft Word miqrasiya kitab doc
Yüklə 423,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
113 ölkələri özlərinə cəzb edir. Ümumilikdə miqrasiyanın əsas psixoloji tərəfi məhz inkişaf amilidir. Bununla yanaşı, istər məcburi, istərsə də könüllü olan miqrasiyaların hər biri psixoloji amillərə söyknər. Miqrasiya prosesləri bu amillərin tərkibi olaraq narazlıqları ifadə edən emosiyaları da özündə cəmləşdirir. İnsanların yüksək həyat axtarışında miqrasiya etmələrinin səbəbləri içərisində yaxşı sosial imkanlar əldə etmək istəkləri, daha yaxşı şəraitdə, daha təmiz ekoloji yaşamaq, yaxud da xaricdə yaşayan ailəsinə, dostlarına qovuşmaq amilləri də rol oynayır. Bununla yanaşı, qeyri-iradi miqrasiya edənlər də vardır-bu şəxslər konfliktlər, təbii fəlakətlər və ya insan alveri təhlükəsindən öz evlərini tərk edənlərdir. 130 Belə bir yanaşma var ki, miqrasiya prosesləri yeni imkanlar və müdafiə axtarışı üzərində qurulur. 131 Miqrasiologiya elmində miqrasiyanın səbəbləri içərisində aşağıdakı kriteriyalar qeyd olunur: – ölkədə xoşagəlməz iqtisadi şərait: inflyasiya, kütləvi işsizlik halları; – iqtisadi və digər böhranlar; – vətəndaş müharibəsi; – müvafiq regionda və ölkədə ekoloji fəlakət 132 Miqrasiya həm ölkələr daxilində yaşanır, buna urbanizasiya prosesləri (şəhərlərdə məskənləşmə) kimi ad verilir, həm də ölkələr xaricində baş verir. Hər iki halda əhalinin təbii tarazlı yayılması prosesləri korlanır, 130 Pərviz Musayev. Dövlət Miqrasiya Xidməti rəisinin müavini, III dərəcəli dövlət miqrasiya xidməti müşaviri. Miqrantların hüquq və azadlıqlarının qorunması. http://www.respublica-news.az/index.php/dig-r-xb-rl- r/item/1544-migrantlar-n-hugug-vae-azdl-glar-n-n-gorunmas 131 Миграция и права человека. Миграция в мире. http://www.ohchr.org/ru/Issues/Migration/Pages/MigrationAndHumanRight sIndex.aspx. 132 Понятие и причины миграции.www.migrations.ru/reasons_migration 114 sistemlərarası nizamlama prosesləri qeyri-sistemli xarakteri kəsb edir. Miqrasiya demoqrafiyaya səbəb olur, müəyyən ölkələrdə demoqrafiyanın təbii axarına öz mənfi təsirlərini göstərir. Səbəblər isə müxtəlif hesab olunur. Elmdə belə bir yanaşma var ki, daxili miqrasiyanın səbəbləri içərisində iş axtarışı, yaşayış şəraitinin yaxşılaş- dırılması və yüksək səviyyəyə qaldırılması, həyat tərzinin dəyişdirilməsi və s. mühüm yer tutur. Daxili miqrasiya baza etibarilə ərazisi çox böyük olub, müxtəlif təbii-iqlim və iqtisadi şəraiti olan ölkələrdə daha geniş vüsət alır. Geniş ərazisi olan ölkələrdə mövsümi miqrasiyaların payı xüsusilə çox olur. Beynəlxalq miqrasiyanın əsas səbəbi iqtisadi amillərdir. İqtisadi amillər içərisində yüksək əmək haqqı olan iş yerlərinin qazanılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İntellektual miqrasiyanın (elm və incəsənət, ədəbiyyat adamlarından ibarət) payı xüsusi rol oynayır. İntellektual miqrasiyanın (yüksək ixtisaslı şəxslərin fərdi və qrup halını alan formada köç axınları) başlanğıcı XX əsrin 30-cu illərində qoyulub və bu dövrdə ABŞ nasist Almaniyasından qaçan alimlərin əsas mərkəzinə çevrilib. Müasir dövrdə isə yüksək intellektuala sahib olan şəxslərin əsas miqrasiyası Şərqi Avropadan ABŞ-a, Kanada və Qərbi Avropa ölkələrinədir. 133 Belə bir rəqəm var ki, təxminən 214 milyon nəfər öz doğulduğu ölkəsindən xaricdə yaşayır. 134 Miqrantların böyük əksəriyyəti inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında köç edirlər. Bu baxımdan dünya miqrantlarının 40 faizi öz regionlarından qonşu regionlara köç edirlər. 135 Müəyyən bir məkanda, yəni dövlətdə, onun inzibati ərazilərində əhalinin dəyişməsi bu ərazilərin sosial-iqtisadi- 133 Миграция населения. http://ru.wikipedia.org/wiki/ 134 Миграция и права человека. Миграция в мире. http://www.ohchr.org/ru/Issues/Migration/Pages/MigrationAndHumanRight sIndex.aspx. 135 Yenə orada. 115 mədəni və siyasi strukturuna öz təsirlərini göstərir. Məsələn, bir daha qeyd etmək yerinə düşər ki, “beyin köçü” zamanı mənşə ölkə öz resurslarının əksəriyyətini itirir, intellektual qabiliyyətini azaldır. Elmi potensialın aşağı düşməsi həmin ölkənin həm daxili strukturunda, həm də beynəlxalq əlaqələr strukturunda müəyyən çatışmazlıqları yaradır. Bu boşluğun yeni resurslar hesabına dolması həm də yeni zərurətləri və aspektləri meydana gətirir. Miqrasiyanın kütləvi halında məkan boşalır, bu anda əvvəlki struktur öz tərkibi baxımından funksianal tarazlığını itirir. Ermənistan əhalisinin kütləvi olaraq azalması ölkənin dövlət strukturları ilə əhalisi arasında tarazlı münasibətlərin yaranmasının qarşısını alır. Əhali çatışmazlığı resurs çatışmazlığını meydana gətirir ki, bu da özlüyündə siyasi sistemin tələblərə cavab verəcək səviyyədə təşkil olunmasına imkan vermir. Resurs çatışmazlığı siyasi hakimiyyətin həm daxildən strukturlaşmasında problemlər yaradır, həm də hakimiyyətin idarə obyektinin kasadlığını ortaya çıxarır. Bu anda cəmiyyət üzərində gərginliklər artır, insanlar istismara məruz qalırlar. Miqrasiyanın kütləvi proseslərində mənşə dövlət öz qabiliyyətinin bir çox hissəsini itirir, hətta dövlətin təhlükəsizliyinə müəyyən təhdidlər də meydana gəlir. Bu anda dövlət çalışır ki, demoqrafik artım yolu ilə öz milli tərkib resurslarını tənzim etsin. Eyni zamanda cəmiyyətdə yeni sosial münasibətlər üçün əlverişli şəraitləri yaratsın, ictimai-siyasi sabitliyi möhkəmləndirsin, iqtisadi inkişafını yeni tələblər əsasında stimullaşdırsın. Bu gün miqrasiya daha çox dünya sakinlərinin iqtisadi, siyasi və mədəni-sosial məzmunlu axın dövriyyələrini özündə cəmləşdirən bir proses kimi əhəmiyyətə malik olur. Miqrasiya proseslərinin axınlarında mövcud olan kütlələr (həcm) baxımından müəyyən dərəcələri meydana gəlir. Bu baxımdan da qlobal proses çərçivəsində olduqca müxtəlif dərəcəli proseslər yaşanamqdadır. Bu gün dünyanın iqtisadi dövriyyəsi öz ardınca məhsuldar qüvvələrin dövriyyəsini yaradır ki, bu da ümumdünya miqrasiya proseslərinin formalaşmasına səbəb Yüklə 423,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|