Xalqaro birliklar tizimi – si

5-jadval. SI ning old qo‘shimchalari.						qo‘llaniladigan harfiy belgilar, 2-qism. Telekommunikatsion va elektronika texnologiyalari ning 2005 yilda chop etil- gan uchinchi nashrda e’lon qilgan. 210, 220, 230, 240, 250 va 260 lar uchun old qo‘shimcha lar mos ravishda: kibi, Ki; Mebi, Mi; gibi, Gi; tebi, Ti, pebi, Pi; va eksbi, Ei bo‘ladi. Masalan, 1Ki=210 B=1024B tarzida yozilishi kerak. Bunda B baytni ifodalaydi. Garchi,
	Ko‘paytuvchi	Nomi	Belgisi	Ko‘paytuvchi	Nomi	Belgisi
	101	deka	da	10‒1	detsi	d
	102	gekto	g (h)1	10‒2	santi	s
	103	kilo	k	10‒3	milli	m
	106	mega	M	10‒6	mikro	mk (μ)2
	109	giga	G	10‒9	nano	n
	1012	tera	T	10‒12	piko	p
	1015	peta	P	10‒15	femto	f
	1018	eksa	E	10‒18	atto	a
	1021	zeta	Z	10‒21	zepto	z
	1024	yotta	Y	10‒24	yokto	y
Old qo‘shimchalarni, matnda qo‘llanilayotgan birlikning turidan qat’iy ushbu birliklar SI tarkibiga kirmasa ham, nazar, u bilan ifodalanayotgan birlik yoki, uning belgisi bilan birga, oraliq joy ular, axborot texno- qoldirmasdan, tik shrift bilan yozish kerak. Deka (da), gekto (g) va kilo (k) logiyalari sohasida, SI ning old qo‘shimcha- old qo‘shimchalari istisno qilingan ravishda, karrali qiymatlarni ifodalovchi larini noo‘rin va xato barcha old qo‘shimchalarning belgilari bosh harflar bilan yoziladi; ulushli qo‘llashni oldini olish maqsadida foyda- qiymatni ifodalovchi barcha old qo‘shimchalarning nomlari esa, doimo kichik lanish zarur. harflar bilan yoziladi. So‘z boshida kelgan holatdan boshqa barcha holatlarda, barcha old qo‘shimchalarning nomlari kichik harflar bilan yoziladi. Birlik belgisi bilan old qo‘shimcha belgisini birlashtirish orqali hosil Old qo‘shimchalar- ning qo‘llanishiga qilingan belgilar guruhi, (tegishli belgining karrali, yoki, ulushli shaklini o‘zida misollar: namoyon qilivchi) o‘zaro ajralmas bo‘lgan yangi belgi turini tashkil qiladi va pm (piktometr); mmol (millimol); bunday belgini, musbat va manfiy darajalarga ko‘tarish, yoki, boshqa GOm (gigaom); belgilar bilan, tarkibiy birliklarning belgilari tarzida o‘zaro birlashtirib qo‘llash THz (Teragers). mumkin bo‘ladi. Misollar: 2.3 sm3 = 2.3 (sm)3 = 2.3 (10–2 m)3 = 2.3 × 10–6 m3 ; 1 sm–1 = 1 (sm)–1 = 1 (10–2 m)–1 = 102 m–1 = 100 m−1 ; 1 V/sm = (1 V)/(10–2 m) = 102 V/m = 100 V/m ; 5000 mks−1 = 5000 (mks)−1 = 5000 (10−6 s)−1 = 5×109 s−1 ; 1 Karrali qiymatni ifodalovchi old qo‘shimchalarning belgilari ichida «gekto» ning belgisi, o‘zbek tilida (g) va xalqaro (h) tariqasida o‘zaro farqalanadi 2 Ulushli qiymatni ifodalovchi old qo‘shimchalarning belgilari ichida «mikro» ning belgisi, o‘zbek tilida (mk) va xalqaro (μ) tariqasida o‘zaro farqalanadi. www.Orbita.Uz kutubxonasi