Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fəridə NOVRUZOVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, II kurs tələbəsi E-mail: faridanovruzova070@gmail.com ATATÜRK VƏ TÜRKÇÜLÜK
- Ülkər KAZIMOVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, Yaxın və Orta Şərq ölkələri tarixi ixtisası üzrə II kurs magistrant
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 63 Fəridə NOVRUZOVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, II kurs tələbəsi E-mail: faridanovruzova070@gmail.com ATATÜRK VƏ TÜRKÇÜLÜK Elmi rəhbər: Şəbnəm CƏFƏROVA Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi Açar sözlər: Atatürkçülük ideologiyası, türkçülük, türkçü kimdir Osmanlı imperiyasının süquta uğradığı dövrdə, dünya səh- nəsinə çıxan dahi şəxsiyyət Atatürk ideya və praktikanı öz şəxsiy- yətində birləşdirmiş bir lider idi. Fikir və düşüncələrinin əsasını Atatürkçülük təşkil edirdi. Sual olunur, Atatürkçülük deyə fikir ola bilərmi? Əlbəttə ola bilər. Araşdırmamız göstərir ki, belə bir ideologiya var. Mustafa Kamalın üzərində israrla durduğu, dövlət və millət həyatında tətbiq etmək istədiyi fikirlər, prinsiplər ciddi bir şəkildə toplanılıb bir araya gətirilsə, belə sistemlər topluluğuna Atatürkçülük adı verilə bilər. Ziya Göyalpın dediyi kimi “Atatürk- çü düşüncə ölkə gerçəklərindən, türk tarixinin yarpaqlarından qay- naqlanır. O, fərdi düşüncə deyildir, millətimizin müştərək arzu və meyillərinin ifadəsi olan bir düşüncədir”. Atatürkün düşüncə siste- minin əsasını təşkil edən prinsiplərdən biri Türkçülük ideologiya- sıdır. Atatürk türk olmağı fəxarət hissi hesab edirdi. Bəs Türkçü- lük ideologiyası nədir? O, həmişə deyərdi ki, “Əgər mənim fikir- lərimin, mənim ideyalarımın və bütün düşüncələrimin qayəsi atam Əli Rza Əfəndidirsə, fikirlərimin, düşüncələrimin mayası məhz Zi- ya Göyalpdan gəlir. Ziya Göyalp müəllimim olaraq mənə bu ideo- logiyanı öyrədib”. Artıq aydındır ki, Atatürkə bu ideyalar müəlli- mindən ötürülmüşdür. Osmanlı imperiyasının son illərində 3 ideoloji prinsip var idi: Osmançılıq, İslamçılıq, Türkçülük. Türkçülük “Hər şey türk üçün”, “Türkə görə” fikrini müdafiə edən Türk Millətçiliyinin adı- M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 64 dır. Türkçülük türk millətini yüksəltmək deməkdir. Türk millətin adıdır. Millət özünə xas bir mədəniyyətə sahib olan topluluq de- məkdir. Yüz milyon türkün bir millət halında birləşməsi, Türkçü- lər üçün güclü həyəcan qaynağıdır. Türkçülük yüksəlmək üçün deyil, yüksəltmək üçündür. “O, Ərəb və Qərb mədəniyyətinə qar- şıdır. Türkçülüyün ən böyük vəzifəsi türklüyə xidmətdir. O, yorul- madan türk soyunun üstünlüyünü anladacaq, yad ünsürlərin təhlü- kəsini söyləyəcək, barışmaz düşmənimizin Moskva olduğunu təl- qin edəcəkdir”. Atatürk əsl türkçü idi. Bunu Atatürkün sözləri ilə təsdiq edə bilərik. “Mən hər şeydən öncə bir türk millətçisiyəm. Belə doğ- dum belə öləcəm. Türk birliyinin bir gün həqiqət olacağına inan- cım vardır. Mən görməsəm belə, gözlərimi dünyaya onun yuxuları içində yumacam. Sabahın tarixi, yeni fəsillərini türk birliyi ilə aça- çaq. Türkün varlığı bu köhnə aləmə yeni üfüqlər açaçaq, günəş nə demək, üfüq nə demək, o zaman görüləcək”. Türkçülük bir fikir olduğu qədər də bir inancdır. Hər istəyən türkçü ola bilmədiyi kimi hər türkçüyüm deyən də türkçü ola bilməz. Türkçülük bir hə- dəfdir. O hədəf ki, Atatürk düşüncəsinin qayəsi idi. Hədəfsiz mil- lətlərin ən talehlisi belə zəif olmağa məhkumdur. Hər türkçü yaşa- dığı yerin işini inancla edərsə, türkçülük hədəfi sağlamlaşar. Türk- çü sərt yaşamaqdan xoşlanar və böyük sərtliyi nəfsinə qarşı göstə- rər. Türkçü millətinə bir xidmət göstərərkən, bunu bəyənilmək üçün deyil, vəzifəsi bildiyi üçün edər. Türkçülər həmrəy yaşama- ğa məcburdur. Həmrəylik az qüvvə ilə çox iş görmənin tək və də- yişməz çarəsidir. Türkiyə Cümhuriyyətinin 12-ci il dönümündə “Atatürk bi- zim ən böyüyümüzdür”, “Atatürk bu millətin ən yüksəyidir” kimi şüarlar hazırlanmışdı. Şüarların siyahısını gözdən keçirən Atatürk hamısının üstündən xətt çəkərək, belə yazdı: “Atatürk bizim içəri- mizdən bir nəfərdir”. O, “Nə mutlu türküm deyənə” dedi. Mən isə deyirəm: Nə mutlu bizə, Nə mutlu Atatürkü sevənə. ƏDƏBİYYAT 1. Atatürkün fikir və düşünceleri. Ankara, 1999 M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 65 2. Atsız Nihal. Türkçülük / Orkun, 10 sayı, 1 Ekim 1943 3. David Kushner. Türk milletçiliyinin doğuşu. İstanbul, 1979 4. Göyalp Ziya. Türkçülüyün əsasları. Bakı , Maarif Nəşriyyatı, 1991 5. İbrahim Kafesoğlu. Türk milletçiliyinin meseleleri İstanbul, 1970 6. Qocatürk Utkan. Atatürk Bakı-Elm-1991 ______________________ Ülkər KAZIMOVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, Yaxın və Orta Şərq ölkələri tarixi ixtisası üzrə II kurs magistrant E-mail: ulkerkazimova@yahoo.com TÜRKİYƏ CÜMHURİYYƏTİNİN SƏLƏFİ OSMANLI DÖVLƏTİ A.Y.KRIMSKİNİN GÖZÜ İLƏ Elmi rəhbər: Rafiq İSMAYILOV Bakı Dövlət Universitetinin dosenti Açar sözlər: A.Y.Krımski, Osmanlı dövləti, Sultan I Süleyman Qa- nuni, Sultan I Səlim, Türk heyranlığı 1923-cü il 29 oktyabrda Mustafa Kamal Atatürkün başçılığı ilə Respublika elan edilən Türkiyənin sələfi olan Osmanlı dövləti möhtəşəm tarixi ilə iz qoymuş dövlətlərdən biridir. XVIII əsrdən etibarən Osmanlı dövlətində başlayan tənəzzül XX əsrin əvvəllə- rində uğursuzluqlar və I dünya müharibəsində məğlubiyyətlə özü- nü göstərdi. Lakin müasir Türkiyənin qurucusu Mustafa Kamal Atatürk apardığı siyasət ilə Osmanlı dövlətinin tarix səhnəsindən silinməsinin qarşısını aldı. Bütün bunlara görə həm müasir Türkiyə, həm də Osmanlı döv- ləti həmişə tarixçilərin diqqət mərkəzində olmuşdur. Bu tarixçilər içərisində A.Y.Krımskinin adını xüsusi qeyd etmək lazımdır. A.Y. Krımski Yaxın Şərqin üç ən böyük etnosu və onların burada mövcud olmuş dövlətləri haqqında geniş şəkildə araşdırmalar aparmışdır. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|