Xalqaro birliklar tizimi – si

2.1.1.6 Modda miqdori birligi - mol.
Kimyoning fundamental qonunlari kashf qilinganidan so‘ng,
(biroz o‘zgaruvchanini) kislorodning 16, 17, 18 – izotoplarining
berdi. O‘sha vaqtdan buyon fiziklar va kimyogarlar, moddaning
kimyoviy Nisbiy atom
elementlar va ularning birikmalarining miqdorini ifodalash uchun masalan, massasi (atom
«gramm atom» va «gramm molekula» birliklari qo‘llanilgan. Ushbu birliklarda, vazni) uchun
qiymatlari amalda juda nisbiy bo‘lgan «atom massasi» va «molekulyar massa» tavsiya qilingan
ramziy belgi –
bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik mavjud edi. «Atom massasi» dastavval, bosh Ar(X). Bu yerda
kelishuvga ko‘ra, kislorodning atom massasi – 16 ga nisbatan olingan edi. atom massasi (har
Biroq, fiziklar spektrometrda kislorod izotoplarini ajratib olishganida, ular 16 bir modda uchun)
qiymatini, izotoplardan bittasi uchun, kimyogarlar esa, aynan shu qiymatni xususiy.
o‘zaro Molekulyar massa
uchun tavsiya
aralashmasi uchun qabul qilishdi. Vanihoyat 1959/60 yillar davomida, Xalqaro etilgan ramziy
Amaliy va Nazariy Fizika ittifoqi (IUPAP) va Xalqaro Amaliy va Nazariy Kimyo belgi esa Mr(X),
ittifoqi (IUPAC) bilan o‘zaro hamkorlikda bunday ikkiyoqlamalikka barham bu yerda ham,
atom molekulyar massa
massasini, to‘g‘riroq aytganda nisbiy atom massasi Ar(12C), massa soni 12 xususiy. bo‘lgan uglerod 12 izotopi (uglerod 12, 12C) asosida belgilashga kelishib oldilar. Ushbu birlashtirilgan shkalaga ko‘ra, nisbiy atom massa va molekulyar massa (ular shuningdek mos ravishda «atom massasi» va «molekulyar massa» ham deyiladi) qiymatlarini beradi.
Kimyogarlar tomonidan, kimyoviy elementlar yoki birikmalarning miqdorini aniqlash uchun qo‘llaniladigan miqdor nomini endilikda «Modda miqdori» deb ataladi. Qaralayotgan muayyan modda uchun modda miqdori, boshqa barcha moddalar uchun ham umumiy (universial) bo‘lgan, doimiy o‘zgarmas miqdoriy qiymatga (konstantaga) ega moddaning miqdoriga proporsional nisbatda aniqlanadi. Modda miqdori birligi mol, ramziy belgisi (ham) mol. Mol – uglerod 12 ning massasiga ko‘ra, bir mol uglerod 12 ning o‘zida qancha atom tutishiga qarab aniqlangan. Xalqaro kelishuvga ko‘ra, bir mol uglerod 12 izotopi, 0.012 kg, ya’ni, 12 gramm uglerod miqdori bilan belgilangan.
www.Orbita.Uz kutubxonasi