Ġsraġl elyazov elxan həSƏNLĠ leyla həSRƏtova

 
 

---

7.8. Vaqon təkər cütləri
 
Təkər cütü vaqonun ən məsul və əsas hissələrindən biri olub, sadə 
konstruksiyaya malikdir. O, vaqonun hərəkətini rels xətləri üzərində 
istiqamətləndirərək, vaqonun bütün statiki və dinamiki qüvvələrini 
qəbul etməklə, onu relsə ötürür və əksinə relsin reaksiya qüvvəsini
vaqona qaytarır. 
Qatarların təhlükəsiz hərəkəti təkər cütünün materialından, 
konstruksiyasından, istehsal texnologiyasından, təmirindən və onlara 
olan texniki xidmətdən asılıdır. Təkər cütünün konstruksiyası və 
vəziyyəti hərəkətin səlisliyinə, vaqonların bir-birinə olan qarĢılıqlı 
təsir qüvvələrinin qiymətinə və hərəkət müqavimətinə xüsusi təsir 
göstərir. 
Vaqon təkər cütünün tipləri, əsas ölçüləri və istehsalına olan 
texniki Ģərtlər müvafiq standartlar üzrə müəyyən olunur. Onların 
müayinəsi və təmiri isə “Dəmir Yolunun Texniki Ġstismar Qaydaları” 
və “Təkər cütünün müayinəsi, təmiri və formallaĢdırılmasına” dair 
olan xüsusi təlimatla həyata keçirilir. Təkər cütünün konstruksiyasına 
və istehsalına olan texniki Ģərt və tələbatlar DÜĠST 4835-80 üzrə 
müəyyənləĢdirilir.
Təkər cütünün tipləri və təsnifatı təkərin və oxun diametrləri üzrə 
təyin olunur. MDB-nin və Baltikyanı dövlətlərin magistral dəmir 
yollarında beĢ tip təkər cütü istismar olunur (cədvəl 7.10).
Vaqon təkər cütü oxdan-1 və ona gərilməli oturtma ilə preslənmiĢ 
iki ədəd təkərdən-2 ibarətdir (ġəkil 7.15). Ġstifadə olunan yastıqların 
növünə görə təkər cütləri iki növə bölünur: sürüĢmə və diyirlənmə 
yastıqlı. Hərəkət vasitələrinin (vaqon) istismarında hal-hazırda əsasən 
iki tip (PУ-950, PУ1Ш-950) təkər cü- 
a)
b) 

---

Şəkil 7.15. Vaqon təkər cütləri 
a) PУ-950; b) PУШ-950. 
tündən istifadə olunur. Qalan tip təkər cütləri istehsal olunmur və 
getdikcə də bütövlükdə istismardan çıxarılır. Diyircəkli yastıq tipli 
təkər cütləri unifikasiya olunaraq, həm yük, həm də sərniĢin 
vaqonlarında geniĢ istifadə olunur.