Cədvəl 7.8.
Refrijerator vaqonların texniki xarakteristikası
Göstəricilər
Seksiyaların tipi
Avtonom
ZA-5
ZB-5
BMZ-5
ARV-1
ARV-2
Yük vaqonlarının sayı
5
4
4
1
1
Yük vaqonunun
avtoqoĢqu oxlarından
olan uzunluğu, m
18,076
22,08
22,071
20,08
22,08
Dizel vaqonunun
avtoqoĢqu oxlarından
olan uzunluğu, m
-
17
17
-
-
Ümumi uzunluq, m
91
106,38
106,38
-
-
Kuzovun uzunluğu, m
(yük vaqonu)
17
21
21
19
21
Kuzovun eni, m
3
3,1
3,1
3,1
3,1
Rels baĢlığından olan
hündürlük
4,57
4,69
4,67
4,69
4,69
Yük vaqonunu baza
uzunluğu, m
12
16
16
14
16
Yükləmə həcmi, m
3
73,7
100
101,8
88
100
Ümumi yükləmə həcmi,
m
3
318
400
447,2
-
-
Yükgötürmə, t bir vaqon
ümumi
41; 29; 26
178
41
164
46
184
40
-
36
-
Ekipirovka ilə tara,
yük vaqonu,
ümumi
39;50;52
219
43
242
39
109
44
48
Vaqon döĢəməsinin
sahəsi,
33,5; 22
45
46,4
40,3
45
Qapıların ölçüsü
1,43x2
2,2x2
2,1x2,2
2,2x2
2,2x2
Hesabi temperatur,
Yük sahəsində,
0
C
Xarici mühitdə,
0
C
-12...-14
30... -45
-20..14
40...-45
-20...14
40.. -45
-18...14
40... -45
-2...14
40...-45
Dizelin tipi
4HBD-21 4HBD-21
K-461
4HBD-12,5 4HBD-12,5
Kompressorun tipi
K-902
Y2H-
56/7,5
2Ф44БС-
18
V-5,Y
Y2H-
56/7,5
Kompressorun soyutma
məhsuldarlığı, kVt
-
5,5
21,4
9,3
4,3
t
0
və t
k
temperaturu
-
-25 və +45
-15 və +30
-15 və +50 -20 və +35
Komp. elek. müh.gücü,
kVt
7
10
7,5
7,5
ġəkil 7.12-də BMZ-5 tipli vaqon seksiyasının yük (a) və dizel
vaqonunun (b) sxemi göstərilib. Dizel vaqonu aĢağıdakı əsas
hissələrdən ibarətdir: 1- yanacaq bakı, 2- içməli su bakı, 3-texniki su
bakı, 4-akkumulyator batareyası yeĢiyi, 5-yağ bakı, 6-çilingər stolu,
7-soyutma radiatoru korobu, 8-dizel-generator, 9-texniki sənədlər
üçün yer, 10-radio-qəbuledici, 11-masa, 12-stul, 13-su isitmə qazanı,
14-isitmə nasosu, 15-giriĢ qapısı, 16-Ģkaf, 17-divan-yataq, 18-
tumbuçka, 19-mətbəx qızdirıcısı, 20-su qızdırıcısı, 21-yuyucu, 22-
məiĢət soyuducusu, 23-paylayıcı Ģəbəkə, 24-yanacaq nasosu, 25-əl
yanacaq nasosu, 26- süzgəclər korobu, 27-ventilyator, 28-əl yağ
nasosu.
Dizel vaqonu dörd əsas sahədən (M-salon-mətbəx, T-ayaqyolu, D-
dizel və A-akkumulyator) ibarətdir.
a)
Şəkil 7.12-də BMZ-5 tipli vaqon seksiyasının yük (a) və dizel
vaqonunun (b) sxemi.
Ġzotermik vaqonunun kuzası bütöv metallik olub, qaynaq bir-
ləĢməsi vasitəsilə 10XHDП markalı korroziyaya davamlı və 09Г2D
markalı azlegirli polad profillərdən hazırlanır. Kuzov və çərçivə
daxildən alüminium təbəqə ilə örtülür və daxilinə isə istilik izolyasiya
materialı-polistirol yerləĢdirilir. Ġzolyasiya materialınm istilik ötürmə
əmsalı 0-30-0,33Vt/m
2
·C olmalıdır. Vaqonun yan divarlarına və
tavanına qalınlıgı uyğun olaraq 200 və 220 mm olan penopolistrol
istilik izolyasiyası qoyulur. Kuzovun xarici səthi qalınlığı 2 mm olan
qofrlanmıĢ polad vərəqə ilə örtülür. Vaqonun çərçivəsi bir onurğa, iki
ədəd Ģkvoren tıri, sonlu və eninə tirlərdən ibarətdir. Onurğa tiri 31№-
li "Z" formalı polad profildən hazırlanır. Çərcivə vaqona təsir edən
vertikal və horizontal qüvvələri qəbul edir.
Yük vaqonunun sonunda ayrıca qapısı olan maĢın Ģöbəsı-4 olur.
MaĢın Ģöbəsində normal saxlanma Ģəraitində soyuqluq məhsuldarlığı
75,6 kC/saat olan BP-1M soyuducu-3 qurğusu (iki ədəd), isitmə
sistemi cihazları və ventilyasiya aparatları olur. Soyuducu qurğuların
iĢi avtomatlaĢdırılıb və vaqonun yüklənmə sahəsində "+20
0
C -dən "-
20°C"-ə qədər temperatur rejimini təmin edir. Hava soyuducusu-2 ilə
soyuqluq 1-yük sahəsinə verilir.
Soyuducu qurğularda aĢağı temperaturun yaranmasını təmin edən
iĢci maddəyə soyuducu agent deyilir. Soyuducu agent kimi amonyak,
kükürd anhidridi, xladon-12, sialit, xlormetil və digər freon
maddələrindən istifadə olunur. Ġzotermik vaqonlarda ən çox xladon-
12 tətbiq olunur. Xladon-12 rəngsiz qaz olub, havadan 4,3 dəfə ağır,
zəhərsiz və iysiz maddədir. Atmosfer təzyiqində xladon-12-nin
qaynama temperatııru -29,8°C donma temperaturu isə-155°C- yə
bərabərdir.
1988-ci ildə BMZ-də kuzovu “sendviç” tipli olan yeni izotermik
vaqonlar buraxıldı. Bu vaqonun yükgötürməsi 46 t, tarası 39 ton,
uzunluğu isə 22,16 m bərabərdir. Ġzolyasiya materialı kimi penepo-
liuretandan istifadə olunur. Kuzanın daxili örtüyü Amг 6М markalı
alüminium ərintisindən və xarici örtüyü isə 10XH DП markalı
qofrlanmıĢ polad vərəqdən (qalınlığı 2 mm) ibarətdir. Kuzovunun
tam həcmi 148 m
3
, yükləmə həcmi isə 120 m
3
-ə bərabərdir. Avtonom
refrijerator vaqonunun (ARV) vəzifəsi -ətraf mühitin temperaturu -
45
0
C-dən +40
0
C olduqda, yükləmə sahəsində tezxarabolan
məhsulları tələb olunan temperaturlarda +14
0
C-dən -18
0
C-dək
saxlamaqdır. Vaqona yan divarlarının hər iki tərəfində qapılar-7 olur.
Avtonom refrijerator vaqonun yukləmə sahəsi-3 və kuzovunun
sonlarında yerləĢən iki maĢın Ģöbəsindən ibarətdir. Vaqonda olan
yüklərə nəzarət üçün siqnal lampasından-2 və texniki stansiyalarda
stasionar enerji mənbəsindən istifadə ermək məqsədilə elektrik
rozetkasından-1 istifadə olunur. MaĢın Ģöbəsində dizel generator-6
aqreqatı və xladon-12 ilə iĢləyən soyuqluq-5 qurğusu quraĢdırılır.
Yük sahəsində temperatur rejimini tənzimləmək və ona nəzarət
etmək üçün termostatdan-4 istifadə olunur. Bu cür vaqonlara texniki
xidmət və nəzarət iri texniki stansiyalarda və xüsusi məntəqələrdə
yerinə yetirtlir. ARV-lərin texniki xarakteristikası cədvəl 7.8-də və
konstruktiv sxemi isə Ģəkil 7.13-də verilir.
Şəkil 7.13. BMZ tipli 5 vaqon seksiyalı refrijerator
vaqonu; a – dizel vaqonu; : b – yük vaqonu.
Bu qurğular yük sahəsinin yan tərəfinin kənarında damın alt
hissəsində quraĢdırılır. Dizel aqreqatının yanında tutumu 500 litr olan
yanacaq bakı, onun ustündə isə elektrik mühərriki yanacaq vuran
nasos yerləĢir. Dizel-generator aqreqatında dizelin gücü 18,9 kVt,
generatorun gücü isə 16,5 kVt bərabərdir. Dizelin soyutması hava ilə,
onun qızdırılması isə xüsusi qızdırıcı ilə təmin olunur. Vaqonda
bütün avadanlıqlar avtomatik iĢləyir və onlara xidmət edən briqada
heyyəti olmur.
Şəkil 7.14. Avtonom refrijerator vaqonu-ARV.
Ġzotermik vaqonlar soyutma sisteminə görə vaqon buzxana,
maĢınlı soyutma, maye-azot soyutmalı, termo-elektrik soyutma
sistemli olurlar. MaĢınlı soyutmalı izotermik vaqonlara dəmiryol
nəqliyyatında refrijerator vaqonlar da deyirlər. Bu məqsədlə dəmiryol
nəqliyyatında hal-hazırda istifadə olunan izotermik vaqonların
əksəriyyəti maĢınlı soyutma sistemi ilə iĢləyirlər.
MaĢınlı soyutma nəqliyyatda 1954-cü ildən tətbiq olunur. MaĢınlı
soyutma sistemi buxar-kompressorlu, absorbsiyalı, hava və kombinəli
soyuducu maĢınlarla yerinə yetirilir. Hal-hazırda refrijerator
vaqonlarında əsasən buxar-kompressorlu soyuducu maĢınlardan daha
geniĢ istifadə olunur [6,14].
Dostları ilə paylaş: |