31
Mason, Boldrin va Ariasi, 2010[72]; Naumann, 2015[36]; Rieh, 2002[73]).
Shunday qilib, insonning qator matnlar ichidan
kerakligini qidirib topib, saralay
olish qobiliyati o‘qish savodxonligining ajralmas qismi hisoblanadi. PISA 2018
tadqiqotlarida matnlarni izlab topish va saralash topshiriqlari sarlavhalar,
birlamchi
ma’lumotlar (masalan, muallif, vosita, sana) va qidirish natijalari kabi yashirin yoki
ko‘rinarli linklar kabi matnning tasvirlovchi qo‘shimcha vositalaridan foydalanishni
taqozo etadi.
Tushunish
Bir necha o‘qish faoliyatlari matn orqali berilgan ma’noni
tushunish uchun
matnning kengaytirilgan qismlarining tahlil qilishni va umumlashtirishni o‘z
ichiga oladi. Matnni tushunish (shuningdek, matnni o‘qib-tushunish deb ham
nomlanadi) o‘quvchining matnni nima haqida ekanligi haqida aqliy tasavvur
qilish yoki Kintschning (1998[20])
fikricha, “vaziyat modeli” sifatida qaraladi.
Vaziyat modeli ikki asosiy jarayonga asoslanadi. Ular
matnning to‘g‘ridan-to‘g‘ri
ma’nosini xotirada gavdalantirish va tasvirlash va xulosa chiqarish
jarayonlari
orqali insonning avvalgi bilimlari bilan
Dostları ilə paylaş: