Onore De Balzak qorio ata

bir sözlə, Bonapartıdır. O, bütün quldurların sevdiyi adamdır. Belə mahir bir quldur öz “kötüyünü” heç bir 
zaman Qrev meydanında* qoyub getməyəcək. 
Madmazel Mişono başa düşmədi. O zaman Qondüro oğru şivəsindən götürülmüş bu iki sözün mənasını 
izah etdi. “Sorbonna” və “kötük” oğru şivəsinin ən qüvvətli ifadələrindəndir: oğrular insan başını iki 
nöqteyi-nəzərdən müayinə etmək zərurətini birinci olaraq başa düşmüşlər. “Sorbonna” – canlı adamın 
başı, onun məsləhətçisi, onun düşüncəsi deməkdir. “Kötük” isə bir heç, mənasız, axmaq bir şey 
deməkdir, insan, başı kəsildikdən sonra “kötüyə” çevrilir. 
Rəis sözünə davam edərək: 
– Ko len bizi oynadır, – dedi. – İngilis poladı kimi möhkəm bir adamla toqquşduğumuz zaman, həbs 
əsnasında zərrə qədər müqavimət göstərmək fikrində olarsa, biz onu öldürə bilərik. Biz də sabah Ko leni 
öldürmək üçün onun müqavimət göstərəcəyinə ümidvarıq. Ko len isə öldürüldükdən sonra nə 
məhkəməyə ehtiyac olacaq, nə də onu saxlamaq və keşiyini çəkmək üçün xərcə. Cəmiyyət hər 
əziyyətdən birdəfəlik xilas olacaqdır. Məhkəmə, şahidlər, cürbəcür xərclər, edam, xülasə, qanun yolu ilə 
bu quldurlardan azad olmaq üçün lazım olan hər bir şey, sizin bizdən alacağınız min ekü puldan baha 
başa gələcəkdir. Bundan başqa, biz vaxta da qənaət etmiş olacağıq. Süngünü “Ölüm-yalan”ın qarnına 
soxmaqla biz yüzlər ə cinayətin qabağını alacaq, bir çox quldurları pozulmağa qoymayacağıq. Onlar polis 
idarəsinin qonşuluğunda özlərini üsullu aparmağa məcbur olacaqlar. Bax buna “yaxşı təşkil edilmə” 
deyərlər. Əsl insanpərvərlərin rəyincə, bu cür işi görmək cinayətin qabağını almaq deməkdir. 
Puare dedi: 
– Həm də öz ölkənə xidmət etmək deməkdir. 
Polis rəisi cavab verdi: 
– Siz bu gün ağıllı danışırsınız. Bəli, bəli, əlbəttə, biz öz ölkəmizə xidmət edirik. Elə buna görə cəmiyyət 
bizim barəmizdə haqsızlıq edir. Biz cəmiyyətə böyük, lakin gizli xidmətlər göstəririk. Ona görə görkəmli 
adamlar mövhum fikirlərdən uzaq olmalı, xristian olan şəxs isə dardüşüncəli adamlar üçün qəbul edilmiş 
tərzdə həyata keçirilməyən xeyirli işlərdə belə baş verə biləcək müsibətli nəticələrlə barışmağa 
məcburdur. Başa düşünüz, Paris öz Parisliyində qalır. Bu da mənim həyatımın mənası. Sizə uğur olsun, 
madmazel. Kristofu Büffon küçəsinə Qondüronun yanına, məni gördüyünüz evə göndərərsiniz. 
Qulluğunuzda hər zaman hazıram, cənab. Əgər təsadüfən evinizi qarət edərlərsə, mənim yanıma 
buyurarsınız, bütün şeylərinizi qaytararlar: hər zaman qulluğunuzda varam. 
Puare madmazel Mişonoya dedi ki: 
– Hələ “polis” sözünü eşidəndə özündən çıxan səfehlər də varmış. Bu cənab çox nəzakətlidir, onun sizdən 
tələb etdiyi isə çox sadə bir şeydir. 
Ertəsi gün “Voke    evi” tarixinin fövqəladə səhifələrindən birini təşkil edən günlərdən idi. O günə qədər 
pansionun sakit həyatında ən mühüm hadisə meteor kimi görünüb yox olan qrafinya d  ’Ambermenilin 
zühuru idi. Lakin o böyük günün qarşısında bütün hadisələr solğun görünürdü. Sonralar madam Vokenin 

---

bütün söhbətləri bu hadisə ilə nəticələnirdi. Hər şeydən əvvəl məlum olsun ki, Ejenlə Qorio düz saat on 
birə kimi yatmışdılar. Madam Vokenin özü Gete teatrından gecəyarısı qayıtdı, saat on birin yarısına 
qədər yatağından durmadı. Votrenin geri qaytardığı şüşədəki şərabı içən Kristof da çox yatdığından 
pansiondakı adi intizam gec başlamışdı. Puare ilə madmazel Mişono üçün səhər yeməyinin gecikdirilməsi 
əlverişli idi. Viktorina ilə madam Kutür də çox gec oyandılar. Votren səhər səkkizdən əvvəl evdən çıxmış 
və yalnız nahara qayıtmışdı. Buna görə də Silviya ilə Kristof bütün qapıları döyə-döyə, səhər yeməyinin 
hazır olduğunu on ikiyə on beş dəqiqə işləyəndə xəbər verdikləri zaman kimsə bundan narazı qalmadı. 
Madmazel Mişono, Silviya ilə Kristof yemək otağından çıxdıqları zaman, aşağı enib, dərmanı Votrenin 
gümüş stəkanındakı qaymağın içinə tökdü. Bu qəhvə qaymağı başqa kirayənişinlərin qaymağı ilə birlikdə 
qaynar suda qızdırılırdı. Mişono öz işini görmək üçün pansiondakı bu qaydadan istifadə etdi. Yeddi 
pansioner yemək otağına birdən-birə toplaşmadı. Ejen hamıdan sonra əsnəyə-əsnəyə aşağı enərkən 
qasid ona madam de Nusingenin məktubunu verdi. Məktubda bu sözlər yazılmışdı: 
“Əziz dostum, mən sizdən inciməmişəm, kin də saxlamıram. Mən sizi gecə saat ikiyə qədər gözlədim. 
Sevdiyin bir adamın intizarı! Bu əzabı çəkənlər bu cəfanı heç kəsə rəva görməzlər. Görünür, siz birinci 
dəfə sevirsiniz. Nə olmuşdur? Mən təlaş içindəyəm. Qəlbimin sirrini verməkdən qorxmasaydım, sizə nə 
olduğunu öyrənmək üçün özüm gələrdim. Xeyirdir  , şərdir  ? Mən ora gəlsəydim, yaxud gecənin bu 
vaxtında evdən çıxsaydım, özümü məhv edərdim. Mən qadın olmağın müsibət olduğunu anladım. Məni 
sakit edin, atam sizə söylədiyi sözlərdən sonra nə üçün gəlmədiyinizi mənə izah edin. Mən hirslənsəm 
də, yenə də sizi bağışlaram. Bəlkə, xəstələnmisiniz? Siz nə üçün bu qədər uzaqda yaşayırsınız? Allah 
eşqinə, bircə kəlmə. Tezliklə görüşərik, deyilmi? Əgər siz məşğulsunuzsa, mənə bir kəlmə də kifayətdir. 
Sadəcə, yazarsınız ki, “gəlirəm”, yaxud “xəstəyəm”. Lakin siz xəstə olsaydınız, atam gəlib mənə xəbər 
verərdi. Bəs nə olmuşdur?..” 
Ejen: 
– Doğrudan da, nə olmuşdur? – deyə bağırdı. Məktubun son sətirlərini oxumadan əlində əzdi və yemək 
otağına qaçdı. – Saat neçədir? 
Votren qəhvəsinə şəkər salaraq: 
– On ikinin yarısıdır, – dedi. 
Qaçaq katorqalı Ejenə soyuq, sehrli bir nəzərlə baxdı: bu cür nəzərlə ancaq ovsunlama qüdrətinə malik 
olanlar baxır. Deyirlər ki, bu baxış dəlixanadakı ən müdhiş dəliləri sakit edir. Ejenin bütün varlığı sarsıldı. 
Küçədən       təkərlərinin səsi eşidildi, içəriyə sürətlə bir lakey daxil oldu. Madam Kutür dərhal cənab 
Tayferin lakeyini tanıdı. Onun üzündə qorxu vardı. Viktorinaya: 
– Atanız sizi yanına çağırır, – dedi. – Böyük müsibət baş vermişdir. Cənab Frederik dueldə vuruşmuş, 
şpaqa ilə onun alnından vurmuşlar, həkimlər ondan ümidlərini kəsiblər. Qardaşınız huşunu itirib, siz 
onunla ancaq vidalaşa biləcəksiniz. 
Votren ucadan dedi: 

---